Ειρήνη Μεσσήνη: Ο αντίκτυπος της πανδημίας στην Ψυχική Υγεία μαθητών & φοιτητών
ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ
Η αστυνομική διαχείριση της πανδημίας και η επιβολή των αλλεπάλληλων lockdown αν και δε φαίνεται να έχει υγειονομικά αποτελέσματα στην καταπολέμηση της θανατηφόρας νόσου, φαίνεται να έχει θανάσιμη επίδραση στην έννοια της παιδείας.
Το λουκέτο στα σχολεία, τα κλειστά πανεπιστήμια και η επιβολή μιας εκπαιδευτικού τύπου μαθησιακής διαδικασίας φαίνεται να έχει ήδη επιφέρει ολέθριες συνέπειες στην ψυχική υγεία μαθητών, φοιτητών και εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων! Οι έρευνες πιστοποιούν πως το αποτύπωμα του covid-19 στην υγεία της εκπαιδευτικής κοινότητας είναι ασύλληπτα μεγαλύτερο από αυτό που παρουσιάζεται. Η αρνητική επίδραση της πανδημίας στην ψυχική υγεία μαθητών και φοιτητών φαίνεται πως είναι τεράστια με τους ίδιους να αντιδρούν και δηλώνουν πως η ζωής τους έχει αλλάξει βίαια και ριζικά.
Και ενώ συντριπτική πλειοψηφία μαθητών, φοιτητών και εκπαιδευτικών εκφράζει σθεναρά ότι προτιμά την παραδοσιακή εκπαίδευση και την άμεση επιστροφή στην τάξη και την εκπαιδευτική τους πραγματικότητα, η τηλεκπαίδευση εδραιώνεται μεθοδικά, καταδικάζοντας την εκπαιδευτική κοινότητα σε πνευματική φτωχοποίηση και ψυχο-συναισθηματική αποσταθεροποιήση. Απομονωμένοι και καθηλωμένοι στις οθόνες τους νέοι και παιδιά φαίνεται να ατονούν γνωστικά, να κουράζονται ψυχικά, να σταματούν να αναπτύσσονται χωρίς επαφή, κίνηση, βίωμα, συνεργασία και αλληλεπίδραση.
Η επέλαση της τηλεκπαίδευσης στους νέους και τους εφήβους
Όσο μικρότερη η ηλικία, τόσο μεγαλύτερος φαίνεται να είναι και ο αντίκτυπος της πανδημίας στον άνθρωπο. Με τις πραγματικές επιπτώσεις να παραμένουν ακόμα αχαρτογράφητες παιδιά, έφηβοι και φοιτητές βιώνουν τρομακτικά τη ζωή τους να χάνεται, αγωνιούν και θυμώνουν νιώθοντας πως ζουν τα καλύτερα τους χρόνια απομονωμένοι, φυλακισμένοι, αποκλεισμένοι, πιεσμένοι και καταπιεσμένοι.
Η διαχείριση της υγειονομικής κρίσης ένα χρόνο τώρα, φαίνεται να έχει προκαλέσει μια κρίση ταυτότητας σε νέους και τους εφήβους, άλλα και μια κρίση στη ζωή τους γενικότερα, αφού δε μπορούν να κάνουν νέους φίλους, να βρουν συντρόφους, να αναπτύξουν μια φυσιολογική πραγματικότητα σχέσεων και μια πραγματική κοινωνική ζωή. Η έλλειψη μιας φυσιολογικής ζωής με επαφή, δράση και εξέλιξη και η κοινωνική απομάκρυνση από τους συνομήλικους φαίνεται να στοιχίζει ακριβότερα στις ευαίσθητες νεανικές ηλικίες, οι οποίες παρουσιάζουν και υψηλότερα επίπεδα άγχους, στρες και έντασης. Ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις των μαθητών και των νέων που βιώνουν τη συνθήκη αυτή με φόβο, θλίψη και απογοήτευση.
Επιπλέον οι νέοι φαίνεται να βιώνουν έντονο άγχος για το επαγγελματικό τους αύριο και παρατεταμένη ανησυχία για την εξέλιξη της πραγματικότητας και την διαμόρφωση των νέων συνθηκών.
Κάτι αλλάζει στη παιδεία!
Όπως οι ίδιοι οι καθηγητές εκφράζουν ανήσυχα, η τηλεκπαίδευση δεν είναι ούτε αθώα, ούτε προσωρινή. Εκτός από το ότι μεγιστοποιεί τις υπάρχουσες κοινωνικές και μορφωτικές ανισότητες, καταπατά τα εργασιακά δικαιώματα των εκπαιδευτικών, την ιδιωτικότητα τους, υποβαθμίζει το έργο τους και ακυρώνει το δικαίωμα στη μάθηση. Μαθητές και εκπαιδευτικοί βιώνουν ένα γενικευμένο άνευ προηγουμένου συναίσθημα, πίεσης, κούρασης και ανασφάλειας.
Αυτό συμβαίνει γιατί η τηλεκπαίδευση αντίκειται στους βασικούς θεμελιώδεις κανόνες της διαδικασίας της μάθησης και της ψυχοκοινωνικής και συναισθηματικής ανάπτυξης του ατόμου, η οποία και δομείται πάνω στις αρχές της αλληλεπίδρασης, της συνεργασίας, του διαλόγου, της ανταλλαγής απόψεων και της βιωματικής αλληλεπίδρασης. Επιπλέον, η παρατεταμένη αποκοπή από το φυσικό περιβάλλον της τάξης και η βίαιη διακοπή της αλληλεπίδραση με τους συνομήλικους και τους εκπαιδευτικούς, δεν αποδυναμώνει μόνο το γνωστικό αποτέλεσμα, δε μπλοκάρει τις σχέσεις συνεργασίας, την κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη, αλλά στην ουσία καταστρατηγεί τη συνολική έννοια της παιδείας και παραβιάζει το δικαίωμα στη μόρφωση.
Οι εικόνες βίας στα πανεπιστήμια, η αστυνόμευση των νέων, η «ποινικοποίηση» της ελεύθερης έκφρασης και διέλευσης, η κατάρριψη των θεμελιωδών δικαιωμάτων, η καταστολή του φοιτητικού κινήματος και της διεκδίκησης των πανεπιστημιακών δικαιωμάτων, όπως αυτή του πανεπιστημιακού ασύλου, δεν είναι ασύνδετα μεταξύ τους γεγονότα. Αντίθετα, φαίνεται να συνθέτουν τη γενικότερη εικόνα μιας εκπαιδευτικής πολιτικής, που ξεπερνά τα όρια διαχείρισης της υγειονομικής κρίσης! Αντανακλά μια εικόνα σκοταδισμού, μιας άλλης εποχής! Ίσως, δίνει την εικόνα της νέας εποχής!
Ας μη ξεχνάμε βέβαια, ότι αυτό που μετράει πραγματικά είναι αυτό που θα μείνει, όταν όλα αυτά τελειώσουν. Γιατί όπως σοφά αναφέρει ο Skinner η παιδεία είναι αυτό που τελικά επιβιώνει, όταν όλα όσα έχουν μαθευτεί, ξεχνιούνται!
*Η Ειρήνη Μεσσήνη είναι Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Ρήγα Φεραίου 111 / Πύργος
Αγίου Δημητρίου 44 / Αθήνα
Τηλ: 6946442653
Email: irinimessini@gmail.com
