Τα εναλλακτικά σενάρια γι το τοπικό πολεοδομικό σχέδιο της Αρχαίας Ολυμπίας

Εγινε η παρουσίαση την Τετάρτη (16/10/24) στο Δημαρχείο

Παρουσιάστηκαν την Τετάρτη, στο Δημαρχείο Αρχαίας Ολυμπίας, τα τρία εναλλακτικά σενάρια για το Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας (ΔΕ Λαμπείας, ΔΕ Λασιώνος, ΔΕ Φολόης, ΔΕ Αρχαίας Ολυμπίας).

Με την παρουσία του οικοδεσπότη της ανοιχτής αυτής συζήτησης, Δημάρχου Αρχαίας Ολυμπίας, Αριστείδη Παναγιωτόπουλου, καθώς και των μελών της Επιτροπής Παρακολούθησης Επίβλεψης και Παραλαβής, Γιώργου Αδαμόπουλου (Πρόεδρος της Επιτροπής, Πολιτικός Μηχανικός), Ανδριάνας Κατσίνα (Διευθύντρια του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας) και Θανάση Μπέλτσου (Διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας), Εκπροσώπων από τα συμπράττοντα μελετητικά γραφεία, Γεωλόγων, Μελετητών, Αντιδημάρχων και Δημοτικών Συμβούλων της Αρχαίας Ολυμπίας, Προέδρων κοινοτήτων, του Προέδρου του ΤΕΕ Ηλείας, Χρήστου Γεωργακόπουλου, του Δασάρχη Πύργου, Δρ. Παναγιώτη Λάττα και απλών πολιτών, έγινε το απόγευμα της Τετάρτης η παρουσίαση του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας, ενώ την επόμενη ημέρα άνοιξε η πλατφόρμα του Υπουργείου για την υποβολή προτάσεων και σχολίων, η οποία θα παραμείνει ανοιχτή έως τις 22 Οκτωβρίου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι για τη διατύπωση των εναλλακτικών σεναρίων έχουν ληφθεί υπόψη όλα τα στοιχεία που διαμορφώνουν την σημερινή εικόνα του Δήμου (κοινωνικό-οικονομική και δημογραφική ανάπτυξη, φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, τεχνικές και μεταφορικές υποδομές κλπ), καθώς και οι δεσμεύσεις και κατευθύνσεις που προκύπτουν από το υφιστάμενο υπερκείμενο θεσμικό πλαίσιο (ΠΧΠ Δυτικής Ελλάδας, ΕΧΠ) και τις προτάσεις που υπάρχουν σε υπό μελέτη θεσμικά κείμενα (ΕΧΠ τουρισμού, ΕΧΠ ΑΠΕ, ΕΠΜ κ.ά.).

Με βάση το σύνολο των παραπάνω δεδομένων έχει γίνει εκτίμηση των δυνατοτήτων/ευκαιριών που παρουσιάζει ο Δήμος, καθώς και των αδυναμιών που θα μπορούσαν μελλοντικά να λειτουργήσουν ανασταλτικά στην ανάπτυξή του. Στο πλαίσιο αυτό, εξετάζονται βασικά δεδομένα της περιοχής μελέτης και ακολούθως τρία σενάρια ως εξής:

Βασικές παράμετροι που ελήφθησαν υπόψη στη διαμόρφωση σεναρίων στο Δήμο Αρχαίας Ολυμπίας είναι:

– Η ανάγκη βέλτιστης αξιοποίησης της διεθνούς ακτινοβολίας του αρχαιολογικού χώρου προς όφελος/ισχυροποίηση του οικισμού Αρχαίας Ολυμπίας και του Δήμου συνολικότερα.

– Η έκκεντρη θέση της έδρας στο Δήμο και η ιδιαίτερα εκτεταμένη και δυσπρόσιτη ενδοχώρα της.

– Οι δομικές αδυναμίες του οικιστικού δικτύου.

– Η διαπίστωση ότι δεν υφίστανται οι συνθήκες αλλά και δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις για την τεκμηρίωση ενεργοποίησης μεταφοράς συντελεστή δόμησης και αντίστοιχα καθορισμού ΖΥΣ.

