Πυροδάνεια: Η πρόνοια που έγινε «θηλιά»
Η Πρωινή αναλύει τις βασικές πτυχές του ζητήματος των δανείων με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου
-Τι επισημαίνει ο αντιπρόεδρος του ΕΒΕ Ηλείας, Κώστας Λεβέντης
Του Παναγιώτη Φωτεινόπουλου
Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που «κληροδότησε» η πύρινη τραγωδία του 2007 ήταν τα δάνεια που χορηγήθηκαν με την εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου, για την ανακούφιση και τη στήριξη των πυρόπληκτων πολιτών και επιχειρήσεων στην Ηλεία και σε άλλους πέντε νομούς πανελλαδικά(Μεσσηνίας, Αρκαδίας, Λακωνίας, Εύβοιας και Αχαΐας, γνωστά και ως «πυροδάνεια».
Η εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου παρασχέθηκε σε ποσοστό 80% για το κεφάλαιο και τους τόκους των δανείων και αφορούσε στη ρύθμιση των, με ημερομηνία 25.08.2007, ληξιπρόθεσμων και μη οφειλών προς τα πιστωτικά ιδρύματα σε ένα νέο δάνειο 10ετούς διάρκειας, με 1η δόση καταβλητέα στις 30.06.2010 και μέχρι του ποσού των 20 εκατ. ευρώ ανά επιχείρηση, καθώς και στη χορήγηση νέων κεφαλαίων κίνησης 5ετούς διάρκειας, κατ’ ανώτατο ύψος μέχρι 35% του κύκλου εργασιών της επιχείρησης κατά το 2006, και μέχρι του ποσού των 90.000 ευρώ ανά επιχείρηση, με 1η δόση καταβλητέα στις 30.06.2010.
Το συνολικό ύψος της κρατικής εγγύησης, σύμφωνα με απάντηση του ΥΠΟΙΚ, Χρ. Σταϊκούρα σε επίκαιρη ερώτηση στη Βουλή το 2014, ανέρχεται στο ποσό των 727 εκατ. ευρώ και παρασχέθηκε σε 8.868 επαγγελματίες και επιχειρήσεις.Για το πόσα από αυτά χορηγήθηκαν στην Ηλεία, δεν υπάρχει επίσημη πληροφόρηση παρά μόνο πρόχειρες εκτιμήσεις ότι είναι περίπου 250 με 300 εκατ. ευρώ.
Δυστυχώς, όμως, η οικονομική ζημιά που υπέστη η Ηλεία το 2007, σε συνδυασμό με την δεκαετή ελληνική οικονομική κρίση, που ενέσκηψε το 2010, δεν επέτρεψε στους δανειολήπτες να ανταποκριθούν στην έγκαιρη αποπληρωμή τους, αφού η δραματική πτώση του τζίρου, η απότομη αύξηση των φόρων, οι περικοπές σε μισθούς και συντάξεις και η εκτόξευση της ανεργίας διαμόρφωσαν τρομακτική εικόνα στην ηλειακή οικονομία.
Η επιλεκτική τραπεζική πολιτική στα πυροδάνεια
Η παράδοξη εξέλιξη όμως σχετιζόταν με την τραπεζική πρακτική που εφαρμόστηκε προς τους δανειολήπτες. Οι τράπεζες επέδειξαν ελαστικότητα προς όσους είχαν «κόκκινα» δάνεια χωρίς κρατική εγγύηση, προκειμένου να εισπράξουν μέρος της οφειλής μέσα σε πλαίσιο εφικτό με βάση τις επικρατούσες οικονομικές συνθήκες. Επιμήκυναν τον χρόνο αποπληρωμής, μείωσαν τη μηνιαία δόση και «κούρεψαν» τόκους.
