Κάστρων περίπλους

Κείμενο: Ολγα Χαραμή 
Φωτογραφίες: Ηρακλής Μήλας

Η ιστορική Πύλος, η αυστηρή Μεθώνη, η φιλόξενη Κορώνη, η διχασμένη Κυπαρισσία κι ανάμεσά τους μικρά ψαροχώρια, τουριστικές παραλίες, βυζαντινά μνημεία κι αμέτρητα μυκηναϊκά κατάλοιπα. Τα παράλια της Μεσσηνίας είναι ένας τόπος ευλογημένος, που αποκτά άλλη διάσταση μέσα από το πρίσμα της ιστορίας.

«Η Ελλάδα σε μικρογραφία» σκέφτεσαι καθώς ξεμακραίνεις από την Καλαμάτα και κατευθύνεσαι δυτικά. Είναι απλά η Μεσσηνία. Απέραντοι ελαιώνες, αστραφτερή θάλασσα, αμπελώνες, ήμερη ομορφιά. Ομορφιά, να μια λέξη που χαρακτηρίζει τον νομό. Υπάρχουν κι άλλες. Ιστορία. Μνημεία. Πλούσια φύση. Και άνθρωποι φιλόξενοι που δεν εγκαταλείπουν τον τόπο τους. Γιατί τα έχουν όλα.

Στη νοτιοδυτική πλευρά της Μεσσηνίας, εκτός από ελιά, αμπέλι και πορτοκάλι, μυρίζει… ανάπτυξη. Μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες άρχισαν να ρίχνουν θεμέλια μετά το έναυσμα που έδωσε ο καπετάν Βασίλης Κωνσταντακόπουλος, δημιουργώντας ένα από τα μεγαλύτερα συγκροτήματα της Ελλάδας.

Ωστόσο η Μεσσηνία δεν απευθύνεται μόνο σε «rich and famous». Εδώ παραθερίζουν οι οικογενειάρχες στα γραφικά ψαροχώρια, οι νεαροί των low budget διακοπών που βολεύονται στις άσημες, ανεκμετάλλευτες παραλίες και οι πιστοί camperados, που δεν εγκαταλείπουν τα πόστα τους στα αμέτρητα κάμπινγκ.

Οι δραστηριότητες δεν λείπουν για κανέναν και περιλαμβάνουν πάντα ένα μικρό ή μεγαλύτερο μάθημα ιστορίας: Περπάτημα στα κάστρα και στους νησιώτικους οικισμούς, ανακάλυψη βυζαντινών εκκλησιών, εξερεύνηση μυκηναϊκών και κλασσικών σπαραγμάτων, θαλάσσιες εξορμήσεις σε ερημονήσια, παρατήρηση υδροβιότοπων, καταρρίχηση καταρρακτών σε φαράγγια με πλούσια βλάστηση. Η Μεσσηνία τα έχει όλα. Και κυρίως λάμψη.

Από μπαρμπάδες πώς πάμε;
Η διαδρομή κατά μήκος της ακτογραμμής από την Καλαμάτα έως την Κυπαρισσία είναι μια τεράστια παραλία. Αλλες ήσυχες, άλλες κοσμικές, με ξαπλώστρες και beach bar ή χωρίς, αποτελούν τον βασικό πόλο έλξης της περιοχής (να θυμάστε πως σε πολλές από αυτές επωάζονται αβγά της θαλάσσιας χελώνας καρέτα καρέτα).

Στον παραλιακό δρόμο θα βγείτε μετά τη Βελίκα, ωστόσο σε αυτό το σημείο αξίζει μία παράκαμψη προς τη Χαραυγή για να περπατήσετε στο Πολυλίμνιο. Για διαφορετικό λόγο αξίζει να λοξοδρομήσετε και προς την Καρποφόρα, όπου έχει ανασκαφεί μυκηναϊκός τάφος. Επόμενος σταθμός είναι το Πεταλίδι, το γνωστό ψαροχώρι, που χάρη στις ωραίες παραλίες του γνωρίζει ιδιαίτερη τουριστική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια. Επειτα περνάτε από την ωραία παραλία του Καλαμακίου, τους Χράνους και η όμορφη Κορώνη εμφανίζεται μπροστά σας.

