Συνέντευξη του Δρος Χ. Γεωργίου, Γενικού Διευθυντή του ΙΝΣΒΕ και συγγραφέα του βιβλίου: «Προετοιμάζοντας τη διαδοχή»
Μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη στην Πρωινή, παραχώρησε ο Δρ. Χρήστος Ε. Γεωργίου, Γενικός Διευθυντής του ΙΝΣΒΕ και συγγραφέας του βιβλίου: «Προετοιμάζοντας τη διαδοχή», ο οποίος θα είναι ομιλητής στην διημερίδα «Ημέρες καριέρας».
Έξι χρόνια μετά την κυκλοφορία της δεύτερης έκδοσης του πρώτου σας βιβλίου «Η διαδικασία διαδοχής στις οικογενειακές επιχειρήσεις», πέρσι τέτοιον καιρό κυκλοφόρησε το δεύτερο βιβλίο σας για τις οικογενειακές επιχειρήσεις με τίτλο: «Προετοιμάζοντας τη διαδοχή». Ποιο είναι το περιεχόμενό του και το βασικό του μήνυμα;
Το βιβλίο περιγράφει την ιστορία μιας οικογένειας που μέσα από συγκρούσεις καταφέρνει να υλοποιήσει μια σωστή διαδοχή στην επόμενη γενιά. Στη συγκεκριμένη οικογενειακή επιχείρηση η ενθρόνιση του διαδόχου δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση. Ο ιδρυτής – «βασιλιάς» αντιστεκόταν σθεναρά στην αλλαγή ηγεσίας. Ευτυχώς οι ήρωες του βιβλίου μας, ο κ. Βασίλης (πατέρας) και ο Νεκτάριος (γιός) είχαν δύο πολύτιμους συμβούλους στην διάθεσή τους, που τους υπενθύμιζαν συνεχώς θεμελιώδεις αξίες όπως επικοινωνία, οργάνωση, ψυχραιμία, επιμονή και υπομονή. Μέσα από την ιστορία τους αντιλαμβάνεται κανείς τη δύσκολη πορεία μέσα από το δύσβατο μονοπάτι της διαδοχής έως την τελική, επιτυχημένη έκβαση.
Γι’ αυτό το μήνυμα του βιβλίου είναι ότι η διαδοχή δεν είναι ένα γεγονός, αλλά μια μακροχρόνια διαδικασία συνεργασίας όλων των μελών της οικογένειας, που έχει αναγνωρίσιμα βήματα και ορόσημα και η οποία μπορεί να υλοποιηθεί επιτυχώς με την εφαρμογή συγκεκριμένης μεθοδολογίας.
Τα στατιστικά στοιχεία τι λένε για τις αποτυχημένες διαδοχές;
Μας λένε ότι 3 στις 10 οικογενειακές επιχειρήσεις επιβιώνουν και περνούν με επιτυχία στη 2η γενιά, μόνον 1 στις 10 μεταβιβάζεται στην 3η γενιά και 3 στις 100 καταλήγουν να επιβιώσουν και να περάσουν στην 4η γενιά. Κι αυτό γιατί δεν υλοποιείται σωστά η διαδικασία της διαδοχής. Άρα, η διαδοχή είναι ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ για τις οικογενειακές επιχειρήσεις, κι όχι μόνον στην Ελλάδα, αλλά παγκόσμια.
Από την πολύχρονη εμπειρία σας, έχετε καταλήξει σε συγκεκριμένους λόγους εξ’ αιτίας των οποίων αποτυγχάνει η διαδοχή;
Μπορώ να σας αναφέρω πέντε (5) από αυτούς.
1) η ιδιοκτήτρια οικογένεια θεωρεί ότι η αλλαγή ηγεσίας είναι μάλλον «επικίνδυνο» πράγμα, οπότε το αναβάλλει διαρκώς,
2) η επόμενη γενιά έχει κουραστεί από την παρουσία της προηγούμενης και δεν έχει κουράγιο να υλοποιήσει μια σωστή διαδικασία διαδοχής,
3) τα μέλη της οικογένειας «τα ξέρουν όλα», οπότε «ξέρουν» πως να υλοποιήσουν και τη διαδοχή, πράγμα εκ των πραγμάτων αδύνατο,
4) οι περισσότεροι νομίζουν ότι η διαδοχή είναι μια σύντομη διαδικασία, ενώ μπορεί να διαρκέσει μερικά χρόνια, και,
5) ο γονιός θέλει να είναι δίκαιος με τα παιδιά του και διανέμει τις μετοχές σε ίσα ποσοστά σε όλους, είτε εργάζονται είτε δεν εργάζονται στην οικογενειακή επιχείρηση.
