ΤΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΚΔΟΤΗ: Η δίκη της Δημοκρατικής Άμυνας και ο εμβληματικός Σάκης Καράγιωργας

27 Μαρτίου 1970

«Αυτός ο λαός έκανεν πολλάς θυσίας και δαπάνας χάριν εμού. Με εσπούδασεν εις τα ελληνικά πανεπιστήμια, με έστειλεν με υποτροφίαν δι’ ανωτέρας σπουδάς εις το εξωτερικόν, με έκανεν καθηγητήν ανωτάτης σχολής και ανώτατον κρατικόν λειτουργόν. Τι ζητεί ως αντάλλαγμα από εμέ ο ελληνικός λαός και η πατρίς;

Τι ζητεί από όλους τους πνευματικούς ανθρώπους; Δύο μόνον πράγματα. Να προσφέρουν τας επιστημονικάς των υπηρεσίας και να είναι οι θεματοφύλακες των ηθικών και πνευματικών αξιών του ελληνικού λαού. Είχα υποχρέωσιν, επομένως, κύριοι στρατοδίκαι, να εξοφλήσω αυτό το μεγάλο χρέος μου, ακόμη και εάν παρίστατο ανάγκη να δώσω και την ζωήν μου…».

Κανονικά, τούτα τα λόγια θα έπρεπε να κοσμούν κάθε σχολική αίθουσα στην Ηλεία. Κανονικά, κάθε μαθητής της Ηλείας, θα όφειλε να γνωρίζει τούτα τα λόγια, πότε ειπώθηκαν, πού ειπώθηκαν, από ποιον ειπώθηκαν και κυρίως γιατί ειπώθηκαν. Γιατί βλέπεις, αν δεν ξέρεις ή αν δεν ενδιαφερθείς να μάθεις μονάχος σου, λίγη ιστορία και λίγη γεωγραφία, είναι σα να μην ξέρεις τίποτα σε τούτη τη ζωή. Και ίσως έτσι ακριβώς να σε θέλουν: ένα αμόρφωτο, απαίδευτο, ανιστόρητο πλάσμα, ικανό μόνο για να εκτελέσει ένα συγκεκριμένο τεχνικό καθήκον. Ικανό να πληρώσει έναν καφέ και να τον απολαύσει στην πλατεία, αλλά δίχως να έχει την παραμικρή ιδέα για ποιο λόγο αυτή η πλατεία φέρει το όνομα «Σάκης Καράγιωργας».

Τα παραπάνω ιστορικά λόγια ανήκουν στην εμβληματική προσωπικότητα του τόπου μας και ειπώθηκαν κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας της δίκης της Δημοκρατικής Άμυνας, η οποία ξεκίνησε στις 27 Μαρτίου 1970. Θυμίζω ότι η Δημοκρατική Άμυνα συγκροτήθηκε λίγους μήνες μετά την επιβολή της δικτατορίας από μετριοπαθείς προσωπικότητες του ευρύτερου ακαδημαϊκού χώρου και της διανόησης. Ανάμεσά τους ο Γεώργιος Μυλωνάς, ο Βασίλης Φίλιας, ο Σπύρος Πλασκοβίτης, ο Σάκης Καράγιωργας, ο Χρήστος Ροκόφυλλος, ο Γεώργιος-Αλέξανδρος Μαγκάκης, ο Νίκος Κωνσταντόπουλος, αλλά και ένας στρατηγός, ο Γεώργιος Ιορδανίδης, ο οποίος είχε υπηρετήσει ως σύνδεσμος της χώρας στο ΝΑΤΟ. Αναφερόμενος στους λόγους που επέβαλαν τη σύσταση της Δημοκρατικής Άμυνας, ο Καράγιωργας σημείωσε ότι αυτοί ήταν αφενός «η διά βιαίων μέσων κατάλυσις του δημοκρατικού πολιτεύματος της χώρας υπό μιας ολιγομελούς ομάδος αξιωματικών» και αφετέρου «το δικαίωμα αμύνης και αντιστάσεως κατά της επιβληθείσης δικτατορίας εις την χώραν».

