Πρώτα σαν τραγωδία και μετά σαν φάρσα
Η ιστορία επαναλαμβάνεται την πρώτη φορά σαν τραγωδία και τη δεύτερη σαν φάρσα
Κάρλ Μαρξ
Δεν είχε την Ελλάδα στο μυαλό του ο Κάρολος όταν έγραφε ένα από τα πλέον ιστορικά και δημοφιλή αποφθέγματα. Σκεφτόταν για λογαριασμό όλης της ανθρωπότητας. Εμείς τώρα, δυστυχώς, δεν μπορούμε να φτάσουμε ως εκεί, αν και θα έπρεπε.
Θα έπρεπε να μας απασχολεί σοβαρά, ως σκεπτόμενα όντα, ως πολιτικά ζώα, κατά το αριστοτελικό υπόδειγμα, ο κόσμος και η ανθρωπότητα στην ολότητά της.
Αλλά βλέπεις, τούτος ο τόπος, ο οποίος γέννησε τη δυτική φιλοσοφία και «έδωσε τα φώτα» κατά το κοινώς λεγόμενο, έχει πεθάνει, χώρια του ότι ξέμεινε κι από λάμπες.
Γιατί και εδώ ο Κάρολος έπεσε διάνα. Στην Ελλάδα η ιστορία πράγματι επαναλαμβάνεται, πρώτα σαν τραγωδία και μετά σαν φάρσα. Χρόνο το χρόνο. Μήνα το μήνα. Βδομάδα τη βδομάδα. Μέρα τη μέρα. Δεν έχει σημασία τι συμβαίνει, με ποιους, ή που.
Η κατάληξη είναι πάντοτε η ίδια.
Προδιαγεγραμμένη, αλλά υπό μία έννοια, και προμελετημένη. Γιατί τα ίδια «λάθη» θα συμβούν. Τα ίδια λόγια θα ειπωθούν. Τα ίδια δάκρυα θα χυθούν, κι ύστερα από λίγο ή έστω, λίγο περισσότερο, άλλη μία απ’ τα ίδια θα συμβούν. Κατά τα άλλα, η Ελλάδα, ποτέ δεν πεθαίνει.
Μας βάζαν και το τραγουδούσαμε στο σχολείο και στα εθνικά πανηγύρια. Που να ξέραμε εμείς τότε ότι η Ελλάδα πεθαίνει κάθε μέρα, και εμείς μαζί της, θα υποφέρουμε.