The Tank Museum at Bovington: Μια ματιά εκ των έσω στο Μουσείο Αρμάτων Μάχης, από το Μιχάλη Ξενικάκη Ανανιάδη
Φωτογραφίες του Μιχάλη Ξενικάκη Ανανιάδη, δημοσιεύονται στο www.ww2wrecks.com κατόπιν αδείας
Είναι ένα από τα πληρέστερα Μουσεία Αρμάτων Μάχης παγκοσμίως, το οποίο διαθέτει μερικά μοναδικά εκθέματα που παρουσιάζουν την εξέλιξη των τεθωρακισμένων από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, μέχρι τις μέρες μας.
Πρόκειται για το Μουσείο του Bovington στην Αγγλία, εκεί όπου εργάζεται ο 28χρονος Μουσειολόγος με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Λέστερ, στο τμήμα Μουσειακών Σπουδών, Μιχάλης Ξενικάκης Ανανιάδης και μοιράζεται με το www.ww2wrecks.com το πλούσιο φωτογραφικό του αρχείο, αλλά και τις εντυπώσεις του
Κατάγομαι από ένα μείγμα Βόλου, Πειραιά και Κρήτης αλλά μεγάλωσα στο Λεωνίδιο Αρκαδίας. Καθώς, ως γνωστόν, του Κρητικού του λείπει η Κρήτη ακόμα και όταν βρίσκεται εκεί, πάντα ένιωθα μια ιδιαίτερη έλξη προς αυτές μου τις ρίζες η οποία μεγάλωνε χρόνο με τον χρόνο.
Για λογαριασμό του Tank Museum έχω αναλάβει διάφορα projects με ιδιαίτερο ενδιαφέρον να παρουσιάζουν η διαμεσολάβησή μου για την ανέυρεση υλικού στα αρχεία του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών ώστε να πλαισιωθεί μία έκθεση που θα αναφέρεται στις μάχες κατά την υποχώρηση των Συμμαχικών στρατευμάτων το 1941 από την Βόρεια Ελλάδα μεταξύ άλλων μαχών, δακτυλογράφηση συνεντεύξεων βετεράνων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, διεξαγωγή έρευνας για ανεύρεση αντικειμένων προς αγορά εκ μέρους του μουσείου και παρουσίαση αποτελεσμάτων έρευνας σχετικά με οχήματα που έδρασαν στον ελλαδικό χώρο πριν την εισβολή των Γερμανών το 1941.
Βρέθηκα στην Αγγλία γιατί ένοιωθα πως χρειαζόμουν να πάω τις σπουδές μου ένα βήμα παραπέρα. Έτσι, έκανα άιτηση για μεταπτυχιακές σπουδές στο University of Leicester στο τμήμα Museum Studies. Έγινα δεκτός και προετοιμάστηκα για τον δρόμο του εξωτερικού…
Τελευταίο κομμάτι των σπουδών μου ήταν δύο μήνες πρακτική άσκηση σε μουσείο της επιλογής μας. Η επιλογή ήταν πολύ εύκολη για εμένα καθώς ήταν λίγα τα μουσεία που συνδύαζαν την στρατιωτική ιστορία και τοποθεσία εκτός Λονδίνου, όπου τα έξοδα είναι απαγορευτικά για χαμηλόμισθους.
Ένας πολύ καλός μου φίλος και συμφοιτητής από την Ελλάδα έκανε και αυτός την πρακτική του άκσηση στο Bovington Tank Museum το οποίο ήξερα χρόνια πριν ως το μουσείο με την μεγαλύτερη και πληρέστερη συλλογή τεθωρακισμένων στον κόσμο.
Όταν έβλεπα τις φωτογραφίες που μου έστελνε είχα ήδη κάνει την επιλογή μου. Έκανα αίτηση στο μουσείο για πρακτική άσκηση και μετά από μία σύντομη συνέντευξη έγινα δεκτός και εντάχθηκα στην ομάδα του.
Με το πέρας των δύο μηνών της πρακτικής είχα λατρέψει το μουσείο και έτσι έκανα αίτηση για μόνιμη εργασία οπουδήποτε, αρκεί να ήταν στο μουσείο.
