WWF Hellas: «Αμέλεια και ανεπαρκής πρόληψη “καίνε” την Ηλεία»
-Ο συντονιστής δράσεων της WWF Hellas για τις δασικές πυρκαγιές, Ηλίας Τζηρίτης, μιλάει στην «Πρωινή» για τον αντιπυρικό σχεδιασμό και τον κίνδυνο ερημοποίησης
Συνέντευξη στον Παναγιώτη Φωτεινόπουλο
Την περασμένη εβδομάδα τα στελέχη της WWF Hellas συνόδευσαν ομάδα μελών της WWFΒελγίου σε μια περιοδεία στην Ηλεία, στόχος της οποίας ήταν να δουν από κοντά τις καμένες εκτάσεις, την αναγέννηση της χαλεπίουπεύκης και ποιες δράσεις εφαρμόζονται για τις δασικές πυρκαγιές. Η περιοδεία περιελάμβανε την Αρχαία Ολυμπία, το Πελόπιο, το δάσος της Φολόης, το Λάλα, το Κτήμα Μερκούρη, όπου τα μέλη της WWF διαπίστωσαν τις επιπτώσεις της περσινής καταστροφικής πυρκαγιάς και ταυτόχρονα απόλαυσαν ορισμένες από τις φυσικές ομορφιές του νομού.
Στο πλαίσιο της περιοδείας, ο Ηλίας Τζηρίτης, συντονιστής δράσεων της οργάνωσης για τις δασικές πυρκαγιές και από τα πλέον έμπειρα στελέχη της WWFHellas, παραχώρησε συνέντευξη στην «Πρωινή», στην οποία υπογραμμίζει την ανισομέρεια μεταξύ καταστολής και πρόληψης στο κρατικό αντιπυρικό πλάνο, τις συνέπειες των πυρκαγιών αλλά και γιατί είναι ψευδεπίγραφο το δίλημμα «περιβάλλον ή ανάπτυξη».
Η Ηλεία είναι νομός που πλήττεται από μεγάλες πυρκαγιές κάθε χρόνο, με συνέπεια να προστίθενται διαρκώς καμένες εκτάσεις. Σε ποιους λόγους οφείλεται αυτή η συχνότητα πυρκαγιών κατά τη γνώμη σας;
Δεν θα πω την προσωπική μου άποψη, αλλά το δείχνουν οι αριθμοί. Το 90% των περσινών πυρκαγιών, με βάση τις συλλήψεις, προέρχονταν από αμέλεια. η Ηλεία έχει το θλιβερό προνόμιο να είναι ο πρώτος νομός πανελλαδικά στις δασικές πυρκαγιές που προέρχονται από αμέλεια. Θέλει πάρα πολλή προσοχή, ειδικά στους φίλους μας αγρότες που ασχολούνται με γεωργικές εργασίες, όταν καίνε τα υπολείμματα των καλλιεργειών τους, να προσπαθούν να τηρούν τα μέτρα προστασίας και να διαλέγουν μέρες ήπιες ώστε να εξασφαλίζουν ότι δεν πρόκειται να τους ξεφύγει η πυρκαγιά. Η συντριπτική πλειοψηφία των συλλήψεων και φέτος τον Απρίλιο ήταν από πυρκαγιές εξ αμελείας, από ανθρώπους που έκαιγαν κλαδιά ή υπολείμματα καλλιεργειών. Άρα το κύριο πρόβλημα στην Ηλεία είναι η αμέλεια και θα πρέπει να προσέχουμε πάρα πολύ και να βοηθάμε τις Αρχές ώστε να μη γινόμαστε ακούσιοι εμπρηστές.
