Παραδοσιακό τραγούδι γάμου: Ποιος ήταν ο προξενητής
Παραδοσιακό τραγούδι γάμου από την Κάτω Παναγιά και την Κρήνη (Τσεσμέ) Ερυθραίας Μικράς Ασίας.
Το τραγούδι αυτό αρχικά το κατέγραψε ο Σίμων Καράς και το συμπεριέλαβε στη σειρά των εκπομπών του Κρατικού Ραδιοφώνου «ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ» (Ηχογραφήσεις ομωνύμων ραδιοφωνικών εκπομπών περιόδου 1958 -1961 σε επιμέλεια του Σίμωνος Καρά).
Το εν λόγω επιλέχθηκε, ερμηνεύτηκε και συμπεριελήφθη στο διπλό cd του Ομίλου Ερευνών Πηλίου, με τίτλο «Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΓΑΜΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ».
Ο Όμιλος είναι ένα κοινωφελές μη κερδοσκοπικό σωματείο με έδρα την Αγριά Πηλίου. Ιδρύθηκε από Πηλιορείτες το Νοέμβριο του έτους 1985. Σκοπός του είναι η έρευνα και η ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, κυρίως της περιοχής του Πηλίου, αλλά και όλου του ελλαδικού χώρου εν γένει. Κατά τη διάρκεια της εξελικτικής πορείας του, κατόρθωσε να πετύχει το στόχο του με τη δημιουργία μεταξύ άλλων ελληνικής παραδοσιακής ιματιοθήκης, με τη διοργάνωση συνεδρίων ελληνικής μουσικής, χορού και γλώσσας και με τη συγκρότηση πολλών τμημάτων χορού, τα οποία έλαβαν μέρος και εκπροσώπησαν τη χώρα μας σε εκθέσεις και φεστιβάλ εντός και εκτός των ελληνικών συνόρων.
Η χορωδία ελληνικού παραδοσιακού τραγουδιού λειτουργεί από το 2001 στους κόλπους του Ομίλου, αποτελείται από τριάντα περίπου μέλη και υπηρετεί με σεβασμό το παραδοσιακό μας τραγούδι. Δάσκαλος της χορωδίας από το έτος 2001 είναι ο καταξιωμένος στο χώρο Γιάννης Μπακαλέξης, συστηματικός μελετητής για περισσότερο από 45 χρόνια, της λαϊκής μας παράδοσης και ιδιαίτερα του Παραδοσιακού μας τραγουδιού, του οποίου είναι εξαιρετικός ερμηνευτής.
Θερμές ευχαριστίες στους κκ. Γιάννη Μπακαλέξη για την επιμέλεια της παραγωγής, Κώστα Λιάπη, λαογράφο και ιστορικό, για την σύνταξη και επιμέλεια των κειμένων των τραγουδιών, καθώς και στην ΕΚΠΟΛ της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Μαγνησίας για την συνεργασία και την οικονομική στήριξη της όλης δημιουργίας! Επίσης, ένα ολόθερμο ευχαριστώ στους εξαίρετους μουσικούς και χορωδούς!
Το συγκεκριμένο τραγούδι, όπως και όλα τα άλλα, απέδωσαν η Γυναικεία Χορωδία Παραδοσιακού Τραγουδιού του Ομίλου Ερευνών Πηλίου, υπό τη διεύθυνση του δασκάλου της χορωδίας Γιάννη Μπακαλέξη.
Επιλογή Τραγουδιών – Καλλιτεχνική Επιμέλεια – Επιμέλεια Παραγωγής: Γιάννης Μπακαλέξης.
Επιμέλεια – Συλλογή Φωτογραφικού Υλικού της όλης έκδοσης (με το επιπρόσθετο αναλυτικό βιβλιαράκι): Όμιλος Ερευνών Πηλίου.
Ενορχήστρωση – Διεύθυνση Ορχήστρας: Νίκος Μούτσελος.
Τεχνική Επεξεργασία Ηχητικού Υλικού και Ηχογράφηση: Στούντιο Α440, Γ. Ζαγόρη.
Κατασκευή Δίσκων: Nea Media.
Κείμενα – Επιμέλεια Έντυπης Έκδοσης: Κώστας Λιάπης, λαογράφος, ιστορικός ερευνητής.
Φωτοστοιχειοθεσία – Δημιουργικό – Εκτύπωση: Γραφικές Τέχνες ΠΑΛΜΟΣ.
Παραγωγή: Όμιλος Ερευνών Πηλίου–Αγριά Βόλου.
Έπαιξαν στο εν λόγω τραγούδι οι μουσικοί:
- Κιτσόπουλος Χρήστος, καβάλι,
- Μούτσελος Νίκος, τουμπερλέκι,
- Στέφανος Γεωργίου, βιολί,
- Καραδέμετρος Κώστας, λαούτο και
- Γεωργαλιός Ζήσης, κανονάκι.
