Η ορθογράφηση της λέξης κάθε χρόνο μάς βάζει σε δίλημμα. Αυστηρά φορμαλιστικά, πιο σωστά είναι τα «Θεοφάνια», αφού έτσι γράφουμε τις γιορτές που είναι σε πληθυντικό ουδέτερου γένους (Πύθια, Ίσθμια, κλπ). Αυτό υποδεικνύουν και τα λεξικά.

Επίσης, γιορτή με το όνομα «Θεοφάνια» υπήρχε και στην αρχαιότητα, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, μάλλον δελφική. Άρα την έχουμε τη λέξη ορθογραφημένη από την αρχαιότητα.

Όμως αυτό που γιορτάζουμε κάθε 6 του Γενάρη δεν είναι αρχαιοελληνικό αλλά χριστιανικό και αφορά τη βάπτιση του Χριστού, κατά την οποία εμφανίστηκε -για πρώτη και μοναδική φορά- το Άγιο Πνεύμα ως περιστέρι σύμφωνα με το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο. Άρα γιορτάζουμε τη Θεία Επιφάνεια ή (τη) Θεοφάνεια. Θηλυκό δηλαδή, όχι ουδέτερο.

Στην ελληνική λογοτεχνία, που είναι η αποτύπωση της γλωσσικής εξέλιξης, ο Παπαδιαμάντης σε δοκίμιό του γράφει για «τὴν μεγάλην ἑορτὴν τῶν Θεοφανείων».

Ο Στράτης Μυριβήλης δημοσιεύει ποίημα το 1962 με τίτλο «Θεοφάνεια» και στους στίχους του γράφει για «τα φλογερά Θεοφάνεια», τα οποία μπλέκει με την Ακρόπολη και τον Απόλλωνα.

«Ξημερὠνουν τ’ άγια Θεοφάνεια» γράφει στο διήγημα «Πλούτος και ευτυχία» ο Γρηγόριος Ξενόπουλος, ενώ και ο Μήτσος Αλεξανδρόπουλος έχει γράψει διήγημα για τα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής, με τίτλο «Η Νύχτα των Θεοφανείων».

Τα «Θεοφάνια» τα πρωτοσυναντάμε σε ποίημα του Πέτρου Γλέζου, που διδάσκεται στο Ανθολόγιο.
Και οι δύο γραφές είναι σωστές, αλλά νοηματικά-σημασιολογικά “Θεοφάνεια”.