Ο Αλέξης Μητρόπουλος μιλάει στην «Πρωινή»: «Θα κυριαρχήσει η φτηνή εργασία»

[vc_row][vc_column][vc_single_image image=”111215″ img_size=”full”][vc_column_text]Το πλανητικό σοκ στην αγορά εργασίας εξαιτίας της κρίσης του κορονοϊου υπογραμμίζει σε συνέντευξή του στην «Πρωινή» ο Ηλείος πανεπιστημιακός και πρόεδρος της Ένωσης για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους (ΕΝΥΠΕΚΚ), Αλέξης Μητρόπουλος, επισημαίνοντας τους κινδύνους για τους μισθούς των εργαζομένων και την κοινωνική ασφάλιση. Ο κ. Μητρόπουλος τονίζει ότι οι εργατοϋπάλληλοι του ιδιωτικού τομέα έχασαν 2,5 δις. ευρώ το τελευταίο δίμηνο και προβλέπει την αύξηση των «φτωχών εργαζομένων, ενώ εμφανίζεται απαισιόδοξος για τα αναδρομικά που θα πάρουν οι συνταξιούχοι θεωρεί αρκετά πιθανό το ενδεχόμενο νέων περικοπών.

Υπουργοί και ευρωβουλευτές της κυβέρνησης αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο μελλοντικών περικοπών σε συντάξεις και μισθούς του Δημοσίου. Πόσο πιθανή θεωρείτε αυτήν την εξέλιξη, με δεδομένη και την οικονομική ύφεση;

Όπως καλώς γνωρίζετε, αφού έχετε διαβάσει τις μεσομακροπρόθεσμες ρυθμίσεις των Μνημονίων, όλα τα οικονομικά μεγέθη στην Ελλάδα (κυρίως αυτά που αφορούν σε μισθούς και συντάξεις) υπακούουν στον δημοσιονομικό κανόνα, δηλαδή το ποσοστό συμμετοχής του Δημοσίου στο σύστημα διαρκώς απομειώνεται και δεν μπορεί να ξεπεράσει τα όρια που έχουν τεθεί. Η δημοσιονομική λογική, με την ευλογία των Ανωτάτων Δικαστηρίων (κυρίως του ΣτΕ) αλλά και των συνταγματολόγων, κατέστη η υπέρτερη αρχή διακυβέρνησης της Ελληνικής Πολιτείας.

Βεβαίως, κάπως καθυστερημένα, ο Χάικο Μάας, σημερινός υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, δημοσίευσε στον επίσημο λογαριασμό του στο twitter ότι «Σ’αυτή την κρίση χρειαζόμαστε ταχεία βοήθεια χωρίς εργαλεία βασανισμού όπως η τρόικα και τα σκληρά μέτρα λιτότητας…», μιλώντας φυσικά για τα απαιτούμενα της αντιμετώπισης της κρίσης από την πανδημία του κορωνοϊού. Δεν παύει όμως να έχει τη δική της ιδιαίτερη σημασία η ετεροχρονισμένη κρίση του για τη φύση των Μνημονίων που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα, τα οποία επικρότησαν οι κυριότεροι πολιτικοί και επιστήμονες του λεγόμενου «βρυξελληνικού κλίματος».

Όταν ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών έχει αυτή τη γνώμη για τα Μνημόνια, αντιλαμβάνεστε πόσο μεγάλο επιστημονικό, συνταγματικό και πολιτικό ατόπημα έκαναν όσοι νομιμοποίησαν τα Μνημόνια ως συνταγματικά, αυξάνοντας τη χωρητικότητα και τις αντινομίες των συνταγματικών διατάξεων ώστε να χωρέσει πλέον το οτιδήποτε!