Γυναικεία Χορωδία Παραδοσιακού Τραγουδιού Ομίλου Ερευνών Πηλίου:
Διεύθυνση Χορωδίας: Γιάννης Μπακαλέξης
Χορωδοί:
- Αγόρου Ελένη
- Αδάμου Ρούλα
- Αλεξίου Ρένα
- Αλιβεριώτη Ιωάννα
- Ανδρέου Ευδοξία
- Αντωνοπούλου Δήμητρα
- Αρσενίου Μαριάνθη
- Βαγδούπη Μαρία
- Βαλκαμελή Λίτσα
- Βασδέκη Μαρία
- Ζαλάχα –Ζάχου Μαρίτσα
- Ζαχοπούλου Βαγγελίτσα
- Κοκώση Κατερίνα
- Κολέτσου Νίτσα
- Κοφίδου Παρούλα
- Λοάρη Ελένη
- Μπακαλέξη Μάρω
- Μπάκου Γεωργία
- Μπράνου Σταυρούλα
- Μώρου Ελευθερία
- Ντόβα Βάσω
- Παντζουρέλη Φιλίτσα
- Πατρώνη Βούλα
- Πετρίδου Βούλα
- Πετρίδου Κική
- Σαραφοπούλου Λίτσα
- Σολιδάκη Γιώτα
- Σταμάτη Βαγγελιώ
- Τριχιά Μηλίτσα
- Τσελεπή Κατερίνα
- Φιλιππιτζή Κασσιανή
- Φιλίππου Αποστολία
- Φωτοπούλου Λούλα
- Χαριτούδη Ρούλα
- Χριστοδούλου Πατρούλα
- Χρυσομάλλου Βαρβάρα
- Ψηφογεώργου Καίτη.
ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΠΡΟΞΕΝΗΤΗΣ (4σημος ρυθμός, στίχοι):
Ποιος ήταν ο προξενητής π’ ανέβαινε τη σκάλα,
ωχ, π’ ανέβαινε τη σκάλα,
κι ταίριαξε τον αϊτό μαζί με τη σουρτάνα.
ωχ, μαζί με τη σουρτάνα.
Αλατσατιανέ μ’ αέρα, που φυσάς νύχτα και μέρα.
Τσεσμελιά μου παινεμένη και στον κόσμο ξακουσμένη!
Γαμπρέ μου σε παρακαλώ, μια χάρη να μας κάνεις,
ωχ, μια χάρη να μας κάνεις,
τη νύφη που σου δώκαμε να μην τηνε πικράνεις,
ωχ να μην τηνε πικράνεις.
Τσεσμελίδική μου γλάστρα, με τα πούλουδά σου τ’ άσπρα.
Κατωπαναγιούσαινά μου, συ μου πήρες την καρδιά μου!
Στη μέση τον ηβάλανε τον ουρανό με τ’ άστρα,
ωχ, τον ουρανό με τ’ άστρα,
τη Μπαρμπαριά με τα σπαθιά, τη Πόλη με τα κάστρα,
ωχ, τη Πόλη με τα κάστρα.
Αλατσατιανή μου γλάστρα, με τα πούλουδά σου τ’ άσπρα.
Τσεσμελίδικέ μ’ αέρα, που φυσάς νύχτα και μέρα!
Διευκρινήσεις:
σουρτάνα = Ερυθραιώτικος όρος, παινεμένη νύφη, όμορφη, καλοντυμένη και από καλή και πλούσια οικογένεια.
Μπαρμπαριά ή = η χώρα των αλλοτινών Βερβέρων στην Βόρεια Αφρική.
πούλουδα = έτσι αποκαλούσαν τ’ άνθη των λουλουδιών στην Ερυθραία της Μικράς Ασίας.
Επίλογος με Προσωπικές Σημειώσεις:
Από τους ομορφότερους και πλέον αγαπημένους Ερυθραιώτικους σκοπούς και τραγούδια των προσφύγων των δαντελλωτών παράλιων της Ιωνίας της Μικρασίας! Ακούγοντας τους ήχους αυτούς, το μυαλό μου γυρνά εκεί πίσω που τους πρωτογνώρισα! Στα υπέροχα γλέντια των Μικρασιατών στον Συνοικισμό του Βέλου Κορινθίας, όπου όλοι μαζί, Τσεσμελιώτες, Βουρλιώτες, Καραμπουρνιώτες, Αλατσατιανοί, Ρεϊζντεριανοί και πολλοί άλλοι πρόσφυγες από τα Μικρασιάτικα Χώματα γλεντούσαν και χαίρονταν πραγματικά, αλλά ταυτόχρονα έκλαιγαν αναπολώντας τις «χαμένες» πατρίδες τους, τους ανθρώπους τους που άφησαν πίσω, τις περιουσίες τους…
Ανάμεικτα κι ανάκατα συναισθήματα ανάβλυζαν μέσα από την ψυχή τους και την καρδιά τους χαράς και πόνου, ζωγραφίζοντας στα πρόσωπά τους και στις κινήσεις τους περίτρανα το μεγαλείο και την περηφάνια που έκρυβαν στα εσώψυχά τους οι υπέροχοι αυτοί άνθρωποι, μέσα από απάνθρωπα γεγονότα που έζησαν εκεί στ’ άγια χώματα και την προσφυγιά στη νέα τους Πατρίδα, την Παλιά Ελλάδα!