Προ ημερών δημοσιεύσατε έκθεση που καταγράφει την ανισομέρεια στη διάθεση των πόρων του κρατικού σχεδιασμού ανάμεσα στην καταστολή και την πρόληψη. Θεωρείτε ότι αυτό πρέπει να αλλάξει;
Αυτή η έκθεση ήταν μια προσπάθεια δύο ετών μαζί με το Μεσογειακό Ινστιτούτο Δημοσιογραφίας και το ActiveCitizensfundπροκειμένου να δείξουμε ότι και σε οικονομικούς όρους η αντίληψη του ελληνικού συστήματος δασοπροστασίας είναι κατασταλτική. Το 84% των πόρων δαπανώνται στην καταστολή και το 16% στην πρόληψη. Αυτό θα πρέπει να αλλάξει. Δεν λέμε φυσικά ότι πρέπει να αφαιρεθούν σημαντικοί πόροι από την καταστολή, διότι και αυτή χρειάζεται. Είμαστε μεσογειακή χώρα και πρέπει να έχουμε ένα καλό ποιοτικό μηχανισμό καταστολής, που όμως πρέπει να υποστηριχθεί –με σοβαρή ενίσχυση και προσωπικό- στην πρόληψη. Πέρυσι ρίξαμε το ανάθεμα στη δασική υπηρεσία, ότι δεν υπήρχε πρόληψη και ότι δεν είχε γίνει καθαρισμός της καύσιμης ύλης. Πώς μπορεί να κάνει τη δουλειά αυτή η δασική υπηρεσία όταν οι πόροι είναι μειωμένοι κατά 80% τα τελευταία 20 χρόνια και κατά 53% μειωμένο το προσωπικό; Υπάρχουν υπηρεσίες στην Ηλεία που μπορεί να έχουν έναν δασολόγο, έναν δασοπόνο για χιλιάδες στρέμματα εκτάσεων. Αυτό δεν μπορεί με τίποτα να υποστηρίξει την καταστολή. Άρα θα μεγεθύνουμε την καταστολή ακολουθώντας το πρόβλημα αλλά χωρίς να είμαστε μπροστά από το πρόβλημα. Έχουμε την τάση να τρέχουμε πίσω από αυτό. Άρα πρέπει να αλλάξει η συνολική κουλτούρα του συστήματος και να δούμε πώς η πρόληψη θα υποβοηθήσει την καταστολή.
Άρα, θεωρείτε η καταστολή είναι ατελέσφορη;
Δεν θέλω να κάνω προβλέψεις για τη φετινή αντιπυρική, διότι κάτι τέτοιο είναι επικίνδυνο. Το σίγουρο όμως είναι ότι φέτος πληρώνουμε τον λογαριασμό της έλλειψης δασικής διαχείρισης. Έχουμε πολλή καύσιμη ύλη και λόγω της κλιματικής αλλαγής –οι επιστήμονες το λένε, όχι εγώ- ότι οι πυρκαγιές θα είναι πολύ πιο έντονες. Άρα η καταστολή θα φτάσει στα όριά της, θα τα ξεπεράσει και εκεί θα καταρρεύσει. Δεν μπορούμε να βασιζόμαστε μόνο σε αυτήν. Θυμηθείτε πώς ήταν ο μηχανισμός στην Ηλεία το 2007. Παρότι οι πυροσβέστες και οι κάτοικοι έπεφταν στη φωτιά με αυτοθυσία και με κίνδυνο της ζωής τους, το φυσιολογικό είναι ο μηχανισμός αναπόφευκτα να καταρρεύσει αν έχουμε πολλά και έντονα περιστατικά. Το ζήτημα είναι να κάνουμε έναν μηχανισμό που να υποβοηθείται σοβαρά από την πρόληψη και να μην καταρρέει τη δύσκολη στιγμή.