Με τοποθέτησαν σε μόνιμη θέση ως βάση στο μαγαζί με τα σουβενίρ και στα εισιτήρια και έκτοτε συμμετέχω σε μικρά και μεγάλα projects του μουσείου ως ερευνητής, σύμβουλος, συλλέκτης και ενίοτε μεταφραστής.
Το ενδιαφέρον μου για την περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου ξεκίνησε από πολύ μικρή ηλικία, θα έλεγα 10-11 ετών, καθώς με μάγευαν οι ιστορίες των παππούδων από την περίοδο της Κατοχής.
Δεν μπορούσα να συνειδητοποιήσω πως κάτι τόσο ακραίο όπως ο Ναζισμός και ο Φασισμός συνέβησαν όχι και τόσο παλιά… Άρχισα να διαβάζω ιστορικά βιβλία της περιόδου, να επισκέπτομαι μουσεία με τον παππού και να παίζω παιχνίδια και όλα αυτά αποτέλεσαν το μείγμα που με έκανε να νιώθω έναν μαγνητισμό όταν αντικρίζω κάποιο άρθρο, βιβλίο ή αντικείμενο της περιόδου.
Περνάω περιόδους όπου μπορεί να είμαι κολλημένος σε ένα έκθεμα και μετά από έναν μήνα να μάθω κάτι για κάποιο άλλο που θα με κάνει να προσκολληθώ πάνω του και να θέλω να μάθω τα πάντα.
Έτσι, έχω περάσει τις φάσεις του Tiger 131, του Mark IV, του Whippet του Panther και διαφόρων άλλων… Τώρα νομίζω πως διανύω την φάση του Sherman αλλά αν θα έπρεπε να επιλέξω ένα και μόνο ένα έκθεμα νομίζω πως θα γινόμουν βαρετός και θα έλεγα και εγώ μαζί με χιλιάδες άλλων το Tiger 131.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτή την επιλογή μου με πρωταρχικό την μοναδικότητα του καθώς είναι το μόνο σωζόμενο σε λειτουργική κατάσταση.
Δεύτερον, γιατί είναι Tiger! Το τρομακτικό υπερόπλο του Χίτλερ που εξολόθρευε τα Συμμαχικά άρματα από τεράστιες αποστάσεις με το ίδιο να παραμένει αλώβητο ακόμα και από πολύ κοντινές αποστάσεις.
Τα πρώτα άρματα του είδους εμφανίστηκαν το 1942 με σκοπό να εξισορροπήσουν την δύναμη των βαρέων τεθωρακισμένων που διέθετε ο Σοβιετικός στρατός την εποχή εκείνη.
Οι Δυτικοί Σύμμαχοι μην έχοντας κάτι αντίστοιχο στο οπλοστάσιο τους αρκέστηκαν στο να χρησιμοποιούν την δύναμη της βιομηχανίας τους για να καταβάλλουν την υπεροχή των αρμάτων αυτών με ορδές αρμάτων, υπεροπλία πυροβολικού και τεράστιες μάζες αεροπορίας.
Τρίτον, γιατί γνωρίζουμε πάρα πολλά για την ιστορία του συγκεκριμένου άρματος αλλά μας λείπουν πολλές πληροφορίες ακόμα και έρχονται νέα στοιχεία στο φως συνέχεια.
Η ιστορία πίσω από αυτό το άρμα είναι συγκλονιστική και περιλαμβάνει τρομερά ονόματα και σχηματισμούς όπως ο Winston Churchill, King George V, Afrika Korps κ.α.
Γνωρίζουμε με σιγουριά πως λίγο πριν την κυρίευσή του κατέστρεψε δύο άρματα Churchill που προκάλεσαν τον θάνατο ορισμένων από το πλήρωμα και το να κοιτάζεις την κάννη αυτού του πυροβόλου καθημερινά είναι κάτι που είναι συγκλονιστικό και προκαλεί δέος. Στη φωτογραφία πάνω, φαίνεται πως έβλεπε το πλήρωμα μέσα από το σκοπευτικό του Tiger 131.
