Το απαραίτητο άλλοθι για την πλήρη αναδόμηση του συστήματος επικουρικής ασφάλισης με την εκχώρηση ενός σημαντικού τμήματος στην ιδιωτική ασφαλιστική αγορά, και όχι μόνο για τους νέους ασφαλισμένους, δίνουν οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας που έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές των επικουρικών συντάξεων άνω των 1.300 ευρώ (μικτά), διότι αντίκεινται στις αρχές της αναλογικότητας και της ισότητας.
Οι πέντε αποφάσεις του ΣτΕ που ανακοινώθηκαν αν και βάζουν φρένο στην έκρηξη του δημοσιονομικού κόστους που θα προκαλούσε τυχόν αναγκαστική αναδρομική καταβολή για τις περικοπές συντάξεων που κρίνονται αντισυνταγματικές, ανοίγουν ταυτόχρονα τον δρόμο για μια νέα ασφαλιστική-διορθωτική μεταρρύθμιση και στα ποσοστά αναπλήρωσης, όχι μόνο της επικουρικής αλλά και της κύριας σύνταξης.
Η έμφαση των διορθώσεων στην τελευταία θα δοθεί στους ασφαλισμένους με περισσότερα χρόνια ασφάλισης και εργασίας, προκειμένου να εξισορροπηθεί η ανταποδοτικότητα, που κατά τους δικαστές έχει παραβιαστεί, ιδιαίτερα για όλους όσοι έχουν ασφαλιστικό βίο άνω των 40 χρόνων, και ως εκ τούτου ελάμβαναν υψηλότερες συντάξεις, χωρίς όμως να υπονομεύουν τη βιωσιμότητα του συστήματος, αφού αποτελούν τη μειοψηφία των συνταξιούχων.
Οι δικαστές ανέτρεψαν πλήρως τη λογική του νόμου 4387/2016, γνωστού και ως νόμου Κατρούγκαλου, καθώς και μεταγενέστερων υπουργικών αποφάσεων, κρίνοντας αντισυνταγματικό όχι μόνο τον νέο τρόπο υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων, αλλά και τον επανυπολογισμό-αναπροσαρμογή των ήδη καταβαλλόμενων κατά τη δημοσίευση του νόμου συντάξεων, καθώς και την αύξηση των εισφορών κατά την εξαετία 2016-2022.
Αυτό φυσικά που δεν αλλάζει και πρέπει να αντιμετωπιστεί αμέσως είναι ο τρόπος καταβολής των αναδρομικών των πρώτων αποφάσεων του ΣτΕ, ύψους 4 δισ. ευρώ.
Εν κατακλείδι, οι αποφάσεις του ΣτΕ κρίνονται διαχειρίσιμες από δημοσιονομική άποψη για την κυβέρνηση, καθώς οι δικαστές παρείχαν τον απαραίτητο χρόνο και χώρο για την αναπροσαρμογή των δεδομένων.
Αναλυτικά οι αποφάσεις του ΣτΕ:
Για τον ΕΦΚΑ
Το ΣτΕ έκρινε κατά πλειοψηφία συνταγματικό τον ενιαίο ασφαλιστικό φορέα και την υπαγωγή σε αυτόν του συνόλου των ασφαλισμένων, εργαζομένων και συνταξιούχων. Σύμφωνα με την απόφαση, η δημιουργία ενός ενιαίου φορέα για όλους είναι σύμφωνη με το Σύνταγμα, την αρχή της ισότητας και της αναλογικότητας με το σκεπτικό ότι αντιμετωπίζουν τους ίδιους ασφαλιστικούς κινδύνους (γήρας, ασθένειες, θάνατος). Το δικαστήριο απέρριψε τις προσφυγές των δημοσίων υπαλλήλων που είχαν ζητήσει να μείνουν εκτός ΕΦΚΑ λόγω της ειδικής σχέσης που έχουν με το κράτος.
Για τον επανυπολογισμό συντάξεων
Το Δικαστήριο έκρινε συνταγματική (με οριακή πλειοψηφία 13 έναντι 12 ψήφων ) τη διάταξη που ορίζει ως βάση για τον επανυπολογισμό των συντάξεων την 31η Δεκεμβρίου του 2014. Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης, στον σχετικό νόμο υπάγονται όλοι και οι παλιοί και οι μελλοντικοί ασφαλισμένοι, ανεξάρτητα από το πότε ξεκίνησαν να εργάζονται. Δηλαδή δεν υπάρχουν πλέον ασφαλισμένοι πολλών ταχυτήτων. Σύμφωνα με τη λογική που οδήγησε σε αυτή την απόφαση όλοι πρέπει να επωμιστούν το βάρος για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, στο πλαίσιο της αλληλεγγύης των γενεών. H ισχυρή μειοψηφία εν προκειμένω είχε την άποψη ότι η διάταξη αυτή αποσκοπεί στην επίτευξη δημοσιονομικών στόχων.
Για κύριες και επικουρικές συντάξεις (αναλογιστικές μελέτες).
Το δικαστήριο έκρινε κατά πλειοψηφία συνταγματικές τις διατάξεις του νόμου Κατρούγκαλου σε ό,τι αφορά τις κύριες συντάξεις διότι είχαν αναλογιστικές μελέτες. Ειδικότερα είχε γίνει αναλογιστική μελέτη από την αρμόδια Αρχή και επίσης είχε υπάρξει και έγγραφο που πιστοποιούσε τη σοβαρότητά της από το Διεθνές Γραφείο Εργασίας. Ομως για τις επικουρικές δεν υπήρχαν αναλογιστικές μελέτες και έτσι οι σχετικές διατάξεις κρίθηξαν αντισυνταγματικές. Kατόπιν αυτών για τις επικουρικές που κρίθηκαν αντισυνταγματικές οι σχετικές διατάξεις η πολιτεία οφείλει άμεσα να νομοθετήσει εκ νέου. Αρα κρίνονται αντισυνταγματικές και ακυρώνονται οι αποφάσεις για τις επικουρικές και για παλιές και μελλοντικές.
Για υπολογισμό επικουρικών συντάξεων
Το δικαστήριο έκρινε κατά πλειοψηφία αντισυνταγματική τη διάταξη για τον υπολογισμό των επικουρικών συντάξεων.Ειδικότερα κρίθηκε αντισυνταγματική η περικοπή επικουρικών συντάξεων για μεικτές συντάξεις πάνω από 1.300 ευρώ διότι αντίκειται στην αρχή αναλογικότητας και ισότητας. Μεικτές συντάξεις σημαίνει δηλαδή κύρια σύνταξη, επικουρική, εισφορά αλληλεγγύης, προ φόρων και λοιπά. Kαι εδώ μετά την απόφαση του ΣτΕ η πολιτεία πρέπει άμεσα να νομοθετήσει.
Για αναπλήρωση συντάξεων
Τέλος, το ΣτΕ έκρινε κατά πλειοψηφία αντισυνταγματικό το ποσοστό αναπλήρωσης των συντάξεων κυρίως για τις μεγάλες συντάξεις και τους συνταξιούχους που έχουν πολλά χρόνια εργαστεί, ειδικότερα το ανώτατο πλαφόν αναπλήρωσης 46,8% για 42 χρόνια εργασίας.