Εν πάση περιπτώσει, ως προς τα μελλούμενα, η συνάρτηση Εργασιακού-Ασφαλιστικού θα δοκιμαστεί περαιτέρω. Από φέτος (2020), λόγω των νέων έκτακτων ρυθμίσεων-διευκολύνσεων, ο ΕΦΚΑ θα έχει μειωμένους πόρους τουλάχιστον κατά 30%. Η αύξηση της ανεργίας, οι αθρόες μετατροπές των συμβάσεων από πλήρους σε μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης, η έκρηξη των μορφών φτηνής εργασίας στον ιδιωτικό τομέα (700.000 εργαζόμενοι σήμερα με μέσο μεικτό μισθό 402 ευρώ), η μείωση ασφαλιστικών εργοδοτικών-εργατικών εισφορών από 1-6-2020 και άλλοι παράγοντες, είναι πιθανόν να ξαναφέρουν στο προσκήνιο το ζήτημα των περικοπών.

Εξάλλου, από παλιά έχει νομοθετηθεί (ν. 4336/2015 και 4575/2017) ότι, ακόμα και υπό ομαλές συνθήκες, δεν θα μπορούσαν να γίνουν αυξήσεις μέχρι τον Δεκέμβριο του 2020. Άρα το ζήτημα των μειώσεων είναι ανοικτό, αφού, σύμφωνα με τους συνταγματολόγους και τις αποφάσεις των Δικαστηρίων, το ποσοστό του ΑΕΠ που θα βοηθά το σύστημα θα είναι εκ των πραγμάτων μειωμένο και ως απόλυτος αριθμός.[/vc_column_text][vc_single_image image=”112054″ img_size=”full”][vc_column_text]Η πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας αλλάζει τα δεδομένα σχετικά με τα αναδρομικά, απογοητεύοντας τους συνταξιούχους. Τι πρέπει να γίνει εφεξής για να δικαιωθούν οι συνταξιούχοι;

Κατ’αρχήν η απόφαση δεν έχει ακόμη εκδοθεί, αν εννοείτε την απόφαση επί της πιλοτικής δίκης που συζητήθηκε στις 10/1/2020 ενώπιον της Ολομέλειας του ΣτΕ, που διεξήχθη υπό την προεδρία της νυν Προέδρου Δημοκρατίας.

Άλλο ένα νομικό παράδοξο είναι ότι το ίδιο ζήτημα προσήλθε για δεύτερη φορά στο ΣτΕ μετά από αίτηση του υπουργού Εργασίας. Ο ίδιος υπουργός είχε προκαλέσει πιλοτική δίκη επί του ιδίου θέματος (των αναδρομικών από τις περικοπές των συντάξεων του 2012) και οι απόψεις του απορρίφθηκαν με τις υπ’αριθ. 2187-2190/2015 αποφάσεις, υπό την προεδρία τότε του ευπατρίδη Προέδρου κ.Νίκου Σακελλαρίου, ο οποίος εν τέλει παραιτήθηκε καταγγέλλοντας παρεμβάσεις και υπόγειες εργασίες. Η εισήγηση ήταν σύμφωνη με τον σιδηρού δημοσιονομικό κανόνα που αναφέραμε προηγουμένως. Τώρα διαρρέονται πληροφορίες ότι το ΣτΕ θα αποφασίσει τα αντίθετα απ’ό,τι είχε αποφασίσει το 2015.

Επομένως, πλην του ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δεν υλοποίησε τις αποφάσεις του 2015 επί 4,5 χρόνια (γεγονός που οδήγησε σε αύξηση των ποσών), σήμερα φαίνεται ότι δρομολογείται ανατροπή τους, υπό τη σιωπηρή συναίνεση των κυβερνητικών κομμάτων.

Ωστόσο, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι το νέο συνταξιοδοτικό δόγμα που δομήθηκε με τους νόμους Λοβέρδου (3863/2010), Κουτρουμάνη (3865/2010) και Βρούτση (4670/2020), υπό την καθοδήγηση της ομάδας του ΔΝΤ με επικεφαλής τον κ.Ράτκλιφ που ακόμη «εργάζεται» στην Ελλάδα, υπηρετήθηκε πιστά από όλες τις μνημονιακές κυβερνήσεις και ασφαλώς από τη σημερινή. Παρά τις φραστικές και επιμέρους διαφορές, πρώτη φορά στην πατρίδα μας υπήρξε τόσο μακρά και αδιατάρακτη συναίνεση των κυβερνητικών πολιτικών δυνάμεων, ανεξαρτήτως αν αυτές ανήκουν στο παλαιοκομματικό, νεοδεξιό, νεοφιλελεύθερο ή εκσυγχρονιστικό τόξο. Μάλιστα δε, πολλοί παράγοντες του εκσυγχρονιστικού ρεύματος πρωτοστάτησαν στην επιβολή αυτού τού προφανώς αντικοινωνικού και αντισυνταγματικού συνταξιοδοτικού δόγματος.