Η κυρίευση του αυτή καθαυτή είναι συνταρακτική καθώς ήταν το αποτέλεσμα εξαιρετικής τύχης με τρεις βολές που δεν είχαν καμία τύχη να διατρήσουν την βαριά θωράκιση να προκαλούν, ωστόσο, τέτοιες ζημιές στο εξωτερικό του άρματος που να το καταστήσουν άχρηστο για το πλήρωμα.
Συγκεκριμένα, μία βολή κατέστρεψε τον δακτύλιο του πύργου με αποτέλεσμα να μην μπορεί να περιστραφεί, μία δεύτερη βολή κατέστρεψε τον μηχανισμό ανύψωσης και βύθισης του πυροβόλου με αποτέλεσμα να μην μπορεί να κινηθεί στον κάθετο άξονα και μία τρίτη βολή προκάλεσε βλάβες στο διαμέρισμα του ασυρμάτου του άρματος.
Έτσι το πλήρωμα μην μπορώντας να επικοινωνήσει και μην μπορώντας να κινήσει το πυροβόλο εναντίον των Συμμάχων το εγκατέλειψε πανικόβλητο. Μεταφέρθηκε εσπευσμένα στην Αγγλία για δοκιμές και μελέτες και αποτέλεσε το αστέρι της παρέλασης στο Λονδίνο για τον εορτασμό της αιχμαλώτισής του.
Ύστερα από πολλά χρόνια δόθηκε στο Tank Museum για συντήρηση και έκτοτε αποτελεί αναμφίβολα το διασημότερο άρμα του μουσείου. Ενδιαφέρον αποτελεί το ότι εμφανίστηκε στην ταινία Fury του 2014 μαζί με το άλλο αστέρι του μουσείου, το Sherman M4A2 Fury.
Το ενδιαφέρον μπορεί να είναι μεγάλο αλλά τα διδάγματα της ιστορίας νομίζω πως κάπου εξασθενούν ή διαστρεβλώνονται. Διανύουμε μία πολύ δύσκολη περίοδο όπως όλος ο κόσμος.
Τα χρέη είναι τεράστια και υπάρχει πόλωση στον πληθυσμό που προκαλείται από την εξαθλίωση και την αγανάκτηση της λεγόμενης ‘κρίσης’.
Ένας λαός που περνάει δύσκολα, αναμοχλεύει το παρελθόν του ψάχνοντας να βρει φιγούρες, μορφές, ήρωες και εικόνες που να μπορεί να ταυτιστεί μαζί τους.
Αυτό είναι παγκόσμιο φαινόμενο και ανιχνεύσιμο σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου… Έτσι και η Ελλάδα, μέσα από τις δυσκολίες ψάχνει να βρει ένδοξα ονόματα και ηρωισμούς του παρελθόντος ώστε να την βοηθήσουν στο σήμερα.
Αναπόφευκτα τέτοια βρίσκονται σε περιόδους πολέμου και η τελευταία μεγάλη σύρραξη της χώρας μας ήταν με τον πόλεμο του ’40 όπου γράψαμε, ομολογουμένως, λαμπρές σελίδες κάνοντας τον κόσμο όλο να μιλάει για την μικρή αλλά διόλου ασήμαντη Ελλάδα μας.
Το όλο θέμα, λοιπόν, έγκειται στην αναζήτηση της εθνικής μας ταυτότητας και σε θεματολογίες που θα ανυψώσουν το εθνικό μας φρόνημα στις δύσκολες στιγμές που περνάμε όλοι μας και νιώθουμε να γονατίζουμε.
Θεωρώ πως δεν υπάρχει ένα ενιαίο δίδαγμα από τον πόλεμο καθώς ποτέ τα πράγματα δεν είναι ασπρόμαυρα ούτε έχουν μόνο δύο όψεις. Πολιτικοί και από τις δύο πλευρές εκμεταλλεύτηκαν τα νιάτα για να μαυρίσει ο πλανήτης. Όπως ακριβώς γίνεται και σήμερα σε πολλούς τομείς… Λίγα πράγματα αλλάζουν!