– Η διαχρονικά φθίνουσα πληθυσμιακή εξέλιξη.

– Οι διαρθρωτικές αδυναμίες της παραγωγικής δομής με την κυριαρχία του πρωτογενή τομέα, την σχεδόν πλήρη απουσία ή και ελάχιστη συμμετοχή του δευτερογενή τομέα ακόμη και σε επίπεδο καθετοποίησης του γεωργοκτηνοτροφικού προϊόντος και τέλος τα δυσλειτουργικά χαρακτηριστικά του τουρισμού που εντοπίζεται κυρίως στην Αρχαία Ολυμπία χωρίς τα αναμενόμενα ανταποδοτικά οφέλη στις τοπικές κοινωνίες.

– Το σημαντικό πολιτιστικό κεφάλαιο του Δήμου συνολικά.

– Τα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος του Δήμου και ειδικότερα το “πλούσιο” φυσικό περιβάλλον (δάση, περιοχές του Δικτύου Natura 2000, κλπ).

– Η ευπάθεια του Δήμου στην κλιματική αλλαγή και η ενίσχυση της ανθεκτικότητάς του στις υφιστάμενες και αναμενόμενες κλιματικές συνθήκες.

Με βάση την παρουσίαση που έγινε, το επικρατέστερο των τριών σεναρίων βασικών επιλογών, είναι το  Σενάριο πολυκεντρικής χωρικής οργάνωσης, το οποίο επιλέχθηκε δεδομένου ότι έχει το θετικότερο αντίκτυπο στην μελλοντική ισόρροπη ανάπτυξη του Δήμου διαχέοντας σε μεγάλο βαθμό τις θετικές επιδράσεις του σε όλες τις Δημοτικές Ενότητες του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας. Βάσει αυτού, λοιπόν, προβλέπεται:

✓ η οργάνωση πολυκεντρικού οικιστικού δικτύου με συνέργειες και ανάληψη διακριτών ρόλων οικισμών και των ορεινών και αγροτικών Δημοτικών Ενοτήτων.

✓ η ενδυνάμωση μεσαίων οικισμών και ισόρροπης κατανομής/συγκέντρωσης δραστηριοτήτων με την αξιοποίηση υφιστάμενων υποδομών και τοπικών πλεονεκτημάτων.

✓ η διάχυση της ανάπτυξης στην ενδοχώρα του Δήμου με τη δυναμική συμπερίληψη περισσότερων οικισμών στο πολυκεντρικό αναπτυξιακό μοντέλο.

Επίσης ενισχύονται οι συνεργασίες και η συλλειτουργία της έδρας του Δήμου ως πρωτεύοντος πόλου σε δημοτικό επίπεδο με τους δευτερεύοντες πόλους, πρώην έδρες των καποδιστριακών ΟΤΑ.

Ορίζονται ως πόλοι ανάπτυξης με διακριτούς ρόλους (και αξιοποίηση κατά το δυνατόν υπαρχουσών υποδομών και εγκαταστάσεων):

• Αρχαία Ολυμπία: πρωτεύων δημοτικός πόλος – διοικητικό κέντρο – συλλειτουργία με Πελόπιο & Πλάτανο / ενίσχυση της τοπικής οικονομικής βάσης με έμφαση στον τουρισμό και στη διασύνδεσή του με ποιοτικά τοπικά αγροτικά προϊόντα και προώθηση αγροτοεφοδιαστικής (δυνατότητα αξιοποίησης αποθηκών στο σιδηροδρομικό σταθμό Πελόπιου).

• Πανόπουλος: δυτική πύλη του Δήμου από και προς όμορους ΟΤΑ και άλλα δημοτικά – διαδημοτικά και περιφερειακά κέντρα της χωρικής αναπτυξιακής ενότητας Π.Ε. Ηλείας – αξιοποίηση δυνατοτήτων για δημιουργία εκθεσιακού χώρου αγροτικών προϊόντων (ενδεικτικά, στο πρώην Δημαρχείο ή/και τις απέναντι σχολάζουσες ιδιωτικές εγκαταστάσεις στο ΒΔ τμήμα του οικισμού επί της Ε. Οδού).

