Το έργο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας 2018-2021
Επί του πιεστηρίου βρίσκεται η νέα έκδοση- λεύκωμα της ΕΦΑ με πλούσιο φωτογραφικό υλικό και τις κύριες πτυχές των πολυσχιδών δράσεων της για την τελευταία τριετία
Επιμέλεια Ελένη Παπαδοπούλου
- Παρά τα δύο χρόνια πανδημίας και τις αντιξοότητες που υπήρχαν καταγράφεται ένα σημαντικό έργο από την ΕΦΑ Ηλείας
Επί του πιεστηρίου βρίσκεται η νέα έκδοση – λεύκωμα «ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΕΦΟΡΕΙΑΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΗΛΕΙΑΣ 2018 – 2021» στην οποία αποτυπώνονται οι πολυσχιδείς δράσεις της Υπηρεσίας για την έρευνα, προστασία και ανάδειξη των αρχαιοτήτων της περιφέρειας ευθύνης της, όπου βρίσκονται και δυο μνημεία UNESCO (Ολυμπία – Ναός Επικούριου Απόλλωνα) καθώς και το συναφές διοικητικό έργο.
Μέσα στις 50 σελίδες του καλαίσθητου εντύπου που περιλαμβάνουν πλούσιο φωτογραφικό υλικό, έχουν συμπυκνωθεί και αποτυπωθεί οι κύριες πτυχές του έργου της Εφορείας για την τριετία 2018 – 2021, αποτέλεσμα της συλλογικής προσπάθειας του προσωπικού της που υπηρετεί ως επί το πλείστον στην έδρα της Υπηρεσίας στην Ολυμπία αλλά και σε θέσεις ανά τον Νομό Ηλείας και συγκεκριμένα στο Κάστρο Χελμούτσι, στην Αρχαία Ήλιδα, στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πύργου και στον Ναό Επικούριου Απόλλωνα Βασσών Φιγαλείας. Παρότι η τριετία αυτή ήταν ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς συμπεριλαμβάνει τα δύο χρόνια πανδημίας όπου είχαν σχεδόν “παγώσει¨ τα πάντα, εν τούτοις παρά τις αντιξοότητες που υπήρχαν, έγινε σημαντικό έργο δεδομένων των συνθηκών.
Στον πρόλογο της έκδοσης, η Δρ Ερωφίλη Ίριδα Κόλια, Προϊσταμένη της Υπηρεσίας, σχολιάζει σχετικά: «Tα δύο τελευταία χρόνια η υφήλιος γνώρισε πρωτόγνωρες δυσκολίες λόγω της πανδημίας, κάτι που αναπόφευκτα είχε επιπτώσεις και στο έργο της ΕΦΑ Ηλείας. Πολλές προγραμματισμένες δράσεις και εκδηλώσεις ακυρώθηκαν, οι ανασκαφικές έρευνές μας περιορίστηκαν στις απολύτως απαραίτητες, οι περισσότερες συνεργασίες μας με επιστημονικούς φορείς του εξωτερικού στο πλαίσιο ερευνητικών προγραμμάτων αναβλήθηκαν, ενώ οι Αρχαιολογικοί Χώροι και τα Μουσεία μας παρέμειναν κλειστά για το κοινό για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Ωστόσο, παρά τις αντιξοότητες, αλλά και την υποστελέχωση της Υπηρεσίας μας, υλοποιήθηκαν αξιόλογες δράσεις και παρήχθη σημαντικό έργο».
Η κα Κόλια δεν παραλείπει να ευχαριστήσει για την υποστήριξη του έργου της Εφορείας την πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ, τις Γενικές Διευθύνσεις με τις επιμέρους Διευθύνσεις τους, την Επιτελική Δομή ΕΣΠΑ και την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου και Νοτίου Ιονίου.
Μαζί με τη Προϊσταμένη η οποία είχε και τη γενική επιμέλεια της έκδοσης, τα κείμενα υπογράφουν οι αρχαιολόγοι (αλφαβητικά) Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος, Ζαχαρούλα Λεβεντούρη, Χρήστος Λιάγκουρας, Χρήστος Ματζάνας, (Προϊστάμενος του Τμήματος Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και Μουσείων), Αντωνία Μουρτζίνη, Αθανασία Ράλλη (Αναπλ. Προϊσταμένη της Εφ. Α. Ηλείας και Προϊσταμένη του Τμήματος Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων και Μουσείων) και ο πολιτικός μηχανικός Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος (Προϊστάμενος του Τμήματος Αρχαιολογικών Έργων και Μελετών). Την διοικητική – διαχειριστική υποστήριξη της έκδοσης είχε ο Χρήστος Σπηλιόπουλος.
