Ο λαγός δεν ζει μόνος: τα παθογόνα του στην Ελλάδα

του Δρος Χρήστου Κ. Σώκου

Πριν από περίπου δέκα έτη ελάχιστα μπορούσαμε να πούμε για τα παθογόνα στα οποία είναι ξενιστής ο λαγός στην Ελλάδα ( λαγός είναι ένα από τα σπουδαιότερα θηρεύσιμα είδη της χώρας. Εκτιμάται πως μισό εκατομμύριο λαγοί θηρεύονται ετησίως στην Ελλάδα και η εμπορική κατανάλωση της λαγοθήρας ξεπερνά τα 100 εκατ. ευρώ ανά έτος.

Με τη συνδρομή του καθηγητή Περικλή Μπίρτσα και την ανάπτυξη συνεργασιών  μεταξύ των κυνηγετικών οργανώσεων και των κτηνιατρικών σχολών, καθηγητών Χαράλαμπου Μπιλλίνη και Αναστασίας Διάκου και στη συνέχεια με την υλοποίηση δύο διδακτορικών διατριβών, του γράφοντα και της Κων/νας Τσοκανά, έπεσε αρκετό φως στο ζήτημα παθογόνα του λαγού. 

Η γνώση αυτή είναι πολύτιμη για τη διαχείριση του είδους, αλλά και για τυχόν απειλές για τον άνθρωπο και τα αγροτικά ζώα. Ας δούμε λοιπόν επιγραμματικά τα κυριότερα ευρήματα από λαγούς που συλλέχθηκαν κυρίως στη Μακεδονία, αλλά και από Θράκη και Θεσσαλία.

Πρωτόζωο της Λεϊσμανίασης στους λαγούς

Ελέγχθηκε το γονιδίωμα πρωτόζωων Leishmania που βρέθηκαν σε λαγούς των Π.Ε. Θεσσαλονίκης και Χαλκιδικής σε συνδυασμό με αλληλουχίες Leishmania από σκύλους στην Ελλάδα και άλλες χώρες. Η παρουσία του πρωτόζωου βρέθηκε στο 24.49% των λαγών. Ο λαγός μπορεί να λειτουργήσει ως δεξαμενή του επικίνδυνου αυτού πρωτόζωου και υπάρχουν ενδείξεις πως συμβάλλει στη μόλυνση των σκύλων, ιδίως στην Χαλκιδική.

Η βροχόπτωση αναγνωρίστηκε ως η περιβαλλοντική παράμετρος που επηρεάζει την παρουσία του πρωτόζωου Leishmania στους λαγούς, καθώς η αύξηση της βροχόπτωσης αναμένεται να αυξήσει την πιθανότητα παρουσίας μολυσμένων λαγών. Το πρωτόζωο αυτό μπορεί να προσβάλλει και τους ανθρώπους μέσω των σκνιπών.

Πρωτόζωο της Τοξοπλάσμωσης στους λαγούς

Στο 5,7% των λαγών βρέθηκαν αντισώματα της τοξοπλάσμωσης (Toxoplasma gondii) και εδώ η βροχόπτωση αυξάνει την προσβολή. Το παθογόνο αυτό μπορεί να μεταδοθεί και στους ανθρώπους με την κατάποση τοξοπλασμικών κύστεων που μπορεί να βρίσκονται στο κρέας του λαγού.

Το βακτήριο Bartonella στους λαγούς

Στο 11,5% των λαγών βρέθηκαν αντισώματα του βακτηρίου Bartonella spp., το οποίο προσβάλλει και τους ανθρώπους.

Ενδοπαράσιτα στους λαγούς

Οι γαστρεντερικοί σωλήνες 84 λαγών όπου θηρεύτηκαν στη Μακεδονία, εξετάστηκαν για ενδοπαράσιτα. Εξήντα δύο (73,8%) λαγοί είχαν προσβληθεί από παράσιτα, από ένα ή περισσότερα είδη. Το Eimeria spp. βρέθηκε σε 54 (64,28%) λαγούς, το Trichostrongylus retortaeformis σε 42 (50%), το Trichuris leporis σε 18 (21,42%), το Dicrocoelium dentriticum σε 8 (9,52%), το Passalurus ambiguus σε 4 (4,76%) και το Protostrongylus spp. σε 2 (1,22%) λαγούς. Επιπλέον, προνύμφες Linguatula serrata βρέθηκαν σε 16 (19,04%) ζώα και Dirofilaria scapiceps σε ένα. Οι πολλαπλές παρασιτώσεις ήταν σημαντικά πιο συχνές από αυτές του ενός παρασίτου. 