Μεγάλα ζητήματα, που μόνον με την καθοδήγηση ενός ειδικού από την αγορά μπορούν να επιλυθούν!
Άρα, πως μπορεί να υλοποιηθεί μια σωστή διαδικασία διαδοχής;
Η έναρξη της διαδικασίας της διαδοχής είναι πρώτη και σημαντική απόφαση πρέπει να ληφθεί από το σύνολο των μελών της οικογένειας και πρέπει να είναι συλλογική. Αφού εξασφαλισθεί η συναίνεση όλων των μελών της οικογένειας και η συμμετοχή τους στη διαδικασία, τότε τα στάδια υλοποίησης μιας σωστής διαδικασίας διαδοχής, είναι:
- Η αξιολόγηση και η βελτίωση της υγείας της οικογένειας και της επιχείρησης.
- Η επιλογή και η κατάλληλη προετοιμασία του υποψηφίου διαδόχου και των άλλων παιδιών.
- Η δημιουργία της σύγχρονης επιχείρησης, με τη δημιουργία κανόνων που θα διέπουν: α) τις σχέσεις της οικογένειας με την επιχείρηση και β) τη διοίκηση και την καθημερινή διαχείριση της επιχείρησης.
Φυσικά αυτά τα τρία πολύ βασικά στάδια αναλύονται σε επιμέρους ενέργειες, ενώ η μεθοδολογία υποβοήθησης μιας οικογενειακής επιχείρησης για την υλοποίηση μιας σωστής διαδικασίας διαδοχής, προσαρμόζεται ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε οικογενειακής επιχείρησης. Γι’ αυτό το λόγο πρέπει να γίνει κατανοητό από ιδρυτές και υποψηφίους διαδόχους ότι η σωστή διαδικασία διαδοχής είναι μια μακροχρόνια διαδικασία και όχι ένα απλό γεγονός, που όμως θα πρέπει να καθοδηγείτε από κάποιον ειδικό που γνωρίζει τα βήματα από τα οποία πρέπει να διέλθει η διαδικασία και να οδηγήσει έτσι την επιχείρηση στη σωστή διαδοχή.
Πως μπορούν να κατανοήσουν και να πεισθούν όλα τα μέλη της οικογένειας για την ανάγκη υλοποίησης μιας σωστής διαδικασίας διαδοχής;
Το μέσον προς αυτή την κατεύθυνση είναι η δημιουργία του «Οικογενειακού Συμβουλίου». Το «Οικογενειακό Συμβούλιο» είναι το forumσυζήτησης όλων των μελών της οικογένειας, το οποίο λειτουργεί με συγκεκριμένους κανόνες και βοηθά τα μέλη της οικογένειας να επικοινωνούν και όχι απλά να συζητούν. Έτσι, όλοι ανεξαιρέτως έχουν την ευκαιρία να λαμβάνουν με συλλογικό και υπεύθυνο τρόπο τις αποφάσεις για την οικογενειακή επιχείρηση.
Άλλωστε, με το «Οικογενειακό Συμβούλιο» χτίζεται μια ισχυρότερη οικογένεια και μια δυνατότερη επιχείρηση, με αποτέλεσμα σταδιακά η οικογενειακή επιχείρηση να δουλεύει λιγότερο προσωποκεντρικά. Επίσης, συμβάλλει στον ορθότερο προγραμματισμό της μελλοντικής ιδιοκτησίας της επιχείρησης, παίζει ρόλο καταλύτη στην ενεργό συμμετοχή της οικογένειας στην επιχείρηση, ενώ διατηρεί τις οικογενειακές αξίες, τις παραδόσεις και την ιστορία της.
Ποιο είναι τελικά το μήνυμα που θα θέλατε να δώσετε σε ιδρυτές και υποψηφίους διαδόχους οικογενειακών επιχειρήσεων στη χώρα μας;
Ότι η σωστή διαδοχή δεν είναι ένα γεγονός, αλλά μια μακροχρόνια διαδικασία.
Γι’ αυτό το λόγο οι επιτυχημένες διαδοχές υλοποιούνται από οικογένειες που ξεκινούν εγκαίρως την αντιμετώπιση του προβλήματος. Άλλωστε, το μυστικό στον επιτυχημένο σχεδιασμό διαδοχής, αν υπάρχει τέτοιο, είναι η αφιέρωση ενός επαρκούς χρονικού διαστήματος για να υλοποιηθεί με τον σωστό τρόπο, έτσι ώστε τα σχέδια που θα συμφωνηθούν να μπορέσουν να λειτουργήσουν.
Τελικά, όλοι σε κάθε οικογενειακή επιχείρηση πρέπει να καταλάβουν ότι η διαδοχή είναι