Η έκδοση αναρτάται σε ηλεκτρονική μορφή (ως προάγγελος της έντυπης) στην ιστοσελίδα της Εφ. Α. Ηλείας www.ilia-olympia.org και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου μπορεί κάθε ενδιαφερόμενος πολίτης να ενημερωθεί και εφόσον το επιθυμεί να την διαδώσει – κοινοποιήσει περαιτέρω.
Τι περιλαμβάνει το λεύκωμα
Το λεύκωμα χωρίζεται σε διάφορες θεματικές ενότητες για την τριετία 2018-2021 που συνοδεύονται με εξαιρετικό φωτογραφικό υλικό. Στις πρώτες σελίδες της έκδοσης, αρχικά γίνεται αναφορά στις δύο Τελετές Αφής των Ολυμπιακών Αγώνων, των Χειμερινών του Πεκίνου στις 18 Οκτωβρίου του 2021 και τον Μάρτιο του 2020 για τους 32ους Ολυμπιακούς Αγώνες του ΤΟΚΙΟ που λόγω της πανδημίας πραγματοποιήθηκαν σε αντίξοοες συνθήκες. Ειδική αναφορά γίνεται και για την μεγάλη πυρκαγιά του Αυγούστου του 2021 που εφτασε όπως αναφέρεται σε απόσταση αναπνοής από τον αρχαιολογικό χώρο και τα Μουσεία της Ολυμπίας χωρίς ευτυχώς να προκληθούν βλάβες στον περιβάλλοντα χώρο χάρις στην άμεση επέμβαση του κρατικού μηχανισμού και της πολιτικής προστασίας αλλά και του προσωπικού της ΕΦΑ ΗλΕΊΑς συμπεριλαμβανομένης και της καθόδου της υπουργού Λίνας Μενδώνη που όπως επισημαίνεται συντόνισε τις απαραίτητες ενέργειες για την αποτροπής της καταστροφής. Παράλληλα αναφέρεται ότι το σύστημα πυροπροστασίας λειτούργησε με υποδειγματικό τρόπο, ενώ είχαν γίνει και διάφορες εργασίες καθαρισμού και αποψίλωσης όλου του περιβάλλοντα χώρου.
Σε ότι αφορά το έργο της ΕΦΑ, αναφέρεται στην συμμετοχή της Εφορείας Αρχαιοτήτων στο πρόγραμμα World Herritage Journey of Europe όπου καρπός του ήταν η δημιουργίας της Διαδικτυακης Πλατφόρμας αφιερωμένης στην Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά και στον βιώσιμο περιηγητικό τουρισμό στην οποία μεταξύ άλλων 54 μνημείων συμπεριλαμβάνεται και η Αρχαία Ολυμπία. Η ΕΦΑ Ηλείας για δύο χρόνια, συνεργάστηκε με την UNESCO και το Nationale Geographic προκειμένου να αναπτύξει το ενημερωτικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα περιεχόμενο της σελίδας της Ολυμπίας.
Σημαντική αναφορά γίνεται στο έργο «Αρχαία Ολυμπία: Κοινός Τόπος» που αξιοποιεί τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης και επηυξημένης πραγματικότητας, επιτρέποντας στους θεατές να εξερευνήσουν την Αρχαία Ολυμπία όπως ήταν πριν από περισσότερα από 2.000 χρόνια και ήταν αποτέλεσμα της συνεργασίας του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και της Microsoft. Το έργο εγκαινίασε παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας, Κατερίνας Σακελλαροπούλου, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Η ΕΦΑ Ηλείας και η προϊσταμένη κ, Ίρις Κόλλια συνεργάστηκε με την επιστημονική ομάδα του ΥΠΠΟ και άλλους φορείς και αρχαιολόγους για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα για την υλοποίησή του. Επίσης, στο λεύκωμα γίνεται αναφορά στην εξαίρετη και εποικοδομητική συνεργασία της ΕΦΑ Ηλείας με το Μεταπτυχιακό τμήμα των φοιτητών Μουσειολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμού του Άριστοτελείου Παν/μίου.
