Σοφές σκέψεις των αρχαίων προγόνων μας για το πολίτευμα και το ρόλο των πολιτικών ηγετών

Του Γιώργου Ευθυμίου, Εκπ/κού

Απ’ ό,τι φαίνεται, εξ όσων λέγονται απ’ όλες τις πολιτικές παρατάξεις, οδηγούμαστε μάλλον το συντομότερο στις βουλευτικές εκλογές κι επειδή απ’ αυτές θα εξαρτηθεί πάλι το παρόν και το μέλλον της Πατρίδας μας, σκέφτηκα, εγώ ο ταπεινός συμπολίτης σας, φίλοι υποψήφιοι, για την ανάληψη των βαρύτατων ευθυνών σας, να επικοινωνήσω μαζί σας  μέσω του γραπτού λόγου και να σας θυμίσω πόση βαρύτητα έχει η απόφασή σας αυτή, που πρέπει να συμφωνεί με κάποιες αρχές, τις οποίες μας κατέλιπαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας….

     Πριν λοιπόν κρίνετε απαραίτητο να υποβάλετε την υποψηφιότητά σας με όποιο κόμμα προτιμάτε, ορθό αλλά κι επιβεβλημένο είναι, για να είσθε επωφελείς και ποτέ ζημιογόνοι στην τιμημένη και δοξασμένη Πατρίδα μας, στην οποία είχαμε την καλή τύχη να γεννηθούμε, να έχετε πάντα κατά νουν και να εφαρμόζετε τις προσταγές των σοφών προγόνων μας, που παραθέτουμε πιο κάτω, για να είναι το άλλο Ευαγγέλιο, που υπαγορεύει τις υποχρεώσεις σας, στο να είναι επιτυχείς οι προσπάθειές σας για μια επωφελή και καρποφόρα υπηρέτησή σας της χώρας μας.

     Οι δέκα λοιπόν εντολές, που μας τις υπαγόρευσαν οι σοφοί πρόγονοί μας, και είναι σίγουρο πως σας είναι γνωστές από τα Γυμνασιακά σας χρόνια, είναι οι παρακάτω:

1. «Δει τον αγαθόν άνδρα, παυόμενον της αρχής, μη πλουσιότερον αλλ’ ενδοξότερον γεγονέναι». (Πρέπει ο ενάρετος άνδρας – και η γυναίκα τώρα – , όταν λήγει η εξουσία τους, να αποσυρθούν όχι πλουσιότεροι αλλά ενδοξότεροι). Βίας Πριηνεύς.
2.  «Εκ των κοινών επιμελειών απαλλάττου μη πλουσιότερος αλλ’ ενδοξότερος, πολλών γαρ χρημάτων κρείττων ο παρά του πλήθους έπαινος». (Από τις φροντίδες για τα κοινά να αποχωρήσεις όχι πλουσιότερος αλλ’ ενδοξότερος, γιατί ο έπαινος από το λαό είναι ανώτερος κι απ’ το πιο μεγάλο χρηματικό ποσό). Ισοκράτης.
3.  «Τριων δει μεμνήσθαι τον άρχοντα ότι ανθρώπων άρχει, ότι κατά νόμον  άρχει και ότι ουκ αεί άρχει». (Πρέπει οι κυβερνώντες τη χώρα τους να ενθυμούνται πως κυβερνάνε ανθρώπους, ότι τους κυβερνάνε σύμφωνα με το νόμο και ότι δεν κυβερνάνε αιώνια). Αγάθων, τραγικός ποιητής.
4.  «Αρίστη πολιτεία εστίν όπου οι πολιτευόμενοι τον ψόγον μάλλον ή τον νόμον δεδοίκασιν». (Άριστο πολίτευμα είναι εκείνο που οι υπηρετούντες αυτό φοβούνται περισσότερο τον ψόγο παρά το νόμο). Κλεόβουλος, ο Ρόδιος.
5. «Πονηρά φύσις, μεγάλης εξουσίας επιλαβομένης, δημοσίας απεργάζεται συμφοράς».( Ο κακός χαρακτήρας, όταν διαχειρίζεται μεγάλη εξουσία, προκαλεί μεγάλες συμφορές στο λαό του). Αισχύνης.
6.  «Νόμος δεσπότης των αρχόντων, οι δε άρχοντες δούλοι των νόμων εισίν». (Ο νόμος είναι κυρίαρχος των αρχόντων, οι δε άρχοντες, δηλ. οι εξουσιαστές, είναι δούλοι των νόμων). Πλούταρχος.
7.  «Δεινόν τοις πολλοίς, όταν κακούργους έχωσιν προστάτας». (Είναι φοβερό για το λαό, όταν έχει κακούς κυβερνήτες). Ευριπίδης.
8.  «Ο καλός άρχων παρασκευάζει τους πολίτας μη φοβείσθαι αυτόν αλλ΄ υπέρ αυτού». (Ο καλός άρχοντας κάνει τους πολίτες να φοβούνται όχι αυτόν αλλά γι’ αυτόν μην τους πάθει τίποτα).
9.  «Το της πόλεως ήθος ομοιούται τοις άρχουσιν» (το ήθος των πολιτών, δηλ. του λαού, είναι όμοιο μ’ εκείνο των κυβερνώντων).
10.  «Δεινόν τους χείρους των βελτιόνων άρχειν». (Είναι φοβερό οι χειρότεροι να εξουσιάζουν τους καλύτερους). Ισοκράτης.

Και δεν είναι μόνον αυτά τα σοφά ρητά των προγόνων μας . Είναι, όπως ξέρουμε από τα μαθητικά μας χρόνια, και απειράριθμα άλλα βγαλμένα βέβαια από τη σοφή θετική και αρνητική πείρα τους. Θα προσθέσουμε ωστόσο άλλο ένα  που αποδίδει τα του Καίσαρος τω Καίσαρι, δηλ. ότι ευθύνεται και ο λαός.

      «Πόλις άριστα πράττει, όταν τοις πονηροίς άρχουσι ουκ έξεστιν άρχειν». (Οι πολίτες πράττουν άριστα, όταν δεν επιτρέπουν στους πονηρούς να άρχουν). Πιττακός ο Μυτηλιναίος.

      Που σημαίνει πως δε φταίει μόνο η μια πλευρά για την επιλογή των αιρετών μας. Φταίμε κι εμείς από την πλευρά του λαού μας, που για το προσωπικό μας συμφέρον (ρουσφέτια κλπ.) στηρίζουμε κάποιους με ταλαντευόμενες αρχές και αξίες.

    Επομένως, έχουμε χρέος να παραδεχτούμε πως οι ευθύνες επιμερίζονται και στις δυο πλευρές και άρα δεν απομένει τίποτε άλλο παρά να εφαρμόζουμε το πνεύμα των σοφών ρητών των αρχαίων προγόνων μας, αν θέλουμε να προετοιμάζουμε τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας, για να ζήσουν στηριζόμενα σε  πιο υγιείς βάσεις και αρχές απ’ ό,τι είναι οι δικές μας.        Άμποτε!!!