«Θα μπορούσαν όλα στη Μανωλάδα να ήταν νόμιμα και ελεγχόμενα»
Της Ντίνας Δασκαλοπούλου από την efsyn.gr
Πρόκειται ίσως για τον πιο γνωστό-άγνωστο τόπο της Ελλάδας. Η Νέα Μανωλάδα, «Η γη της φράουλας» όπως είναι και ο τίτλος αυτού του ντοκιμαντέρ, ταυτίστηκε για την κοινή γνώμη με την εργασιακή βαρβαρότητα και την εκμετάλλευση των μεταναστών εργατών γης. Μέσα στα χρόνια από τότε που αποκαλύφθηκε το πώς ακριβώς χτίζεται αυτό το «οικονομικό θαύμα», δεκάδες ρεπορτάζ έχουν γίνει για όσα εκτυλίσσονται εκεί και αρκετοί δημοσιογράφοι –κάποιες φορές με σοβαρό κόστος για τους ίδιους– έχουν επισκεφθεί την περιοχή, ωστόσο δεν έχουμε συχνά την ευκαιρία να δούμε τις μικρές σκηνές της καθημερινότητας.
Ο Λάζαρος Ασμής σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες και Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και σήμερα εργάζεται ως καθηγητής Κοινωνιολογίας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, ενώ είναι επίσης εκπαιδευτικός συνεργάτης και μέλος της οργανωτικής επιτροπής του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους. Αυτός ο ανήσυχος δάσκαλος στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού του «Πολιτισμός και παραγωγή ταινιών ντοκιμαντέρ» του Πανεπιστημίου Αιγαίου επιχείρησε με την κάμερά του να καταγράψει σκηνές από δύο κόσμους, να μπει στον μικρόκοσμο των μεταναστών και εκείνον των ντόπιων, που αν και ζουν παράλληλα, σπανίως συναντιούνται μεταξύ τους.
● Πώς βρέθηκες στη Νέα Μανωλάδα και πώς αποφάσισες να κάνεις αυτό το ντοκιμαντέρ;
Είμαι από τον Πύργο, όπου ζούσα και δίδασκα μέχρι και πέρυσι τον Ιούνιο. Τώρα βρίσκομαι με απόσπαση στη Σύρο. Είμαι καθηγητής κοινωνιολόγος στο Λύκειο. Λίγο πριν γίνει το επεισόδιο με τους πυροβολισμούς στα φραουλοχώραφα, πήγα στη Μανωλάδα ως μέλος του αντιφασιστικού κινήματος Ηλείας – ως αλληλέγγυοι στους εργάτες γης, πηγαίναμε συχνά, τους πηγαίναμε πράγματα, βοηθούσαμε σε ό,τι πρόβλημα υπήρχε με νοσοκομεία ή ό,τι άλλο. Αργότερα το 2018, όταν έπιασαν φωτιές οι καλύβες,τους επισκεφθήκαμε ως ΕΛΜΕ. Το 2022 στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου «Πολιτισμός και ντοκιμαντέρ» αποφάσισα να κάνω τη μικρή αυτή ταινία.
● Τι ακριβώς είχες στο μυαλό σου ξεκινώντας;
Αρχικά ήθελα να κάνω εθνογραφική προσέγγιση, αυτό δεν έγινε δυνατό στον βαθμό που ήθελα. Από τους ντόπιους δεν υπήρχε διάθεση. Υπάρχουν κάποια πράγματα που τους φοβίζουν και παρ’ όλο που κάποιοι από αυτούς έχουν ενδιαφέρουσες απόψεις για το ζήτημα, δεν δέχτηκαν να συμμετάσχουν γιατί είχαν παραποιηθεί τα λεγόμενά τους από παλιότερα ρεπορτάζ, όπως μου είπαν.
Και οι εργάτες δεν με άφησαν να κινηματογραφήσω από κοντά ή να μπω σε κάποιο σπίτι – φοβούνται τη στοχοποίηση.
● Πώς δούλεψες;
Πήγαινα επί 4-5 μήνες για την έρευνα, τα γυρίσματα έγιναν σε 10 μέρες. Η έρευνα βασίστηκε σε ντόπιους και μετανάστες γης και σε δύο επιστημονικούς συμβούλους, τον δικηγόρο Βασίλη Κερασιώτη που εκπροσωπεί συνήθως τους εργάτες γης και τον Απόστολο Καψάλη που έχει πρόσφατα δημοσιεύσει και μια μεταδιδακτορική διατριβή γι’ αυτό το θέμα.