Έργα ανάδειξης και αναστήλωσης μνημείων και αρχαιολογικών χώρων
Σημαντική είναι και η παρουσίαση στην ενότητα “Έργα ανάδειξης και αναστήλωσης μνημείων και αρχαιολογικών χώρων”. Χαρακτηριστικό έργο της τριετίας 2018-2021 είναι η ανάδειξη των Ρωμαϊκών Μνημείων της Ολυμπίας και του υποέργου 2 “Προστασία και ανάδειξη των Θερμών Κλαδέου και του ΝΔ κτιρίου Αρχαίας Ολυμπίας” προϋπολογισμού 407.000 ευρώ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Επίσης η β φάση του έργου “Αποκάλυψη και ανάδειξη του Αρχαίου Γυμνασίου Ολυμπίας” προϋπολογισμού 603.573,12 ευρώ, η γ΄΄ φάση, υποέργο 1 προστασίας και ανάδειξης του Ναού του Επικουρείου Απόλλωνα “Αποκατάσταση βορειότερων τμημάτων μακρών πτερών του Επικούρειου Απόλλωνα, προϋπολογισμού 1,372 εκ ευρώ. “Στερέωση και ανάδειξη της αίθουσας Α3 στο Κάστρο Χλεμούτσι”στο πλαίσιο προγράμματος Interreg VA Greece Italy 2014-2020 προϋπολογισμού 350.000 ευρώ, “Αποκατάσταση του αρχαίου θεάτρου της Πλατιάνας Α ΄φάση” προϋπολογισμού 300.000 ευρώ και τέλος “Εργασίες στερέωσης και ανάδειξης Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ στους Ταξιάρχες δήμου Ζαχάρως” προϋπολογισμου 80.000 ευρώ.
Το ανασκαφικό έργο της ΕΦΑ Ηλείας
Επίσης ένα ακόμα κεφάλαιο του λευκώματος αναφέρεται στην επιστημονική έρευνα και στα προγράμματα που υλοποίησε η ΕΦΑ Ηλείας καθώς και στο ανασκαφικό της έργο.
Σε ότι αφορά το ανασκαφικό έργο, αναφερόμαστε επιγραμματικά σε κάποιες από τις ανασκαφές και τα ευρήματα που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη, αρκετά εκ των οποίων πρώτη φορά βλέπουν το φως της δημοσιότητας.
Το 2020 εντοπίστηκαν και ερευνήθηκαν κατά την διάρκεια σωστικής ανασκαφικής έρευνας σε ιδιόκτητο οικόπεδο στην θέση Παλιάμπελα της ΤΚ Αυγείου του δήμου Ήλιδας, 8 τάφοι διαφόρων τύπων που χρονολογούνται με βάση τα κτερισματά τους από τον 4ο εως τον 2ο π.χ αιώνα. Αρχικά ανασκάφηκαν τρεις ταφικοί πίθοι, τέσσερις κιβωτιόσχημοι και ένας κεραμοσκεπής τάφος που αποτελούν τμήμα της δυτικής νεκρόπολης της Ήλιδας από την οποία μέχρι σήμερα έχουν ανασκαφεί πάνω από 200 τάφοι της ύστερης Κλασικής και Ελληνιστικής περιόδου. Ιδιαιτέρως σημαντικά είναι τα κτερίσματα ταφικού πίθου.
Το 2018 επαναλήφθηκαν οι ανασκαφικές εργασίες στον αρχαιολογικό χώρο της Ήλιδας. Στο χώρο ανατολικά της στοάς και νοτίως του ναϊσκου βρέθηκε η συνέχεια του δαπέδου από πατημένο χώμα και χαλίκια που είχε εντοπιστεί το 2017. Πάνω στο δάπεδο αυτό ανασκάφηκε στρώμα με έντονα ίχνη καύσης και πολυάριθμα ευρήματα όπως οστά ζώων, τμήματα εδωλίων και μεταλλικά ευρήματα, καθώς και αποτύπωμα μαρμάρινης επιγραφής. Στη θέση Φραγκονήσι βρέθηκε η πήλινη επιγραφή με τους στίχους από την Οδύσσεια που εκτέθηκε πρόσφατα στο αρχαιολογικό μουσείο της Ολυμπίας. Επίσης συνεχίστηκε η ανασκαφή του θολωτού τάφου στην θέση Κατσιβέρι Βαρθολομιού που είχε διακοπεί πριν από 7 χρόνια λόγω πρόσβασης στο μνημείο, όπου εντοπίστηκαν σημαντικά ευρήματα και κτερίσματα. Ευρήματα υπήρξαν επίσης στην Κυλλήνη αλλά και στην νήσο Καυκαλίδα.
Τέλος, στο λεύκωμα παρουσιάζεται η συμμετοχή της ΕΦΑ Ηλείας σε περιοδικές εκθέσεις, οι συλλογές των μουσείων της Εφορείας Αρχαιοτήτων με ιδιαίτερη αναφορά στο Μουσείο της Ολυμπίας και στην Αρχαιολογική συλλογή της Ήλιδας, οι εκπαιδευτικές ( σε συνεργασία με σχολεία) και ψηφιακές της δράσεις. Μάλιστα η ΕΦΑ Ηλείας, το 2020 εγκαινίασε στο you tube το νέο διαδικτυακό της κανάλι όπου περιμένει τον επισκέπτη με πλούσιο υλικό που συνεχώς εμπλουτίζεται, αναφορικά με την πολιτιστική μας κληρονομιά.