Έχω, όμως, να πω το εξής: Η γνώση είναι το μεγαλύτερο όπλο και το βιβλίο ο καλύτερος φίλος όποιου θέλει να βρει αλήθειες.
Ξεκίνησα την συλλογή μου το 2007 όταν έτυχε να περάσω από ένα παλαιοπωλείο του Πειραιά. Μέχρι τότε δεν είχα ιδέα ότι μπορούσα να αγοράσω τα αντικείμενα που θαύμαζα στα μουσεία και διάβαζα στα βιβλία μου.
Έκτοτε εκεί διοχετεύονται σχεδόν όλα μου τα χρήματα και ο ελεύθερος μου χρόνος γεμίζει με την αναζήτηση στο διαδίκτυο για νέα αντικείμενα προς αγορά ή η μελέτη τους σε διάφορες σελίδες.
Ξεκίνησε ως γενική συλλογή της παγκόσμιας σύρραξης αλλά τα τελευταία χρόνια έχει επικεντρωθεί στην Κρήτη που είναι και ο αγαπημένος μου τομέας, λόγω καταγωγής.
Αντικείμενα από όλο τον κόσμο, βρίσκονται σε πεδία μαχών και δωρίζονται από φίλους και συγγενείς, αγοράζονται από το διαδίκτυο με πιο σημαντικό, ίσως, ένα γερμανικό περιβραχιόνιο που δόθηκε σε όλους τους βετεράνους της μάχης της Κρήτης και φέρει την επιγραφή KRETA πάνω. Και πάλι όμως μου είναι πολύ δύσκολο να επιλέξω ένα μόνο αντικείμενο… Δύσκολο χόμπι!
Ως συμβουλή στο νέο σύλλεκτη θα έλεγα να επικεντρωθεί σε έναν τομέα που θέλει να δώσει βάρος είτε αυτός είναι ιστορική περίοδος (δηλαδή Έπος Αλβανίας, Μάχη της Κρήτης, Μάχη Οχυρών κτλ) είτε είναι είδος εκθέματος (όπως πχ γερμανικά/ιταλικά παράσημα και διακριτικά ή ελληνικά εμβλήματα στολών ή οχήματα κτλ) και να μην ασχολείται με λίγο από τα πάντα. Έτσι θα μπορέσει να αποκτήσει μεγάλη γνώση στον τομέα του και θα μπορέσει να βοηθήσει την υπόλοιπη συλλεκτική κοινότητα.
Η ιστορία του άρματος στην σύγχρονη μορφή του ως τεθωρακισμένο όχημα που φέρει οπλισμό και μεταφέρει προσωπικό γεννήθηκε στο Bovington της Αγγλίας καθώς εκεί έγιναν οι πρώτες δοκιμές των πρώτων πειραματικών σχεδίων.
Η τοποθεσία επιλέχθηκε καθώς ήταν απομακρισμένη από όλα τα μεγάλα κέντρα και μακριά από εχθρικά μάτια. Το άρμα ήταν η ιδέα που γεννήθηκε από το τέλμα των χαρακωμάτων του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου με στρατιώτες να ζουν και να πεθαίνουν σε αβάσταχτες συνθήκες επί σειρά μηνών χωρίς εδαφικά οφέλη.
Τα συρματοπλέγματα με ύψος 2,5-3 μέτρα και βάθος 10-15 μέτρα καθώς και το πολυβόλο έκαναν κάθε κίνηση εναντίον του εχθρού απαγορευτική.
Οι Άγγλοι αποφάσισαν να θέσουν την πανάρχαια ιδέα του θωρακισμένου οχήματος σε εφαρμογή και να δημιουργήσουν ένα όχημα που να προστατεύει το προσωπικό του, να συνοδεύει το πεζικό μέχρι το εχθρικό χαράκωμα, να ανοίγει δρόμο στο εχθρικό συρματόπλεγμα και να καθηλώνει τα πολυβόλα με τα δικά του όπλα.
Έτσι, το πρώτο μοντέλο, γνωστό και ως Little Willy γεννήθηκε κάτω από απόλυτη μυστικότητα το 1915. Το όνομα του νέου αυτού όπλου είναι Tank όπου στα αγγλικά σημαίνει δεξαμενή.
