ΤΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΚΔΟΤΗ: Η μεγάλη κατάφαση

Σὲ μερικοὺς ἀνθρώπους ἔρχεται μιὰ μέρα
ποῦ πρέπει τὸ μεγάλο Ναὶ ἢ τὸ μεγάλο τὸ Ὄχι
νὰ ποῦνε. Φανερώνεται ἀμέσως ὅποιος τὤχει
ἕτοιμο μέσα του τὸ Ναί, καὶ λέγοντάς το πέρα

πηγαίνει στὴν τιμὴ καὶ στὴν πεποίθησί του.
Ὁ ἀρνηθεὶς δὲν μετανοιώνει. Ἄν ρωτιοῦνταν πάλι,
ὄχι θὰ ξαναέλεγε. Κι’ ὅμως τὸν καταβάλλει
ἐκεῖνο τ’ ὄχι — τὸ σωστὸ — εἰς ὅλην τὴν ζωή του.

Κ. Π. Καβάφης

Το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο Όχι. Τόσα και τόσα διλήμματα σε τούτη τη ζωή, αλλά για τον τεράστιο Καβάφη, αυτό δεν ήταν πρόβλημα. Μέσα σε ένα διαζευκτικό «ή», μέσα σε δυο στροφές όλες κι όλες, κατάφερε να χωρέσει πάλι την ουσία, να δώσει ερέθισμα για στοχασμό, να προκαλέσει ένα μικρό ρίγος ενδεχομένως, και τελικά να προσφέρει μία κάποια λύση, εν προκειμένω για όσους ταλανίζονται ισοβίως αν έκαναν τις σωστές ή τις λάθος επιλογές. Τραγωδία και λύτρωση μαζί ο Αλεξανδρινός, ο μοναχικός στοχαστής, που πρόσφερε εκπλήρωση στους άλλους, όντας ο ίδιος ανεκπλήρωτος.

Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα Ποίησης που αφήσαμε πίσω μας, διάβασα πολλούς στίχους, κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, από ανθρώπους, που λίγο ή πολύ, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο, άλλοι από γνήσια ανάγκη να μοιραστούν κάτι σημαντικό, και άλλοι από ανάγκη απλώς να δείξουν κάτι άλλο, ανάρτησαν λέξεις και ιδέες. Καλό είναι. Έστω κι έτσι, έστω και με αυτόν τον τρόπο, αποδεικνύεται ότι ακόμα επιβιώνουν στη συλλογική συνείδηση όπως και σίγουρα στο συλλογικό ασυνείδητο –πρόκειται για δύο διαφορετικά πράγματα– τα φαντάσματα των ποιητών. Δεν τους έχει νικήσει ακόμη η σκόνη του χρόνου, ούτε η σκόνη της βιβλιοθήκης.

Γιατί αν χαρακτηρίζει κάτι τη διανόηση και στην περίπτωση αυτή, την ποίηση, είναι η διαχρονικότητα. Σαπφώ Ερέσια. Μόνο αυτή να αναφέρεις, αρκεί. Μία ποιήτρια από ένα νησί χαμένο στο αρχαίο πέλαγος, πίσω στον 6ο αιώνα π.χ. Κι όμως, δυόμισι και βάλε χιλιάδες χρόνια μετά, οι άνθρωποι τη διαβάζουν. Ακόμα ακούγεται το όνομά της. Ακόμα μνημονεύονται οι στίχοι της. Ακόμα γράφουν για τα ποιήματά της. Ακόμα αυτά που ένιωσε και σκέφτηκε, ταξιδεύουν στο χρόνο αδιασάλευτα, αλύγιστα, ανίκητα από το εφήμερο, το ευτελές, το φληνάφημα.

Κι αν η ποίηση, όχι μόνο επιβιώνει, αλλά θριαμβεύει μέχρι σήμερα γιατί με θρίαμβο έχουμε να κάνουμε, είναι επειδή το άξιον εστί, πάντα έβρισκε και πάντα βρίσκει τον δρόμο του σε μας. Παρά τις εποχές που έρχονται και παρέρχονται, παρά τους ανθρώπους που γεννιούνται και πεθαίνουν, παρά την κατά καιρούς παλινόρθωση των ορκισμένων εχθρών της πνευματικότητας και της τέχνης, το άξιον εστί και ο άξιος εστί, είναι «πανταχού παρών και τα πάντα πληρών, θησαυρός των αγαθών και ζωής χορηγός». Για τον ίδιο λόγο αξίζει και η δασκάλα, η οποία σκύβει πάνω από τα παιδιά της και τους απαγγέλει με χριστιανική ευλάβεια Πολυδούρη. Γι’ αυτό αξίζει να περάσουμε στους επόμενους ό,τι αξιωθήκαμε να μάθουμε.

Το μεγάλο Ναι στην ποίηση συνιστά ένα μεγάλο Ναι στη ζωή, και ταυτόχρονα ένα μεγάλο Όχι στις ασχήμιες της. Μπορεί να ξεκινήσει κανείς από την άρνηση και να φτάσει στην κατάφαση ή να πράξει το ακριβώς αντίθετο. Όποια κι αν είναι η πορεία, το αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο. Αρκεί να είσαι λίγο τυχερός. Αρκεί να έχεις λίγο μυαλό. Αρκεί να βρεθεί κάποιος να σε συστήσει. Από εδώ ο Καβάφης. Από εδώ η ποίηση. Από εδώ η ζωή. Από εδώ η μεγάλη κατάφαση.

Ο εκδότης