Νέοι και γηραιοί Κορωναίοι έχουν σχηματίσει ουρά έξω από το «Κουρείον Η Σεβίλλη» για το απαραίτητο εβδομαδιαίο τους ξύρισμα και άλλοι παίζουν χαρτιά και πίνουν καφέ στο καφενείο «Η συνάντηση», που, παρότι ανακαινισμένο εκ θεμελίων, λειτουργεί αδιάλειπτα από το 1902 από την οικογένεια Βαρβουτσή.

Ανηφορίζοντας προς το κάστρο βαδίζετε σε λιθόστρωτα δρομάκια και ασβεστωμένα σκαλοπάτια και συναντάτε γραφικά μικρά μαγαζιά και διώροφα σπίτια, που συχνά έχουν εντυπωσιακά φουρούσια, μικρά μπαλκόνια με ολάνθιστες γλάστρες ή πολύχρωμα πορτοπαράθυρα.

Το περήφανο κάστρο της, το οποίο κατοικείται ακόμη, έχτισαν οι Ενετοί στα χρόνια των οποίων η Κορώνη μεταμορφώθηκε σε ισχυρό εμπορικό και ναυτικό κέντρο.

Αν προσεγγίσετε το κάστρο από τη νότια πλευρά προς την παραλία Ζάγκα-Μεμί, θα βρεθείτε σ’ ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα της Μεσσηνίας, την Παναγιά Ελεήστρα, στην εικόνα της οποίας είναι ενσωματωμένα τρία αγαλματίδια καθολικού τύπου, ου απεικονίζουν την Παναγία, τον Εσταυρωμένο και τον Ευαγγελιστή Λουκά και βρέθηκαν στο σημείο.

Το μεγάλο λιμάνι των Ενετών

Η Φοινικούντα απέχει 17 χλμ. από την Κορώνη και στην αρχαιότητα υπήρξε λιμάνι διακίνησης του όστρακου Murex trunculus, από το οποίο παραγόταν η πορφύρα. Στις μέρες μας είναι ένας από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς της Μεσσηνίας, διαθέτει μια όμορφη χρυσή αμμουδιά, ένα απάνεμο λιμανάκι και άρτιες τουριστικές υποδομές.

Συνεχίζοντας δυτικά έχετε διαρκή θέα στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Οινουσσών. Από αυτά επισκέψεις πραγματοποιούνται στη Σαπιέντζα, νότια της Μεθώνης, με τον πέτρινο φάρο, το κουμαρόδασος και τις ωραίες παραλίες Αμμος και Μαγαζάκια. Η Αγία Μαρίνα είναι βραχονησίδα και η Σχίζα λειτουργεί ως πεδίο βολής της πολεμικής αεροπορίας.

Σε απόσταση 6 ν.μ. προς τα νοτιοδυτικά βρίσκεται και το περίφημο φρέαρ των Οινουσσών, το βαθύτερο σημείο της Μεσογείου (5.200μ.). Εδώ είναι βυθισμένο ένα υπερσύγχρονο τηλεσκόπιο αφού στην απόλυτη άβυσσο το Ινστιτούτο Αστροσωματιδιακής Φυσικής «Νέστωρ» αναζητεί τα παράξενα «νετρίνα», για να συνθέσει ένα καινούριο χάρτη του Σύμπαντος.

Επόμενη στάση η Μεθώνη. Λέξεις όπως «τείχη», «επάλξεις», «πύλες», «προμαχώνες» θα μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον σας σε αυτή την πολιτεία, καθώς το κάστρο της είναι από τα ομορφότερα και μεγαλύτερα της Ελλάδας, με έκταση 100 στρεμ. περίπου. Η ιστορία δεν του λείπει: το σημερινό κάστρο κτίστηκε από τους Ενετούς μετά τον 13ο αιώνα στη θέση βυζαντινού φρουρίου που με τη σειρά του είχε χτιστεί επάνω σε οχυρό του 4ου π.Χ. αιώνα.

