Πόσο η εταιρική απληστία μπορεί να παρατείνει την πανδημία Covid;

[vc_row][vc_column][vc_single_image image=”135242″ img_size=”full”][vc_column_text]Ο μόνος τρόπος για να μπει τέλος στην πανδημία είναι να εμβολιασθούν αρκετοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο. Το σλόγκαν «κανείς δεν είναι ασφαλής έως ότου είμαστε όλοι ασφαλείς» καταγράφει την επιδημιολογική πραγματικότητα που αντιμετωπίζουμε.

Οι εστίες, οπουδήποτε, θα μπορούσαν να γεννήσουν μια μετάλλαξη του SARS-CoV-2 που θα είναι ανθεκτική στα εμβόλια, αναγκάζοντάς μας όλους να επιστρέψουμε σε κάποιας μορφής lockdown. Δεδομένης της εμφάνισης των ανησυχητικών νέων μεταλλάξεων στην Ινδία, τη Βραζιλία, τη Νότια Αφρική, το Ηνωμένο Βασίλειο και αλλού, αυτό δεν αποτελεί απλώς μια θεωρητική απειλή.

Ακόμη χειρότερα, η παραγωγή εμβολίων δεν έχει φθάσει τις 10 με 15 δισεκατομμύρια δόσεις που απαιτούνται για να σταματήσει η εξάπλωση του ιού. Μέχρι το τέλος Απριλίου, μόνο 1,2 δισεκατομμύριο δόσεις είχαν παραχθεί παγκοσμίως. Με αυτόν τον ρυθμό, εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων στις αναπτυσσόμενες χώρες δεν θα έχουν κάνει το εμβόλιο τουλάχιστον μέχρι το 2023.

Αποτελεί λοιπόν σημαντική εξέλιξη ότι η κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε ότι θα συμμαχήσει με άλλες 100 χώρες που ζητούν -για λόγους έκτακτης ανάγκης εξαιτίας του Covid-19 – την άρση των κανόνων πνευματικής ιδιοκτησίας (IP – Intellectual Property) του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, βάσει των οποίων επετράπη το μονοπώλιο των εμβολίων. Οι έγκαιρες διαπραγματεύσεις για μια συμφωνία στον ΠΟΕ, αναφορικά με την προσωρινή άρση αυτών των εμποδίων, θα δημιουργούσαν τη νομική βάση για τις κυβερνήσεις και τους κατασκευαστές σε όλο τον κόσμο να κλιμακώσουν την παραγωγή των εμβολίων, των θεραπειών και των διαγνωστικών τεστ.

Ένα περιττό πρόβλημα

Η έλλειψη εμβολίων για τον κορονοϊό σε ολόκληρο τον αναπτυσσόμενο κόσμο οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις προσπάθειες των βιομηχανιών παραγωγής εμβολίων να διατηρήσουν τον μονοπωλιακό έλεγχο και τα κέρδη τους. Η Pfizer και η Moderna, οι φαρμακοβιομηχανίες των εξαιρετικά αποτελεσματικών εμβολίων mRNA, αρνήθηκαν ή δεν ανταποκρίθηκαν σε πολλά αιτήματα από ειδικευμένες φαρμακευτικές εταιρείες που επιδίωξαν να παραγάγουν τα εμβόλιά τους. Και κανένας κατασκευαστής εμβολίων δεν έχει μοιραστεί την τεχνογνωσία του με τις φτωχές χώρες μέσω της εθελοντικής ομάδας πρόσβασης της τεχνολογίας για τον Covid-19 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.

Τα μεγάλα ψέματα των Big Pharma

Έπειτα από χρόνια επίμονης εκστρατείας και εκατομμύρια θανάτων από την επιδημία HIV/AIDS, οι χώρες του ΠΟΕ συμφώνησαν για την ανάγκη αναγκαστικής αδειοδότησης ΙΡ (όταν οι κυβερνήσεις επιτρέπουν στις εγχώριες εταιρείες να παράγουν ένα κατοχυρωμένο φαρμακευτικό προϊόν χωρίς τη συγκατάθεση του ιδιοκτήτη της πατέντας), ώστε να διασφαλιστεί η πρόσβαση στα φάρμακα. Ωστόσο, οι φαρμακευτικές εταιρείες δεν σταμάτησαν ποτέ να κάνουν ό,τι ήταν δυνατόν για να υπονομεύσουν αυτήν την αρχή. Εν μέρει, λόγω της «συμμαχίας» της φαρμακευτικής βιομηχανίας, χρειαζόμαστε την παραίτηση σε πρώτη φάση. Αν το ισχύον καθεστώς για πατέντες παρείχε διευκολύνσεις, η παραγωγή των εμβολίων και των θεραπευτικών προϊόντων θα είχε ήδη αυξηθεί.