Εξάλλου, το τερατούργημα του ΕΦΚΑ με τον νόμο Κατρούγκαλου (4387/2016) και τώρα του e-ΕΦΚΑ με τον νόμο Βρούτση (4670/2020) είναι «δίδυμος αδελφός» του άλλου τερατουργήματος, του υπερΤαμείου («Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας ΑΕ», Ν. 4389/2016). Στο υπερΤαμείο του γ’ Μνημονίου, που ψήφισαν και τα πέντε κόμματα του μνημονιακού τόξου, εντάχθηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ όλος ο διαχρονικός άυλος και υλικός πλούτος της πατρίδας και της κοινωνίας, με αποκλειστικό σκοπό τη ρευστοποίησή του με κύριο σκοπό τη διασφάλιση των δανειστών.

Πρωτοφανείς οργανισμοί και οι δύο, εμπνεύσεις του αρρωστημένου και αντιανθρώπινου καταιγιστικού νεοφιλελευθερισμού. Πρόκειται για τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος: α) της διαρκούς απαξίωσης και απαλλοτρίωσης της εργασίας των πολιτών του σήμερα αλλά και β) της ρευστοποίησης του συσσωρευμένου πλούτου γενεών και γενεών και της υποθήκευσης όλων των υπαρκτικών στοιχείων της πατρίδας.

Η βαθύτερη, ως εκ τούτου, φύση του Μνημονίου είναι ακριβώς αυτή: η απροσχημάτιστη σύνθεση όλων των μορφών υποβάθμισης, εκποίησης και αλλοτρίωσης του διαχρονικού άυλου και υλικού πλούτου της πατρίδας, που δεν θα εμποδίσει μόνο την αυτοδύναμη παραγωγική ανασυγκρότησή της, αλλά και θα καταστήσει επισφαλή την ιδιαιτερότητα του ελληνικού ιστορικού και πολιτιστικού φαινομένου, το οποίο άνθησε και μεγαλούργησε στην κινδυνώδη μεν αλλά ευλογημένη αυτή γωνιά της Μεσογείου.

Για πρώτη φορά, δηλαδή, στην ελληνική ιστορία και σε συνθήκες ειρήνης και τυπικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, συντελείται –με τη συναίνεση της κυρίαρχης (υποτίθεται) αστικής τάξης– η αλλαγή της φύσης της χώρας, της κοινωνίας, της δημοκρατίας.

Για να μη μακρηγορούμε, καταλαβαίνετε ότι όλα εκπορεύονται από την επιβολή των Μνημονίων και σήμερα όλα ετεροκαθορίζονται, παρά την προσπάθεια της μνημονιακής δημοσιολογίας να «περάσει» στην κοινή γνώμη ότι οι συντελούμενες «μεταρρυθμίσεις», που οπισθοδρομούν τη χώρα σε συνθήκες προδημοκρατικής εποχής, είναι προϊόν της βαθύτερης, αλλά μη εκφραζόμενης, επιθυμίας των Ελλήνων.

Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει άλλος δρόμος δικαίωσης. Οι συνταξιούχοι θα αρκεστούν στα «ψιχία» που οι παραμετρικές αποφάσεις του ΣτΕ επιτάσσουν, δηλαδή μικρές αυξήσεις σε ελάχιστες κατηγορίες επικουρικής σύνταξης και στους έχοντες πάνω από 30 χρόνια ασφαλιστικό βίο.