Με ιδιαίτερη χαρά και με ευλαβική συγκίνηση λόγω Μικρασιάτικης και ειδικότερα Ερυθραιώτικης μαρτυρικής καταγωγής, έγινα γνώστης του παρόντος πονήματος του ΟΜΙΛΟΥ ΕΡΕΥΝΩΝ ΠΗΛΙΟΥ και της πανέμορφης μουσικής και χορωδιακής ερμηνείας του! Ενός ακόμη τραγουδιού, που οι ήχοι του για όλους εμάς τους απογόνους Μικρασιατών προκαλούν σκιρτήματα καρδιάς, ανάκατα με Μνήμες, απ’ αυτά που μας έχουν μεταλαμπαδεύσει οι πρόγονοί μας από τις δαντελλωτές αυτές ακτές του Αιγαίου! Από την «πατρίδα τους» με την τεράστια κληρονομιά στη διαχρονική ιστορία του Ελληνισμού, από τη ζωή τους σε αυτά τ΄ αγιασμένα και ιερά χώματα…
Οφείλω ειλικρινέστατα να εκφράσω δημόσια ένα από τα βάθη της καρδιάς ευχαριστώ στους βασικούς συντελεστές του ποιοτικότατου αυτού πονήματος, του διπλού αυτού CD με 34 τραγούδια του γάμου απ’ όλη την Ελλάδα, την Κύπρο, αλλά και από τις αλησμόνητες πατρίδες της Ανατολής!
Με κατέπληξε η άμεση και με μεράκι ανταπόκριση, τόσο της Προέδρου και των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του Ομίλου Ερευνών Πηλίου, τα οποία άμεσα και μετά χαράς μου απέστειλαν το διπλό αυτό CD, όσο και του δάσκαλου κ. Γιάννη Μπακαλέξη, ο οποίος μέσα από τη συνομιλία μας, μου ανέδειξε το μεγαλείο του πραγματικού δασκάλου, τόσο με την μουσική του κατάρτιση και γνώσεις, όσο και με το πηγαίο του πόθο για προσφορά στην μουσική μας Κληρονομιά!
Πραγματικά, ακούγοντας κανείς μια –μια τις μοναδικές αυτές ερμηνείες, κατανοεί απόλυτα ότι, όταν το έμφυτο ταλέντο αναμειγνύεται με το μεράκι της ψυχής, η λαμπρότητα της επιτυχίας και της καταξίωσης είναι αναπόφευκτη… Βρισκόμαστε σε πραγματικά μουσικά διαμάντια και όχι μόνο… Και αυτό, αφού μέσα απ’ αυτά καθρεφτίζεται ο μουσικός πλούτος του έθνους μας, που είναι σφιχτά δεμένος με την ιστορική μας κληρονομιά!
Ένα ιδιαίτερο προσωπικό ευχαριστώ στον δάσκαλο, για την ευγενική αποδοχή του στο να αναρτηθεί και εκ μέρους μου συγκεκριμένο παραδοσιακό τραγούδι του γάμου, που περιλαμβάνεται στο διπλό CD του Ομίλου Ερευνών Πηλίου!
Να είσαστε καλά εκεί στην υπέροχη Αγριά του Βόλου και στο πανέμορφο Πήλιο και να συνεχίζετε με μεράκι καρδιάς το από ψυχής έργο σας! Ένα βγαλμένο από τα εσώψυχά μας θερμό και πηγαίο ευχαριστώ, συνοδευόμενο με τα αυθόρμητα συγχαρητήρια για τους στόχους και τις προσδοκίες σας! Που, όπως διαπιστώνετε, δεν αγγίζουν μόνο τον ονειρεμένο τόπο σας, αλλά και την ευρύτερη Ελλάδα!
Δημήτρης Νικ. Θωμαδάκης
(Προσωπική αφιέρωση στην Μνήμη των τριών ανθρώπων της πατρογονικής οικογένειας -πατέρας-γιαγιά-θεία, οι μοναδικοί που επιβίωσαν των φρικτών γεγονότων του 1922 στο Ρεΐζντερε Ερυθραίας και οι οποίοι τραγουδούσαν τους στίχους του παρόντος τραγουδιού, με τα δάκρυα να τρέχουν αστείρευτα από τα μάγουλά τους και με τον «κόμπο» στο λαιμ
