Οιδίποδας μοντέρνος και ταυτόχρονα κλασικός
-Παράσταση υψηλού επιπέδου στην αρχαία Ήλιδα
-Κέρδισε τις εντυπώσεις με την ερμηνεία του ο Στάνκογλου, ενδιαφέρουσα η σκηνοθεσία
Του Παναγιώτη Φωτεινόπουλου
«Οιδίποδα Τύραννο» modern classic παρακολούθησε το κοινό της Ηλείας προχθές το βράδυ στο ξύλινο θέατρο Ήλιδας. Το σκηνοθετικό εγχείρημα του Σίμου Κακάλας, αν και είχε σκαμπανεβάσματα, κέρδισε τις εντυπώσεις και το χειροκρότημα, καθώς ανέδειξε τον κλασικό χαρακτήρα της τραγωδίας των τραγωδιών και ιδιαίτερα την έννοια της τραγικής ειρωνείας, παρουσιάζοντας παράλληλα νεωτερισμούς στα κοστούμια και στη μουσική, που όχι μόνο δεν το αλλοίωσαν αλλά το έκαναν ακόμα πιο ελκυστικό για το ευρύ κοινό.
Οι ηθοποιοί τοποθετήθηκαν άπαντες εξαρχής μαυροντυμένοι ως μέλη του χορού στο λιτό σκηνικό, ένα ξύλινο Πι όλο κι όλο. Φορούσαν μάσκες διαφορετικού σχηματισμού, που θύμιζαν τον γνωστό πίνακα «Κραυγή της φύσης» του εξπρεσιονιστή καλλιτέχνη Εντβαρτ Μουνκ, και την έβγαζαν κάθε φορά που ήταν η ώρα τους να παίξουν. Μου άρεσε γιατί έτσι συμμετέχουν όλοι στην παράσταση και προσαρμόζονται πολύ γρήγορα, αντί να περιμένουν στο καμαρίνι.
Πριν από όλους είχε πάρει τη θέση του στη γωνία της σκηνής ο μουσικός Φώτης Σιώτας, ο οποίος με τη χρήση βιολιού και ηλεκτρικής κιθάρας, συνοδευόμενου από λίγo electropop εφέ, συνόδευσε άρτια τον χορό και τις δραματικές κορυφώσεις της τραγωδίας, πότε με παραδοσιακούς ήχους και πότε με σύγχρονους, σώζοντας ορισμένα κενά στην εξέλιξή της. Μικρός αστερίσκος η επιλογή να παίζει η μουσική ταυτόχρονα με ορισμένες απαγγελίες του χορού, γιατί φάνηκε να τις υπερκαλύπτει.
Με τη λιτότητα στα κοστούμια και στο σκηνικό, ο σκηνοθέτης έδειξε ότι θέλει να επικεντρωθεί στον πυρήνα του σοφόκλειου κειμένου και να αναδείξει τόσο το κεντρικό νόημα, αν ο άνθρωπος είναι δέσμιος της μοίρας του ή των επιλογών του, όσο και επιμέρους ζητήματα, όπως η εξουσία του ελεύθερου πολίτη απέναντι στην αλαζονεία της εξουσίας (διάλογος Οιδίποδα με Τειρεσία και Κρέοντα) και η ηθική επιλογή ανάμεσα στην αποκάλυψη ή την απόκρυψη της επώδυνης αλήθειας.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης, οι πρωταγωνιστές συμβάλλουν στην οικοδόμηση της τραγικής ειρωνείας, ωθώντας τους θεατές να συμμετέχουν ενεργά στη δραματική κορύφωση και να συμπάσχουν με τον τραγικό ήρωα Οιδίποδα (Γιάννη Στάνκογλου), που επιμένει να θέλει να μάθει ποιος είναι το μίασμα. «Την αλήθεια θα βρω και θα εξοντώσω το μίασμα» προαναγγέλλει, ενώ ο Τειρεσίας προειδοποιεί πως «η γνώση δεν ωφελεί στον γκρεμό».
Η ειρωνεία είναι κυρίαρχη στο έργο, ειδικά στους διαλόγους του Οιδίποδα με τον Τειρεσία και στον Αγγελιοφόρο, σε σημείο που το κοινό να αλαφρώνει γελώντας λίγο πριν αρχίσει να βιώνει δραματικά την τραγική αποκάλυψη της ταυτότητας του βασιλιά της Θήβας.