Η Μεθώνη αποτέλεσε, δε, για πολλούς αιώνες, μεγάλο εμπορικό, οικονομικό και συγκοινωνιακό κόμβο, που εξυπηρέτησε τόσο τους εκάστοτε κατακτητές (Ενετοί, Φράγκοι, Τούρκοι) όσο και τους εμπόρους της Ανατολής και τους προσκυνητές των Αγίων Τόπων.

Η πέτρινη γέφυρα με τα 14 τόξα που αντικρίζετε σήμερα κατασκευάστηκε από τους μηχανικούς του στρατηγού Μαιζώνος. Μέχρι τότε τη μεγάλη τάφρο που απέκλειε το κάστρο στεφάνωνε ξύλινη κινητή γέφυρα. Κατά την περιήγησή σας αξίζει να παρατηρήσετε τα ισχυρά τείχη με τα φτερωτά λιοντάρια της Βενετίας, την εντυπωσιακή πύλη, τους προμαχώνες, τη γρανιτένια «στήλη του Μοροζίνι», τα δύο τουρκικά λουτρά, τον ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, την πύλη της θάλασσας με τους πύργους και την εξέδρα με τις επάλξεις και, φυσικά, το Μπούρτζι.

Το κάστρο, οι παραλίες και η βόλτα στον οικισμό είναι οι βασικοί λόγοι για να έρθει κάποιος στη Μεθώνη – η όμορφη πολιτεία όμως κρύβει και άλλες εκπλήξεις. Μεταξύ αυτών είναι του Παπά η Λίμνα, ένας κλειστός από βράχια κολπίσκος, με ερυθρά πετρώματα, τον οποίο αρκετοί προτιμούν για κολύμπι. Θα φτάσετε εκεί περπατώντας για 10 λεπτά από τον βιολογικό καθαρισμό ανάμεσα σε βράχια και θάμνους.

Στον ιστορικό κόλπο του Ναυαρίνου
Ο καφές στην πλατεία Τριών Ναυάρχων κάτω από τη σκιά των πλατανιών είναι κάτι παραπάνω από απολαυστικός.
Ο μεγάλος κόλπος του Ναβαρίνου, όπου οι συμμαχικές δυνάμεις καταβύθισαν το 1827 τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο, καθορίζοντας την πορεία της ελληνικής επανάστασης, είναι ένα από τα μεγαλύτερα φυσικά λιμάνια του κόσμου, χάρη στη Σφακτηρία που λειτουργεί ως φυσικός λιμενοβραχίονας. Σκαλιά που ανηφορίζουν στις γειτονιές και στενά δρομάκια θα σας ξεναγήσουν στο εσωτερικό της σύγχρονης πόλης.

Εντούτοις το πιο ενδιαφέρον αξιοθέατο είναι το κάστρο της, το Νιόκαστρο, που κτίστηκε στα 1573 από τους Τούρκους ως φρουρός της νότιας εισόδου του κόλπου. Η βόλτα κάτω από τα πεύκα μέχρι την ακρόπολη είναι από τις πλέον δημοφιλείς.

Μέσα στο κάστρο βρίσκεται η εντυπωσιακή εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος που ανεγέρθηκε το 1573, πιθανότατα ως τζαμί, και οι στρατώνες Μαιζώνος που έχουν ανακαινιστεί και φιλοξενούν τη σπουδαία συλλογή του Γάλλου φιλέλληνα δημοσιογράφου Rene Ρuaux με καλλιτεχνικά έργα που αφορούν τον φιλελληνισμό.

