Ο Σάκης Καράγιωργας εμπνέει: Ο καθηγητής σύμβολο και το Λάβαρο του Πανεπιστημίου Αθηνών
[vc_row][vc_column][vc_single_image image=”32360″ img_size=”full”][vc_column_text]Άρθρο της Πουλχερίας Γεωργιοπούλου
Η μορφή του Ηλείου πανεπιστημιακού δάσκαλου και πρύτανη της Παντείου Ανωτάτης Σχολής Πολιτικών Επιστημών Σάκη Καράγιωργα κυριαρχεί στην περιοδική έκθεση “Το Λάβαρο του Πανεπιστημίου Αθηνών : Σύγχρονες εικαστικές προσεγγίσεις’‘, που εντάσσεται στις επετειακές εκδηλώσεις του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών για την συμπλήρωση των 180 χρόνων (1837-2017) αδιάλειπτης λειτουργίας.
Η έκθεση πραγματοποιείται στο ιστορικό κτήριο της ”Οικίας Κλεάνθους”, σημερινό Μουσείο της Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Το 1887 με τη συμπλήρωση των πρώτων πενήντα ετών η Σύγκλητος αποφασίζει την ανάθεση δημιουργίας του Λαβάρου του Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα την Αθηνά στους Νικόλαο Γύζη και Γεώργιο Ιακωβίδη, Μόναχο.
Το άκουσμα της λέξης ”Αθηνά” ξυπνά στο χωρόχρονο του μύθου και της ιστορίας την γνώση, την σοφία, το πνεύμα, το κάλλος, την προστασία αλλά και την εξιδανίκευση της ερμηνείας του θείου χιλιετίες πριν.
Ο Αντρέ Μαλρό (1958) αναφέρει, ”…για τον κόσμο η Ελλάδα είναι πάντα η σκεπτόμενη Αθηνά που ακουμπά στο δόρυ της. Και ποτέ πριν από αυτήν η τέχνη δεν είχε συνενώσει το δόρυ με τη σκέψη…”.
Τα μηνύματα της εποχής, οι συμβολισμοί και οι αξίες που απορρέουν από την σύνθεση του Λαβάρου με κυρίαρχη τη μορφή της θεάς Αθηνάς δημιουργούν το διαχρονικό σημείο αναφοράς για το Πανεπιστήμιο.
Σύγχρονοι καλλιτέχνες εμπνέονται από το Λάβαρο και αποτυπώνουν την δική τους οπτική ανοίγοντας ένα διάλογο του χθες με το σήμερα. Η έκθεση προσκαλεί τον σημερινό επισκέπτη να αφουγκραστεί ξανά τα ιδεώδη και τα σύμβολα εκείνα που χαρακτηρίζουν ένα λαό στο ευαίσθητο πεδίο της πνευματικής του παιδείας.
Ένα από τα πρώτα έργα που βλέπει ο επισκέπτης της έκθεσης είναι το δίπτυχο Δάσκαλοι και μαθητές. Αφιέρωμα στο Νικόλαο Γύζη του Γιάννη Ψυχοπαίδη, ομότιμου καθηγητή της Α.Σ.Κ.Τ.
Είναι δύο σύγχρονα λάβαρα των οποίων η εξωτερική μορφή κάνει άμεση αναφορά στη φόρμα του πρωτότυπου ιστορικού λαβάρου του Ν. Γύζη με τις μπλε ταινίες και τα κρόσσια. Θέλοντας να τονίσει τη σχέση δασκάλου και μαθητή που καλλιεργείται στον πανεπιστημιακό χώρο, επιλέγει δυο ιστορικές στιγμές της πρόσφατης ιστορίας μας: τον Σάκη Καράγιωργα, ως ένα ευρύτερο σύμβολο πανεπιστημιακού δασκάλου που καλλιεργεί τη γνώση και μεταδίδει ήθος και αξίες με τη στάση ζωής του, και την εξέγερση των φοιτητών της Νομικής, την οποία αποδίδει όχι ως φωτογραφία-ιστορικό ντοκουμέντο αλλά ως μαρτυρία της ίδιας της ζωγραφικής πράξης.
Παράλληλα ο Γιάννης Ψυχοπαίδης τονίζει το Πανεπιστήμιο με την ιδιότητά του ως χώρου αμφισβήτησης , που δεν αποδέχεται έτοιμες αλήθειες αλλά παράγει νέα γνώση και σφυρηλατεί νέες συνειδήσεις.