Η αρχή του τέλους της αντιδικτατορικής οργάνωσης, της οποίας η δίκη έμελλε να επαναφέρει στο στόχαστρο της διεθνούς κοινότητας τη χούντα, ήρθε στις 14 Ιουλίου 1969. Σύμφωνα με το διαδικτυακό τόπο του Ιδρύματος Σάκη Καράγιωργα και το βιογραφικό του σημείωμα (Ν. Πετραλιάς – Θ. Πάκος), «ο Καράγιωργας τραυματίστηκε βαριά από πρόωρη έκρηξη αυτοσχέδιου εκρηκτικού μηχανισμού, καθώς τον προετοίμαζε για τοποθέτηση. Η έκρηξη οδήγησε στον ακρωτηριασμό του δεξιού του χεριού, σε τραύματα στο κεφάλι και στο τύμπανο του δεξιού του αυτιού. Η γυναίκα του, Νίκη, τον μετέφερε αιμόφυρτο στο νοσοκομείο. Εκεί τον συνέλαβαν αμέσως οι πράκτορες της χούντας και, παρά τις συστάσεις των γιατρών, τον ανέκριναν με απάνθρωπο τρόπο και τον υπέβαλαν σε σκληρούς βασανισμούς. Η ανάκριση, τα βασανιστήρια και η αυστηρή απομόνωση σε διάφορα κρατητήρια διήρκεσαν πάνω από 5 μήνες. Τίποτα όμως απ’ όλα αυτά δεν έκαμψε τον Καράγιωργα, ο οποίος έμαθε να γράφει στην απομόνωση με το αριστερό του χέρι».

Αργότερα, όταν θα τους δίκαζε και με το βασιλικό επίτροπο να εισηγείται επιμόνως την καταδίκη του Καράγιωργα σε θάνατο, η χούντα έκανε το λάθος να δώσει δημοσιότητα στη δίκη, επιχειρώντας να εμφανίσει τα μέλη της οργάνωσης ως τρομοκράτες. Στις 12 Απριλίου 1970 ανακοινώθηκε η απόφαση του στρατοδικείου, σύμφωνα με την οποία ο Σάκης Καράγιωργας καταδικαζόταν σε ισόβια κάθειρξη, ενώ σε ακόμη 19 κατηγορούμενους επιβάλλονταν ποινές από 5 έως 18 έτη. Στο μεταξύ, με αφορμή τη δίκη, καταγγέλθηκαν για πρώτη φορά δημόσια τα βασανιστήρια στα οποία είχαν υποβληθεί οι συλληφθέντες αντιστασιακοί. Οι περιγραφές των βασανιστηρίων –μεταξύ των οποίων και του Καράγιωργα– οι οποίες δημοσιεύτηκαν στον ελληνικό και ξένο Τύπο, συγκλόνισαν το πανελλήνιο και την παγκόσμια κοινή γνώμη, καθιστώντας γνωστές τις μεθόδους με τις οποίες παρέμενε στην εξουσία η δικτατορία, με αποτέλεσμα να ενταθεί και να εξαπλωθεί η διεθνής κατακραυγή εναντίον της.
Αργότερα ο Σάκης Καράγιωργας απελευθερώθηκε με τη χορήγηση αμνηστίας, μαζί με την πλειονότητα των αντιστασιακών κρατουμένων. Επανήλθε στην Πάντειο, στην έδρα της Δημόσιας Οικονομικής, συνεχίζοντας το επιστημονικό του έργο, το οποίο δεν είχε διακόψει ούτε μέσα στις φυλακές, ενώ εξακολούθησε να έχει έντονη πολιτική δράση, δραστηριοποιούμενος αρχικά με το ΠΑΣΟΚ και κατόπιν με άλλους πολιτικούς χώρους. Έφυγε νωρίς, σε ηλικία μόλις 55 ετών, αλλά πρόλαβε να δοξάσει τη χώρα, όπως και την περήφανη γι’ αυτόν γενέτειρά του.

Ο εκδότης