• Λάλας σε συνέργεια με τον Κούμανη: αγροτικός πόλος ανάπτυξης και οργάνωσης δραστηριοτήτων του πρωτογενή τομέα.

• Λάμπεια: πόλος ειδικού σκοπού – ανάπτυξης ήπιων μορφών τουρισμού (ορεινός, θρησκευτικός, οικοτουρισμός κλπ).

• Λοιποί οικισμοί: οργανώνονται σε θεματικές περιοχές – τοπία (πχ διαδρομές νερού, ορεινών όγκων και τοπίου, κρασιού κλπ). Ενδεικτικά, περιλαμβάνονται μικρότερα πλέγματα οικισμών συναρθρωμένα σε θεματικές ενότητες τουρισμού φύσης πχ με έντονο στοιχείο νερού σε Πανόπουλο-Κρυόβρυση (Πηνειός), Βασιλάκι-Νεμούτα (Ερύμανθος) κ.ά.

Το Σενάριο πολυκεντρικής χωρικής οργάνωσης, επιπροσθέτως στις θετικές επιπτώσεις στον οικισμό Αρχαίας Ολυμπίας, χαρακτηρίζεται από θετικές εν γένει επιπτώσεις στους επιλεγμένους πόλους/πολύπολα του Δήμου, τόσο ως προς τις εξεταζόμενες παραμέτρους της βιώσιμης ανάπτυξης όσο και ως προς την εδαφική συνοχή του Δήμου (ουδέτερες επιπτώσεις ως προς την κλιματική αλλαγή / ανθεκτικότητα σημειώνονται σε κάποιες παρεμβάσεις, δεδομένου ότι για την αντιμετώπιση αυτών με αποτελεσματικό τρόπο απαιτείται χάραξη στρατηγικών πολιτικών και διάθεση σημαντικών πόρων σε κεντρικό επίπεδο).

Κεντρικό επίτευγμα του σεναρίου είναι η απόδοση ρόλων σε επιλεγμένους πόλους/ πολύπολα διαχέοντας την τοπική αναπτυξιακή δυναμική στους οικισμούς και τη χωρική επικράτεια του Δήμου, σε αναλογία και ισορροπία με τοπικά πλεονεκτήματα και ιδιαιτερότητες. Ειδικότερα, με το Σενάριο πολυκεντρικής χωρικής οργάνωσης, επιτυγχάνονται τα εξής θετικά αποτελέσματα:

➧ Επιτυγχάνεται η λειτουργική συσχέτιση αρχαιολογικού χώρου-οικισμού με θετικά οφέλη σε επίπεδο οικισμού και πολλαπλασιαστικά οφέλη από την προαγωγή πολυθεματικών δικτύων στην ενδοχώρα.

➧ Ενισχύεται η διασύνδεση του οικισμού Αρχαίας Ολυμπίας με άλλους πόλους, προωθώντας δικτυώσεις με άλλους αξιόλογους πόρους φύσης, πολιτισμού, άυλης κληρονομιάς, τοπικής ιστορίας και τοπικών παραγωγικών δραστηριοτήτων (πχ αγροτουρισμός, περιηγητικός, τουρισμός φύσης, θρησκευτικός τουρισμός κ.ά.).

➧ Προωθείται η διασύνδεση αξιόλογων πόρων σε υπερτοπικό επίπεδο για πιο ολοκληρωμένη εμπειρία επίσκεψης και διάχυση επισκεπτών στην ενδοχώρα.

➧ Βελτίωση πιθανοτήτων ένταξης σε πολυθεματικά δίκτυα, διάχυσης επισκεψιμότητας στο χώρο του Δήμου και μεγέθυνση της μέσης παραμονής επισκεπτών.

➧ Καλύτερη διαχείριση επισκεπτών και ημερήσιων αιχμών.

➧ Προάγεται η οργανωμένη ανάπτυξη των τοπικών παραγωγικών δραστηριοτήτων για την άρση ασυμβατοτήτων στις χρήσεις γης και τη δημιουργία οικονομιών κλίμακας. Επιτυγχάνεται, δε, η διασύνδεση της τοπικής αγροτικής παραγωγής με τον τουρισμό.