Νιόκαστρο ονομάστηκε, καθώς στο βόρειο τμήμα υπήρχε ήδη ενετικό κάστρο, το Παλαιόκαστρο, το οποίο αξίζει να επισκεφθείτε (μέσω μονοπατιού που ξεκινά από την παραλία της Χρυσής Αμμου), για να απολαύσετε την ασύλληπτη θέα προς τη Βοϊδοκοιλιά, τη Γιάλοβα, την Πύλο, τη Σφακτηρία και το Ιόνιο.

Εκπλήξεις στην Τριφυλία
Ο δρόμος μετά την Πύλο οδηγεί στον οικισμό της Γιάλοβας. Παρά τον κόσμο που συγκεντρώνει τους καλοκαιρινούς μήνες και την πληθώρα τουριστικών εγκαταστάσεων λόγω της παραλίας της και της γειτνίασής της με τη λιμνοθάλασσα και τη Βοϊδοκοιλιά δεν παραδίνεται άνευ όρων, καθώς οι κάτοικοί της αναγνωρίζουν τον πλούτο της περιοχής και τάσσονται πλέον υπέρ της προστασίας της.

Πριν φύγετε από τον οικισμό, αξίζει να επισκεφθείτε τη λαογραφική συλλογή που διατηρεί ο λαογράφος Κώστας Μπαλαφούτης.

Συνεχίζοντας βόρεια και μετά τις απαραίτητες στάσεις στη λιμνοθάλασσα και τη Βοϊδοκοιλιά, μπορείτε να κινηθείτε παραλιακά ή να στραφείτε ανατολικά για να επισκεφθείτε το ανάκτορο του Νέστορα, καθώς και το αρχαιολογικό μουσείο Χώρας που φιλοξενεί τα σπουδαία μυκηναϊκά ευρήματα της Μεσσηνίας. Από τη Χώρα κατευθύνεστε προς Γαργαλιάνους κι έπειτα φτάνετε στην τουριστική Μαραθούπολη (τις ωραιότερες βουτιές θα απολαύσετε στο νησάκι Πρώτη) ή οδεύετε προς τα Φιλιατρά.

Απαραίτητη θεωρείται η παράκαμψη προς τους Χριστιάνους, για να δείτε την εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος του 11ου αιώνα. Είναι πανέμορφη και ανήκει στον οκταγωνικό τύπο, ο οποίος συναντάται σε μερικά μόνο κορυφαία μνημεία της Ελλάδας, όπως η Μονή Δαφνίου.

Λίγα χιλιόμετρα απομένουν μέχρι την Κυπαρισσία. Αν δεν είστε διαβασμένοι, η Κυπαρισσία θα σας εκπλήξει. Οχι φυσικά με τη σύγχρονη άχαρη πόλη της, αλλά με τον πλούσιο κυπαρισσιακό κόλπο, τη δεύτερη σημαντικότερη περιοχή ωοτοκίας της καρέτα καρέτα στη Μεσόγειο, το κάστρο στη θέση της αρχαίας ακρόπολης και κυρίως την Ανω Πόλη με τα παλιά πέτρινα καλντερίμια, τις κρήνες, το Σταυροπάζαρο, τα ερειπωμένα σπίτια με τα σαχνισιά και τα ξεφτισμένα χρώματα, τα αρχοντικά με τις πελεκημένες πέτρες, το καφενείο του Μπακολιά που λειτουργεί ακόμη.

Την ατμόσφαιρα περασμένων εποχών που είναι ενσωματωμένη στη σύγχρονη ζωή. Κι έπειτα είναι και η περιοχή γύρω της. Ο αρχαιολογικός χώρος Περιστεριάς με τους μυκηναϊκούς τάφους, το φαράγγι των Σταλακτιτών με την πλούσια βλάστηση και τα εντυπωσιακά στενά περάσματα, το όρος Αιγάλεω ή Ψυχρό με την ψηλότερη κορυφή του στα 1.225 μ. και, φυσικά, οι άνθρωποι που εκδηλώνουν ένα θαυμαστό ενδιαφέρον για τον τόπο τους, την προστασία και ανάδειξή του. Οπως όλοι οι Μεσσήνιοι, άλλωστε.

Πηγή: travelbook- ethnos