Ο δήμαρχος που άλλαξε την Αρχαία Ολυμπία

Γράφει ο Πάνος Τριγάζης*

Τη δεκαετία που σε όλη την Ευρώπη το ζήτημα των «ευρωπυραύλων» έβγαζε στους δρόμους εκατομμύρια πολιτών κόντρα στην πυρηνική απειλή, στην Αρχαία Ολυμπία εκλέχθηκε δήμαρχος για δύο τετραετίες ο δικηγόρος Σπύρος Φωτεινός, με μεγάλες φιλειρηνικές πρωτοβουλίες στο ενεργητικό του. Έφυγε από τη ζωή την περασμένη Τρίτη στα 87 του χρόνια και η σορός του αποτεφρώθηκε στη Ριτσώνα.

Πρώτη φορά, το 1982, η Αρχαία Ολυμπία, παραδοσιακά συντηρητική, απέκτησε δήμαρχο ανένταχτο αριστερό διανοούμενο, πλαισιωμένο από νεαρά τοπικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ και του ΚΚΕ, στο πλαίσιο τοπικού πολιτιστικού συλλόγου. Υπήρχαν τότε πολλοί τέτοιοι σύλλογοι σε χωριά, ακόμα και ορεινά, στελεχωμένοι από φοιτητές κατά κύριο λόγο, καθώς και νέους επιστήμονες που άρχιζαν καριέρα στην περιφέρεια.

Απόλυτη προτεραιότητα τότε το κίνημα ειρήνης, σκέφτηκε να αξιοποιήσει την κοιτίδα του Ολυμπισμού ως αφετηρία φιλειρηνικών πρωτοβουλιών, μέσω της μεταφοράς της Ολυμπιακής Φλόγας σε διάφορους προορισμούς, παρά τις αντιρρήσεις της ΔΟΕ. Την αρχή έκαναν οι κινήσεις ΕΕΔΥΕ και ΚΕΑΔΕΑ, συνεργαζόμενες για παγκόσμια ειρηνοδρομία, Μάιο-Ιούνιο 1982, για τον πυρηνικό αφοπλισμό. Από την Αρχαία Ολυμπία στο Καλλιμάρμαρο της Αθήνας σε πρώτη φάση και στη συνέχεια σε δύο κλάδους, αφενός μέσω Κεντρικής Ευρώπης και Βόνης, αφετέρου μέσω Γιουγκοσλαβίας στην Ιβηρική, μετά σε Καναδά και κατάληξη στη Νέα Υόρκη. Εκεί ο ΟΗΕ πραγματοποιούσε Δεύτερη Ειδική Σύνοδο για τον Αφοπλισμό, με το αμερικανικό κίνημα να κάνει μεγάλη πορεία.

Η ΑΚΕ, που είχε αποκλειστεί την πρώτη φορά, ανέλαβε δική της πρωτοβουλία το 1983 με τη μεγάλη τραγωδό Ασπασία Παπαθανασίου για μεταφορά της Φλόγας στο Ναγκασάκι, με τις ευλογίες της Μελίνας Μερκούρη. Έναν χρόνο μετά, προέκυψε το ζήτημα εμπορευματοποίησης της λαμπαδηδρομίας για τους Ολυμπιακούς του Λος Αντζελες. Ευκαιρία για διαμαρτυρίες και κινητοποιήσεις με πρωτοβουλία του δημάρχου Αρχαίας Ολυμπίας, με προβολή της θέσης «να μην παραδοθεί η Φλόγα της Ειρήνης» στους «ιερόσυλους» Αμερικανούς. Ήδη είχε κηρυχθεί μποϊκοτάζ στους Αγώνες του Λος Αντζελες από τη Σοβιετική Ένωση και συμμάχους της, ως απάντηση στο μποϊκοτάζ των Αγώνων της Μόσχας (1980), λόγω της σοβιετικής εισβολής στο Αφγανιστάν.

Το ζήτημα είχε απασχολήσει και την κυβέρνηση Παπανδρέου, που ήθελε να αποφύγει πλήγμα στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις. Τελικά, η Φλόγα έφυγε κανονικά, με λιγότερο μαξιμαλισμό και περισσότερο ρεαλισμό του κινήματος διαμαρτυρίας.

Ακολούθησε μια μεγάλη ομόφωνη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου Αρχαίας Ολυμπίας για την ανακήρυξη του Νέλσον Μαντέλα σε επίτιμο δημότη, ενώ ήταν δεσμώτης του απαρτχάιντ σε νησάκι της Νότιας Αφρικής. Απόφαση που έβαλε την Ελλάδα για πάντα στην καρδιά του μεγάλου ηγέτη. Για αυτά, θα επανέλθω άλλη φορά.