Δεν έκαναν όμως το ίδιο σε δάνεια με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου, διότι γνώριζαν εκ των προτέρων ότι δεν θα χάσουν τα οφειλόμενα εφόσον επιδιώξουν την κατάπτωση της εγγύησης. Για τον λόγο αυτό, αρνούνται μέχρι και σήμερα τις ευνοϊκές ρυθμίσεις, απαιτώντας άμεση καταβολή του συνόλου της οφειλής, με συνέπεια οι δανειολήπτες να έχουν «κόκκινα» δάνεια χωρίς να ευθύνονται αποκλειστικά οι ίδιοι.
Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο αντιπρόεδρος του ΕΒΕ Ηλείας, Κώστας Λεβέντης, «το πλεονέκτημα μετατράπηκε σε θηλιά για τους δανειολήπτες» και υπογράμμισε την ανάγκη νομοθετικής ρύθμισης που θα προβλέπει δίκαιη και βιώσιμη αποπληρωμή των οφειλών.
Όσοι έχουν σήμερα «κόκκινα πυροδάνεια», πέραν του ότι κινδυνεύουν διαρκώς με κατάσχεση των περιουσιακών τους στοιχείων και με παύση λειτουργίας της επιχείρησης αν η τράπεζα απαιτήσει άμεσα την οφειλή, δεν μπορούν σήμερα να αντλήσουν ρευστότητα από τα χρηματοδοτικά προγράμματα που υλοποιούνται λόγω κορονοϊού και όσα συνδέονται με το Ταμείο Ανάκαμψης.
Τι έκαναν οι κυβερνήσεις
Ύστερα από διαρκείς οχλήσεις και παρεμβάσεις του ΕΒΕ Ηλείας, από το 2010, προτού ακόμα καταβληθεί η πρώτη δόση από δάνεια του 2007, θεσπίστηκαν μια σειρά από νέες ρυθμίσεις με στόχο την περαιτέρω αρωγή των δανειοληπτών από τις κυβερνήσεις Γ. Παπανδρέου και Λ. Παπαδήμου.
Με τον Ν. 3816/2010, ορίστηκε ότι επαγγελματίες και επιχειρήσεις των πυρόπληκτων περιοχών, που είχαν συνάψει δάνεια με επιδότηση επιτοκίου και παροχή εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου, δικαιούνταν να ζητήσουν αναστολή επί διετία και αναδρομικά από 01.01.2010 της χρεολυτικής αποπληρωμής του άληκτου κεφαλαίου, με αντίστοιχη παράταση της συμβατικής διάρκειας του δανείου, και καταβολή των τόκων στη διάρκεια της αναστολής σύμφωνα με την περιοδικότητα εκτοκισμού που προβλέπεται στην σύμβαση.
Επιπρόσθετα, και πριν και πάλι καταβληθεί η πρώτη δόση, τον Απρίλιο του 2012, το ΥΠΟΙΚ αποφάσισε να παράσχει την ευχέρεια αναστολής καταβολής των οφειλόμενων δόσεων για το χρονικό διάστημα από 01.01.2012 έως και 31.12.2012.
Επί κυβερνήσεως Σαμαρά-Βενιζέλου, εκδόθηκαν δύο Υπουργικές Αποφάσεις από τον τότε αναπλ. ΥΠΟΙΚ, Χρήστο Σταϊκούρα, τον Αύγουστο του 2012 και τον Φεβρουάριο του 2013, με τις οποίες τροποποιήθηκε μόνο η καταληκτική ημερομηνία υποβολής αιτήσεων της Απόφασης του Απριλίου του 2012, δηλαδή για τις 30.09.2012 και 28.02.2013 αντίστοιχα, από τις 29.06.2012. Έναν χρόνο αργότερα, στις 15 Μαΐου του 2014 υπεγράφη νέα υπουργική απόφαση για την αναστολή καταβολή δόσεων των δανείων με την εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου.
Επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, ο τότε αναπλ. ΥΠΟΙΚ, Δ. Μάρδας, υπέγραψε υπουργική απόφαση για δυνατότητα νέας αναστολής της καταβολής των δόσεων της περιόδου από 31.12.2013 έως και 31.12.2016 των δανείων που λήγουν μετά την 01.01.2017 και είναι εγγυημένα από το Ελληνικό Δημόσιο.