Το επιχείρημα ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες δεν διαθέτουν την ικανότητα παραγωγής εμβολίων για τον κορονοϊό βάσει των νέων τεχνολογιών είναι ψευδές. Υπάρχουν πολύ περισσότερες εταιρείες και οργανισμοί σε όλο τον κόσμο με τις ίδιες δυνατότητες για να βοηθήσουν στην ενίσχυση της προσφοράς εμβολίων· χρειάζονται απλώς πρόσβαση στην τεχνολογία και την τεχνογνωσία.

Τα Εμβόλια του Λαού

Ένα άλλο επιχείρημα που αντιπαραβάλλουν οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες είναι ότι η άρση της πατέντας θα μειώσει τα κέρδη τους και θα αποθαρρύνει τη μελλοντική έρευνα και την ανάπτυξη. Όπως και τα άλλα επιχειρήματα, και αυτό στερείται σοβαρής υπόστασης. Η άρση της ΙΡ δεν καταργεί τους κανόνες σε εθνικό επίπεδο, σύμφωνα με τους οποίους στους ιδιοκτήτες της πατέντας καταβάλλονται δικαιώματα ή άλλες μορφές αποζημίωσης. Εντούτοις με την άρση της πατέντας και καταργώντας τη μονοπωλιακή λογική, η οποία δεν ενθαρρύνει τη διεύρυνση της παραγωγής, θα ενισχύονταν τα κίνητρα των φαρμακευτικών εταιρειών για να συνάψουν εθελοντικά νομικές συμφωνίες. Ως εκ τούτου, ακόμη και με την παραίτηση από τον ΠΟΕ, οι φαρμακοβιομηχανίες παραγωγής εμβολίων έχουν τη δυνατότητα να κερδίζουν πολλά χρήματα.

Τα έσοδα από το εμβόλιο του κορονοϊού για την Pfizer και τη Moderna το 2021 αναμένεται να φθάσουν στα 15 δισ. δολάρια και τα 18,4 δισ. δολάρια αντίστοιχα, παρότι οι κυβερνήσεις χρηματοδότησαν μεγάλο μέρος της βασικής έρευνας και παρείχαν στην αρχή σημαντικά κεφάλαια για τη διάθεση των εμβολίων στην αγορά.

Για να είμαστε σαφείς: Το πρόβλημα για τη φαρμακευτική βιομηχανία δεν είναι ότι οι κατασκευαστές φαρμάκων θα στερηθούν τις υψηλές αποδόσεις των επενδύσεών τους. Είναι ότι θα χάσουν τα μονοπωλιακά κέρδη, συμπεριλαμβανομένων εκείνων από τις μελλοντικές ετήσιες «αναμνηστικές δόσεις» που αναμφίβολα θα πωλούνται σε υψηλές τιμές στις πλούσιες χώρες.

Τέλος, όταν καταρριφθούν όλοι οι άλλοι ισχυρισμοί, η τελευταία λύση των βιομηχανιών είναι να υποστηρίξει ότι η άρση θα βοηθούσε την Κίνα και τη Ρωσία να αποκτήσουν πρόσβαση στην αμερικανική τεχνολογία. Όμως αυτό δεν ισχύει, επειδή τα εμβόλια δεν είναι δημιούργημα των ΗΠΑ. Η διακρατική συνεργατική έρευνα για το mRNA και τις ιατρικές εφαρμογές του βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και δεκαετίες.

Επιπλέον, το τζίνι έχει βγει ήδη από το μπουκάλι. Η τεχνολογία mRNA στο εμβόλιο που παράγεται από την Pfizer ανήκει στην BioNTech (μια γερμανική εταιρεία που ιδρύθηκε από Τούρκο μετανάστη και τη σύζυγό του), η οποία έχει ήδη χορηγήσει στην κινεζική Fosun Pharma άδεια για την παρασκευή του εμβολίου της.

Με τα καθημερινά κρούσματα να συνεχίζουν να κινούνται σε υψηλά επίπεδα σε ορισμένες περιοχές του κόσμου, η πιθανότητα εμφάνισης επικίνδυνων νέων μεταλλάξεων δημιουργεί έναν αυξανόμενο κίνδυνο για όλους μας. Ο κόσμος θα θυμάται ποιες χώρες βοήθησαν και ποιες χώρες ύψωσαν εμπόδια σε αυτήν την κρίσιμη στιγμή. Τα εμβόλια έχουν αναπτυχθεί από επιστήμονες από όλο τον κόσμο, χάρη στην επιστήμη γενικότερα η οποία υποστηρίζεται από πολλές κυβερνήσεις. Το μόνο σωστό είναι όλοι οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο να αποκομίσουν τα οφέλη. Αυτό είναι θέμα ηθικής και προσωπικού συμφέροντος. Δεν πρέπει να αφήσουμε τις φαρμακευτικές εταιρείες να βάλουν τα κέρδη πάνω από την ανθρώπινη ζωή.

​Τζόζεφ Ε. Στίγκλιτς και Λόρι Γουάλας από την έντυπη έκδοση της ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗΣ[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]