Ποιες είναι οι βασικές επιπτώσεις μιας πυρκαγιάς, δεδομένου ότι συχνά πυκνά δυσκολευόμαστε να τις αντιληφθούμε;
Επειδή στην Ηλεία φιλοξενούνται οικοσυστήματα που αναγεννώνται με φυσικό τρόπο, κάτι που το είδαμε μετά το 2007, το βασικό ζήτημα να μην έχουμε επαναληψιμότητα, δηλαδή να μην έχουμε μεγάλη πυρκαγιά μέσα στα επόμενα 15 με 20 χρόνια. Οι επιπτώσεις είναι κυρίως δευτερογενείς, διότι τα οικοσυστήματα με κάποιον τρόπο θα επανέλθουν. Το κρίσιμο είναι ότι χάνουμε τα εδάφη. Αν έχουμε επαναλαμβανόμενες πυρκαγιές, θα έχουμε και διάβρωση. Αυτό σημαίνει ότι φεύγει το έδαφος, που είναι ο βασικός πόρος για να έχουμε φυσική αναγέννηση ή τεχνητή αποκατάσταση. Επίσης, το έδαφος είναι πολύ σημαντικό για να έχουμε αγροτική παραγωγή. Αν χαθεί από μια περιοχή το έδαφος, δεν θα μπορούμε να καλλιεργήσουμε, δεν θα μπορούμε να πάμε τα ζώα μας για βοσκή. Εγώ είμαι από τα Καλάβρυτα και οι παππούδες μου είχαν πρόβατα. Ξέρουν τι σημαίνει ερημοποίηση ή τι συμβαίνει όταν καλλιεργείται ή βόσκεται εντατικά ή καίγεται μια περιοχή. Τελικά με τη βροχή, τη φωτιά και τη διάβρωση μπορεί να μείνει βράχος και να μην μπορούμε να κάνουμε τίποτα εκεί. Επομένως πρέπει να βλέπουμε λίγο μακριά και τις δευτερογενείς επιπτώσεις των πυρκαγιών, ειδικά στα θέματα βόσκησης και απώλειας ενός τεράστιου και σημαντικού φυσικού πόρου όπως είναι το έδαφος.
Η συχνότερη «μομφή» προς τις οικολογικές οργανώσεις είναι ότι εμμένουν ιδεοληπτικά στην προστασία του περιβάλλοντος και υιοθετούν αντιαναπτυξιακές προτάσεις που θέτουν τον άνθρωπο στο περιθώριο. Έχει βάση αυτός ο ισχυρισμός;
Εμείς ως WWF θεωρούμε ότι η φύση θα πρέπει να λειτουργεί σε αρμονία και συνύπαρξη με τον άνθρωπο. Θα πρέπει να συνεχίσουν να γίνονται διάφορες δραστηριότητες αλλά σε συνολικό πλάνο, ώστε να συμπληρώνουν οι ανθρώπινες δραστηριότητες τη διαχείριση του περιβάλλοντος. Για παράδειγμα η ρητινοκαλλιέργεια είναι μια ανθρώπινη δραστηριότητα στο δάσος, η οποία μάλιστα μειώνει και την καύσιμη ύλη. Οι ρητινοκαλλιεργητές όμως είναι οι πρώτοι που θα διαφυλάξουν το δάσος από μια πυρκαγιά. Η βόσκηση, εφόσον υπάρχει ένα σχέδιο, μπορεί να δουλέψει αποτρεπτικά και να μειώσει την καύσιμη ύλη. Άρα βλέπετε ότι αν υπάρχει συνεννόηση, μπορούν κάποιες δραστηριότητες να συνδυαστούν και να είναι προς το όφελος των παραγωγών και του φυσικού περιβάλλοντος. Επομένως το πρόβλημα ξεκινά από την έλλειψη σχεδιασμού από το ελληνικό κράτος. Αν το κράτος δεν κάθεται να σκεφτεί πώς μπορεί να συνδυάσει τις διάφορες δραστηριότητες, την αγροτική παραγωγή με το φυσικό περιβάλλον και να φέρει κοντά αυτούς τους ανθρώπους, τελικά καταλήγει να τους έχει αντιπάλους. Αυτό πρέπει να σταματήσει κα να δούμε πώς θα δουλέψουμε μαζί, διότι π.χ. για να χρησιμοποιήσω εγώ ως οικολόγος τη βόσκηση ως εργαλείο μείωσης της καύσιμης ύλης, πρέπει να υπάρχει ένα σχέδιο βόσκησης. Ενώ υπάρχει ευρωπαϊκή νομοθεσία που μας υποχρεώνει και είμαστε στα ευρωπαϊκά δικαστήρια, εξακολουθούμε επί χρόνια να μην έχουμε σχέδια βόσκησης. Άρα ας μη ρίχνουμε το ανάθεμα στους οικολόγους επειδή δεν υπάρχει σωστή οργάνωση όλων των δραστηριοτήτων στον κατάλληλο χώρο και χρόνο προκειμένου τα οφέλη να είναι διπλά για όλους.