Παράλληλα επιχειρήθηκε η εξεύρεση λύσης μέσω του εξωδικαστικού συμβιβασμού, η οποία όμως δεν ευοδώθηκε. Ωστόσο, ύστερα από ερώτηση 41 βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, μεταξύ αυτών και οι Ηλείοι Μάκης Μπαλαούρας και Έφη Γεωργοπούλου, τον Μάιο του 2018, εκδόθηκε στο τέλος του ίδιου έτους η γνωστή και ως «απόφαση Χουλιαράκη», με την οποία για πρώτη φορά προβλεπόταν ρητά η ρύθμιση των δανείων με κρατική εγγύηση από τις τράπεζες.
Οι τράπεζες στρίβουν διά… της κατάπτωσης εγγυήσεων
Όπως επισημαίνει όμως σχετική μελέτη του ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, έναν χρόνο σχεδόν μετά την ισχύ της παραπάνω απόφασης, δεν αντιμετωπίστηκε από τα πιστωτικά ιδρύματα το ζήτημα της ρύθμισης, αφού ουδέποτε έθεσαν σε λειτουργία τη διαδικασία, με την οποία θα υποβάλλονται τα αιτήματα των ενδιαφερόμενων δανειοληπτών ή θα εξετάζεται με πρωτοβουλία των τραπεζών η δυνατότητα αποπληρωμής των δανείων αυτών με την αναδιάρθρωση των όρων τους ή την οριστική διευθέτηση των οφειλών.
Τον Νοέμβριο του 2019 ο βουλευτής Ηλείας του ΚΙΝΑΛ, Μιχ. Κατρίνης, και βουλευτής Αρκαδίας, Οδ. Κωνσταντινόπουλος κατέθεσαν ερώτηση στη Βουλή, ενώ στις 2 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους, κατέθεσαν τροπολογία με την οποία ζητούσαν επέκταση κατά τρία χρόνια της δεκαετούς εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου για τα δάνεια των πυρόπληκτων του 2007, η οποία έληγε στις 31.12.2019.
Η σημερινή κυβέρνηση με τον ν.4738/2020 (άρ.293) θεσπίστηκε η δυνατότητα ρύθμισης δανείων με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου σε 120 δόσεις και ελάχιστο ποσό μηνιαίας δόσης της ρύθμισης τα 20 ευρώ. Η κατάπτωση των εγγυήσεων έχει επιταχυνθεί και τα δάνεια μετατρέπονται σε οφειλές του Δημοσίου, όμως διαψεύδεται ως τώρα η πρόβλεψη πως ο ν. 4738/2020 θα λειτουργούσε ως μοχλός πίεσης στις τράπεζες για ευνοϊκές ρυθμίσεις. «Θα πρέπει να θεσπιστούν πρόσθετες ρυθμίσεις ώστε οι τράπεζες να διευκολύνουν όσους θέλουν να πληρώσουν, διαχωρίζοντάς τους από τους στρατηγικούς κακοπληρωτές. Επίσης θα πρέπει να απαγκιστρωθούν οι εγγυητές από αυτά τα δάνεια, ειδικά όταν υπάρχουν εμπράγματες εξασφαλίσεις. Παράλληλα, η πολιτεία πρέπει να εντάξει σε ειδικό καθεστώς την Ηλεία, η οποία δέχεται με μεγάλη συχνότητα πλήγματα από ακραία καιρικά φαινόμενα. Δεν είναι αίτημα τοπικιστικό αλλά υπαρκτό και τεκμηριωμένο. Αν δεν γίνει κάτι τέτοιο, οι επιχειρήσεις θα καταρρεύσουν. Επομένως πρέπει να δει το κράτος αν αξίζει να επωμιστεί το κόστος αυτής της κατάρρευσης ή είναι προτιμότερο να στηρίξει την ηλειακή οικονομία για να ορθοποδήσει