Κατά μια έννοια, με το έργο του ο Ψυχοπαίδης εγκαινιάζει τη συζήτηση σχετικά με την εγκυρότητα των συμβόλων σε μια κοινωνία σαν τη δική μας, η οποία αναζητά την ταυτότητά της, και ταυτόχρονα αποτίει φόρο τιμής σε καθηγητές και φοιτητές που έγιναν σύμβολα αγωνιστικότητας και ηθικής ακεραιότητας.
Όταν ο Σάκης Καράγιωργας απολογείται το 1970 στο Στρατοδικείο για το χρέος που έχει να αντισταθεί στη Δικτατορία ”ως άνθρωπος απένατι στην ιστορία, ως καθηγητής απέναντι στους φοιτητές του και ως πολίτης απέναντι στον ελληνικό λαό και την πατρίδα, που ξόδεψαν για να τον σπουδάσουν”, δεν απευθύνεται στους Δικτάτορες.
Λογαριάζεται με την ιστορία και αναδεικνύεται σε διαχρονική πολιτική κατάκτηση, αλλά διαρκές μέτρο κρίσης και σύγκρισης για πρόσωπα και συμπεριφορές, στων καιρών τα γυρίσματα.
Η εικόνα των φοιτητών που κρατούν το Λάβαρο του Πανεπιστημίου σε συλλαλητήριο για την απελευθέρωση της Κύπρου (1962), στους Αθηναϊκούς δρόμους θα εμπνεύσει τον καθηγητή Ψυχοπαίδη το δεύτερο σύμβολο που θα αποτυπώσει στο σύγχρονο Λάβαρό του…
Γιάννης Ψυχοπαίδης
Δάσκαλοι και μαθητές. Αφιέρωμα στον Νικόλαο Γύζη.
”Τιμώντας το ελληνικό Πανεπιστήμιο τιμούμε κυρίως αυτόν το θεσμό που διαφυλάσσει και καλλιεργεί μέσα από τη γνώση την ιδέα της ελευθερίας και της δημοκρατίας και με αυταπάρνηση μάχεται για μια κοινωνία ενεργών πολιτών και ελεύθερων συνειδήσεων.
Τιμούμε τα πρόσωπα αυτά – καθηγητές και φοιτητές- που στάθηκαν όρθιοι, πιστοί στις ιδέες τους στους δύσκολους καιρούς, απέναντι σε κάθε μορφής τυραννία, καταπίεση και σκοταδισμό, ζωντανά παραδείγματα και υποδείγματα άξιων πολιτών και υπεράξιων πνευματικών ανθρώπων.
Το λάβαρο του Πανεπιστημίου, αυτό το αισθητικό πνευματικό κόσμημα δια χειρός Νικολάου Γύζη, θα μπορούσε σήμερα να αποτυπώσει και να τιμήσει – πέρα από τη σοφία της Αθηνάς- και τα σύμβολα και τις μορφές των πνευματικών, δημοκρατικών αγώνων της νεότερης ελληνικής ιστορίας.
Ο καθηγητής Σάκης Καράγιωργας και οι εξεγερμένοι φοιτητές της Νομικής στα χρόνια της δικτατορίας είναι τα σύμβολα που πραγματώνουν πνευματικά και κυριολεκτικά με τη μαχητική, ηθική, πολιτική τους ακεραιότητα, το διαρκές, υψηλό ιδανικό ενός μαχόμενου ανθρωπισμού και ενός αδιαπραγμάτευτου πάθους για ελευθερία”.
Η έκθεση ”Το Λάβαρο του Πανεπιστημίου Αθηνών : Σύγχρονες εικαστικές προσεγγίσεις” πραγματοποιείται στο Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (Θόλου 5, Πλάκα). Διάρκεια έκθεσης 6 Μαΐου – 31 Δεκεμβρίου 2017,είναι ανοιχτή στο κοινό καθημερινά και η είσοδος είναι δωρεάν.
Την επιμέλεια και τον συντονισμό της έκθεσης έχει κάνει η Ιστορικός Τέχνης κ. Ειρήνη Σαββανή η οποία και ξεναγεί τους επισκέπτες κάθε Κυριακή στις 13.00 μμ.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]