➧ Οργάνωση της τοπικής παραγωγικής βάσης με αναδιάρθρωση καλλιεργειών στον αναδασμό και σε αρδευόμενες εκτάσεις, διερεύνηση δημιουργίας κτηνοτροφικών ζωνών / πάρκων κλπ. Τα ζητήματα αυτά είναι ιδιαίτερης σημασίας να συσχετιστούν με την υπό εκπόνηση ΕΠΜ Natura της περιοχής μελέτης (σημ.: κατά τη σύνταξη του παρόντος Σταδίου δεν είχε αναρτηθεί για διαβούλευση).

➧ Επιτυγχάνεται η οργανωμένη ανάπτυξη οικισμών, η αντιμετώπιση δυσλειτουργιών (πχ αναθεωρήσεις σχεδίου, αξιολόγηση στενότητας χώρου κ.ά.) και η εξασφάλιση επαρκών εκτάσεων γης για οικιστικές και άλλες χρήσεις.

➧ Προωθείται η οργάνωση του οικιστικού χώρου μέσα από νέες πολεοδομήσεις περιοχών, η ασφάλεια δικαίου και ο προγραμματισμός απαραίτητων παρεμβάσεων τεχνικής / κοινωνικής υποδομής, κατά προτεραιότητα στους επιλεγμένους ως πόλους οικισμούς.

➧ Επιτυγχάνεται η οργάνωση και αναβάθμιση του δημόσιου χώρου (ανάδειξη και δικτύωση), προάγοντας τη βελτίωση εμπειρίας κατοίκων και επισκεπτών.

➧ Επιτυγχάνεται η οριοθέτηση οικιστικών υποδοχέων με επικαιροποιημένα προγραμματικά μεγέθη και εκτίμηση τεχνικών και κοινωνικών αναγκών υποδομών, νέες πολεοδομήσεις, ενίσχυση υποδομής στους πόλους, κίνητρα.

➧ Επιτυγχάνεται η παροχή βασικού επιπέδου εξυπηρετήσεων στους πόλους / πολύπολα (πχ γυμνάσιο, φαρμακείο) και ενδυναμώνεται ο ρόλος εξυπηρέτησης πλέγματος οικισμών στην περίμετρό τους.

➧ Προάγεται η εδαφική και κοινωνική συνοχή, η δίκαιη ανάπτυξη. Επιτυγχάνεται, δε, η οργάνωση του εξωαστικού χώρου και η ασφάλεια δικαίου στις αδειοδοτήσεις στο σύνολο του Δήμου.

Το επικρατέστερο σενάριο βασικών επιλογών συνθέτει το εξής όραμα τοπικής ανάπτυξης:

– Βελτίωση της συνοχής του Δήμου αίρωντας την εκκεντρότητα της έδρας του μέσα από την πολυκεντρική χωρική οργάνωση του Δήμου και την αναπτυξιακή εξειδίκευση και τόνωση επιλεγμένων πόλων/ πολυπόλων.

– Αξιοποίηση του εμβληματικού προορισμού της Αρχαίας Ολυμπίας και του ευρύτερου φυσικού και πολιτιστικού πλούτου του ευρύτερου Δήμου για τη σύνδεση του τουρισμού με τους άλλους παραγωγικούς τομείς (πρωτογενής/ δευτερογενής τομέας).

– Άρση της εγκατάλειψης.

– Ενίσχυση της εμπειρίας / Λειτουργική συσχέτιση και συνέργεια του οικισμού Αρχαίας Ολυμπίας με τον Αρχαιολογικό Χώρο ώστε να αξιοποιηθεί η διεθνής ακτινοβολία και αναγνώριση του. Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται η δημιουργία κατά το δυνατό ασφαλών φυσικών συνεχειών και με κατάλληλο φωτισμό όπως και ενδυνάμωση / ανάδειξη ενός νυχτερινού τοπίου.

Σημειώνεται ότι στην Κεντρική Σελίδα του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας μπορεί ο επισκέπτης να βρει το μπάνερ για την Πλατφόρμα Συμμετοχής για τα πολεοδομικά σχέδια και την υποβολή σχολίων και προτάσεων έως τις 22 Οκτωβρίου 2024.