● Εχοντας δει τη Νέα Μανωλάδα σε βάθος μιας δεκαετίας, τι παραμένει ίδιο και τι έχει αλλάξει;
Τα προβλήματα είναι τα ίδια, όπως και οι άθλιες συνθήκες διαμονής, τα ημερομίσθια είναι λίγο καλύτερα γιατί πλέον η ζήτηση είναι μεγαλύτερη από την προσφορά. Σε ένα χωριό 800 κατοίκων φιλοξενούν 6.000 με 7.000 εργάτες γης για κάποιους μήνες, αυτό γίνεται χωρίς κανένα σχεδιασμό και καμία πρόβλεψη.
Υποτίθεται ότι θα λειτουργήσει αυτορυθμιζόμενη κι εκτός νομικών πλαισίων η αγορά κι εν τέλει επικρατεί μια άθλια κατάσταση, όπου κάποιοι άνθρωποι ζουν σε παράγκες χωρίς αποχετεύσεις, με νερά που λιμνάζουν. Ακραία φαινόμενα όπως στο παρελθόν δεν υπάρχουν πια ή τουλάχιστον δεν έπεσαν στην αντίληψή μου. Εξ ορισμού, έρχονται χωρίς χαρτιά από μια άλλη χώρα μαζικά, είναι ένα κλασικό ζήτημα της διεθνοποιημένης ταξικότητας. Αν η πολιτεία δεν παρέμβει για να οργανώσει τη ζωή των μεταναστών, η κατάσταση θα συνεχιστεί.
● Στο ντοκιμαντέρ δείχνεις δύο παράλληλους κόσμους. Τέμνονται πουθενά;
Είναι δύο τοπικές κοινωνίες, μία ντόπια-μόνιμη και μία εποχική, όπου όμως τα μέλη της κάθε χρόνο ανανεώνονται. Δεν είδα να υπάρχει ώσμωση, μάλλον μιλάμε για δύο παράλληλους κόσμους που συναντιούνται μόνο στις απαραίτητες συναλλαγές.
● Από την πλευρά των ντόπιων, πώς νιώθουν που το όνομα του χωριού τους έγινε συνώνυμο της εκμετάλλευσης και της αγριότητας;
Είναι κάτι που τους πληγώνει. Οι κάτοικοι της Νέας Μανωλάδας δεν μου έδωσαν την εντύπωση μιας ρατσιστικής ομήγυρης. Αν ήταν, σίγουρα θα είχαμε φαινόμενα φασιστικών επιθέσεων από οργανωμένες ομάδες.
Το κλίμα θα ευνοούσε. Γιατί το μεγάλο πρόβλημα, όπως αναφέρεται στο ντοκιμαντέρ, είναι «ο τεράστιος όγκος των εργατών γης που συσσωρεύεται εκεί χωρίς τις απαραίτητες υποδομές. Ο,τι συμβαίνει γίνεται με την ανοχή της πολιτείας προς εξυπηρέτηση προφανώς κάποιων μεγάλων συμφερόντων, που δεν είναι σε καμία περίπτωση απλοί χωρικοί.
Στο ντοκιμαντέρ βλέπουμε ότι ο ιερέας του χωριού, όπως και ο Φαρούκ, ο τότε πρόεδρος της μπανγκλαντεσιανής κοινότητας Ηλείας, εκφράζουν καλές διαθέσεις από τις εκατέρωθεν πλευρές. Υπάρχουν όμως άλλα συμφέροντα που δεν αφήνουν τα πράγματα να αναπτυχθούν όπως πρέπει. Ο πρώτος φταίχτης είναι η πολιτεία και όσοι κρύβονται πίσω από την πολιτεία. Η φράουλα αναπτύσσεται σε μια ακτίνα 10 χιλιομέτρων, θα μπορούσαν όλα να είναι νόμιμα και ελεγχόμενα. Επίσης είναι όλοι συγκεντρωμένοι σε ένα χωριό, κανονικά θα έπρεπε οι άνθρωποι να μην είναι συνωστισμένοι σε ένα σημείο και μάλιστα χωρίς τις κατάλληλες υποδομές.
Πηγή: efsyn.gr