Αν και τα παράσιτα που βρέθηκαν δεν αποτελούν απειλή για άλλα είδη ζώων, υπό ορισμένες συνθήκες, μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη θνησιμότητα των λαγών, ιδίως εάν ληφθεί υπόψη πως στο μεγαλύτερο ποσοστό των λαγών εντοπίστηκε το παράσιτο της κοκκιδίωσης (Eimeria spp.), στην οποία είναι ευαίσθητοι οι νεαροί λαγοί.

Σκώληκες τριχουρίασης σε εντερικό περιεχόμενο λαγού της Θεσσαλονίκης.

Η αιμορραγική νόσος του λαγού

Το νόσημα αυτό οφείλεται σε ιό και αφορά αποκλειστικά το λαγό, εκτιμάται πως προκαλεί την υψηλότερη θνησιμότητα από κάθε άλλο παθογόνο. Στις Π.Ε. Θεσ/νίκης και Χαλκιδικής ο ιός EBHS είχε ευρεία κατανομή, ακόμη και σε απομονωμένες περιοχές και ο επιπολασμός (ποσοστό προσβεβλημένων λαγών) βρέθηκε σε ενδημική σταθερότητα σε ποσοστό 17,8%. Η αφθονία του πληθυσμού σχετίζεται θετικά με τον επιπολασμό.

Μια πιο λεπτομερής έρευνα πραγματοποιήθηκε με τη συμβολή πολυμεταβλητών στατιστικών μεθόδων και Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (GIS). Διαπιστώθηκε υψηλότερος επιπολασμός σε περιοχές με μεγαλύτερη αφθονία λαγών, κοντά σε ασφαλτοστρωμένο οδικό δίκτυο και σε χαμηλότερα υψόμετρα.

Τα δεδομένα έδειξαν επίσης διπλάσιο αριθμό αρσενικών λαγών να έχουν προσβληθεί από τον ιό σε σχέση με τους θηλυκούς. Οι ενήλικοι λαγοί επίσης είχαν υψηλότερο ποσοστό μολυσμένων ζώων σε σχέση με τους ανήλικους, αλλά αυτή η διαφορά δεν ήταν στατιστικά σημαντική.

Ο λαγός μοιράζεται τον ίδιο χώρο διαβίωσης με άλλα άγρια και οικόσιτα ζώα, συμπεριλαμβανομένων των σκύλων, των γατών και των αρπακτικών πτηνών, που αποτελούν τους φυσικούς του θηρευτές, καθώς επίσης και με τους κυνηγετικούς σκύλους. Η σπουδαιότητά του, ενισχύεται περαιτέρω, λόγω του ότι έρχεται σε επαφή με τον κυνηγό και επίσης εκτρέφεται και απελευθερώνεται. 

Η σύντομη διάρκεια ζωής του (λιγότερο από έτος κατά μέσο όρο) καθιστά το λαγό, έναν εξαιρετικό δείκτη για την παρακολούθηση της μετάδοσης παθογόνων σε μια περιοχή. Η συχνή επαφή του, με διαβιβαστές όπως κρότωνες, κουνούπια και σκνίπες, έχει εμπλέξει τους λαγούς στην επιδημιολογία σημαντικών νοσημάτων όπως η Λεϊσμανίαση. 

Η συστηματική επιτήρηση των πληθυσμών των λαγών, θα μπορούσε να παρέχει πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση της υγείας του πληθυσμού του λαγού, καθώς και τους παθογόνους παράγοντες που κυκλοφορούν στην περιοχή διαβίωσής του. Η τήρηση των κανόνων υγιεινής από τους κυνηγούς είναι πάντοτε σημαντική όπως και η καταγραφή των λαγών με συμπτώματα από παθογόνα. 

Πηγή: ihunt.gr