Ανάμεσα σε ορισμένα στάσιμα και ορισμένα επεισόδια, υπάρχουν μικρά σκαμπανεβάσματα που ενδεχομένως να κούρασαν το κοινό, ωστόσο η εμφάνιση της Ιοκάστης (Μαριλίτα Λαμπροπούλου) και του Αγγγελιοφόρου (Γιώργος Αμούτζας) επαναφέρουν γρήγορα το ενδιαφέρον, με τη βοήθεια του φωτισμού που εναλλάσσεται ανάλογα με το έργο. Στους διαλόγους που ακολουθούν για να οδηγηθούμε στη φανέρωση του επώδυνου μυστικού, όλοι δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό, με κορυφαίο τον Οιδίποδα που βιώνει το απόλυτο σοκ και από οργισμένος βασιλιάς μετατρέπεται σε έναν αξιολύπητο άνθρωπο που αυτοτυφλώνεται και με σπαραγμό αποζητά να εξοριστεί γιατί έκανε «όλα τα λάθη μου σωστά», υπενθυμίζοντας στου θεατές «ζήστε σωστά το πεπρωμένο σας».
Κριτική των πρωταγωνιστών :
Ο Γιάννης Στάνκογλου επέλεξε έναν ρόλο που συνήθως τον υποδύονται συνάδελφοί του μεγαλύτερης ηλικίας. Παρότι ο πήχυς ήταν ψηλά, τον πέρασε με επιτυχία. Μας χάρισε έναν Οιδίποδα που ξεδιπλώνει ρεαλιστικά όλες του τις συναισθηματικές μεταπτώσεις και υπηρετεί έξοχα την τραγική ειρωνεία της σοφόκλειας τραγωδίας. Από ήρωας που έλυσε το αίνιγμα της σφίγγας και έγινε βασιλιάς της Θήβας, σε έναν άνθρωπο υπό ψυχολογική κατάρρευση, που έχει συνειδητοποιήσει το τίμημα των επιλογών του. Κορυφαία στιγμή είναι το πεντάλεπτο του τυφλού σπαραγμού στο φινάλε, που δείχνε πως η περσινή επιτυχία του ως Προμηθέα Δεσμώτη δεν ήταν πυροτέχνημα. Έχασε στιγμιαία τα λόγια σε ένα δυο σημεία, αλλά η συνολική ερμηνεία ήταν εξαιρετική και ολοκληρωμένη.
Η Μαριλίτα Λαμπροπούλου ως Ιοκάστη ήταν καλά διαβασμένη, εκφραστική, είχε καλές στιγμές, αλλά συνολικά δεν άφησε το στίγμα της. Η φωνή της δεν τη βοήθησε, η κινησιολογία φαινόταν αμήχανη και επιτηδευμένη. Στάθηκε καλά μόνο στις στιγμές της αποκάλυψης της πραγματικής ταυτότητας του Οιδίποδα.
Ο Γιάννης Νταλιάνης ως Κρέοντας ανταποκρίθηκε άψογα σε κάθε πτυχή του ρόλου του, ειδικά στον διάλογο με τον Οιδίποδα όπου αποκρούει τις απειλές, έχοντας στιβαρό λόγο με εύστοχες παύσεις.
Εξαιρετικός ως Τειρεσίας ο Χρήστος Μαλάκης, στάθηκε στην ειρωνική και αγέρωχη στάση του τυφλού μάντη απέναντι στον Οιδίποδα, αναδεικνύοντας τόσο την έννοια της ηθικής ευθύνης για την αλήθεια («Η γνώση δεν ωφελεί όταν είσαι στον γκρεμό») και την δημοκρατική αντίσταση απέναντι στον αλαζόνα βασιλιά που πηγάζει «από την εξουσία του ελεύθερου πολίτη».
Τις εντυπώσεις κέρδισε ο Αγγελιοφόρος Γιώργος Αμούτζας, αποδίδοντας με ειρωνεία την τραγική του άγνοια να μεταφέρει μαντάτα που έμοιαζαν θετικά αλλά επέτειναν την τραγική ειρωνεία, ενώ εξαιρετικός στο φινάλε ήταν ο σκηνοθέτης Σίμος Κακάλας ως εξάγγελος, με μια στιβαρή αφήγηση της τραγικής κατάληξης του Οιδίποδα.
Ο χορός είχε και καλές και κακές στιγμές. Σε κάποια σημεία απαγγελίας φάνηκε να χάνει το μέτρο, ίσως και λόγω της μουσικής, όμως στο τραγούδι που συνόδευε η κιθάρα, ήταν όλοι απολαυστικοί, όπως και στη χορογραφία, είτε περικύκλωναν τον Οιδίποδα είτε θρηνούσαν από μακριά.