Μόνο τυχαίο δεν είναι το όνομα καθώς επιλέχθηκε με σκοπό να ξεγελάσει σε περίπτωση που κάποιο ανεπιθύμητο αυτί ή μάτι ακούσει ή δει κάτι σχετικά με αυτό το όπλο.
Το πρώτο άρμα, ο Little Willy, μοιάζει οπτικά με δεξαμενή νερού και έτσι οι σχεδιαστές ήλπιζαν να ξεγελάσουν τον εχθρό πως πρόκειται απλώς για ένα σύστημα μεταφοράς νερού στην πρώτη γραμμή.
Ο επισκέπτης του μουσείου μπορεί να δει πάνω από 350 άρματα από το Little Willy του 1915 μέχρι και το τελευταίο άρμα του βρετανικού στρατού που χρησιμοποιεί τώρα, το Challenger 2.
Στις αίθουσες παρελαύνουν άρματα και οχήματα θρύλοι που εντυπωσιάζουν για διάφορους λόγους, άλλα για το μέγεθος, για το σχήμα, για την απελπισία του σχεδιασμού τους, για το βάρος τους αλλά και για την λύση που έδωσαν σε ένα πρόβλημα.
Μερικά από αυτά τα άρματα θρύλοι είναι, Tank Mark IV, Sherman, M3 Grant, Whippet, Renault FT-17, Rolls Royce Armoured Car, Panzer I- IV, Matilda I & II, Tiger I, Tiger II, Somua S35, Char B1, Panther, JagdTiger, JagdPanther, Crusader, Tortoise και πάρα πολλά άλλα από άρματα που κολυμπούν μέχρι άρματα που πετούν και από άρματα που ζυγίζουν λίγα κιλά μέχρι αυτά των 70 τόννων.
Το μουσείο όμως δεν είναι μόνο μία απλή, βαρετή επίδειξη αρμάτων αλλά ένας διαδραστικός χώρος όπου μπορείς να περιπλανηθείς στο μεγαλύτερο ομοίομα χαρακώματος της Αγγλίας και να βιώσεις τις συνθήκες ζωής του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, να ακολουθήσεις τις ζωές ενός από τα πρώτα πληρώματα άρματος και να δεις τα βιώματα τους πριν κατά και μετά τον πόλεμο, να δεις πως έγινε η αλλαγή από την χρήση ίππων στην χρήση ιπποδύναμης και να εισέλθεις σε ένα ομοίvμα σύγχρονου Αγγλικού φυλακίου στο Αφγανιστάν.
Τις ημέρες των σχολικών διακοπών λαμβάνει χώρα επίδειξη στην κεντρική αρένα με διαφορετικούς τύπους οχημάτων και επισκέπτες ως εθελοντές πραγματοποιούν επίθεση εναντίον ‘εχθρικού’ άρματος και ανακατάληψη ενός στρατηγικού λόφου.
Ύστερα, ο επισκέπτης μπορεί να εισέλθει στον χώρο του Vehicle Conservation Centre όπου φυλάσσεται η δευτερεύουσα συλλογή του μουσείου και όπου απολαμβάνεις την θέα 150 αρμάτων από κάτω σου που βρίσκονται σε διάφορα στάδια συντήρησης.
Θα συμβούλευα τον επισκέπτη να μην χάσει τα παρακάτω άρματα και αίθουσες: Little Willy, Mark IV, Trench Experience, Tiger I και Tiger Collection, TOG II, Fury, Challenger 2 και να αφιερώσει στο μουσείο μία ολόκληρη μέρα, δηλαδή 6-7 ώρες εκτός και αν υπάρχει η δυνατότητα διαμονής κοντά και γίνουν δύο οι μέρες επίσκεψης από 4 ώρες η καθεμία.
Αναμβισφήτητα αποτελεί από τα καλύτερα μουσεία της Αγγλίας με το εισιτήριο να είναι για δώδεκα μήνες και με ένα πωλητήριο που σε προσκαλεί να ξοδέψεις μια… ολόκληρη περιουσία!
Πηγή: ww2wrecks.com