Ποιους κινδύνους κρύβει για το ύψος των μισθών και τα εργασιακά δικαιώματα η επόμενη μέρα της πανδημίας του κορονοϊού;

Οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα ήδη περικόπηκαν. Πάνω από 1.000.000 εργαζόμενοι που μπήκαν σε καθεστώς αναστολής της εργασιακής τους σχέσης, αντί για μισθό 1,5 μηνών (15/3-30/4/2020), εισέπραξαν 800 ευρώ, ενώ για τον μήνα Μάιο 2020 αντί ολόκληρου μισθού, θα εισπράξουν μόνο 534 ευρώ. Άρα υπήρξαν απώλειες με τις ρυθμίσεις των Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου.

Υπήρξαν όμως και άλλες μειώσεις, εξαναγκαστικές ή και συναινετικές. Παρατηρήθηκε να πολλαπλασιάζεται το φαινόμενο μετατροπών συμβάσεων πλήρους απασχόλησης σε μερική και σε εκ περιτροπής (8.500 μετατροπές για τον Μάρτιο και άλλες τόσες για τον Απρίλιο). Σε πολλές περιπτώσεις δεν καταβλήθηκε Δώρο Πάσχα ή καταβλήθηκε μειωμένο. Κατά τους γενικούς υπολογισμούς μας, οι ιδιωτικοί εργατοϋπάλληλοι θα έχουν απώλειες 2-2,5 δις ευρώ για τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο 2020.

Οι θεσμοί της μερικής ή εκ περιτροπής ή εναλλάξ εργασίας, η μετακίνηση των εργαζομένων στις διάφορες επιχειρήσεις του ομίλου χωρίς τη συναίνεσή τους, η τηλε-εργασία αποκομμένη από τα συλλογικά και συνδικαλιστικά δικαιώματα, οι τηλε-εργολαβίες που ξεφεύγουν από κάθε πλαίσιο και εργασιακό κεκτημένο, η διεύρυνση του εργοδοτικού δικαιώματος με ευχέρειες και δυνατότητες μετατροπής των συμβάσεων εργασίας που δεν γίνονταν χωρίς τη συναίνεση των κοινωνικών φορέων και των εργαζομένων, η μείωση των μισθών κ.λπ., είναι μερικές από τις πολλές περιπτώσεις που φοβούμαι ότι πολλοί εργοδότες θα βρεθούν να επιμείνουν για τη μονιμοποίησή τους.[/vc_column_text][vc_single_image image=”112053″ img_size=”full”][vc_column_text]Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται, ακόμα και σε ανεπτυγμένες χώρες με σχετική χαμηλή ανεργία, το φαινόμενο των «φτωχών εργαζομένων» («working poor»). Ποιες είναι ο κοινωνικές επιπτώσεις και πώς μπορεί να αντιστραφεί αυτή η κατάσταση;

Το φαινόμενο θα ενταθεί στο προσεχές μέλλον. Η κρίση του κορωνοϊού θα προκαλέσει ένα διαρκέστερο από την πανδημία πλανητικό σοκ στην αγορά εργασίας. Η επιχείρηση θα πάψει να είναι ο αποκλειστικός τόπος παροχής εργασίας για τους εργαζόμενους. Τουλάχιστον το 1/3 θα εργάζεται από το σπίτι. Οι πάσης φύσεως ελαστικές (άτυπες, ανασφάλιστες, περιστασιακές, φτηνές) μορφές εργασίας θα γενικευθούν, όπως προαναφέραμε. Σιγά-σιγά θα περάσουμε στην «gig-economy» με απόλυτη κυριαρχία των ελαστικών και προσωρινών μορφών απασχόλησης. Θα πρόκειται δηλαδή για απασχόληση πάσης φύσεως και όχι για εργασία αξιοβίωτη.

Εξάλλου η μεγάλη απορρύθμιση στα εργασιακά δικαιώματα ήδη έχει αρχίσει από την προηγούμενη δεκαετία με την επιβολή των Μνημονίων και τώρα επιταχύνεται. Τώρα αναμένεται να αρθούν και οι τελευταίες «σταθερές» στις αξίες του Εργατικού Δικαίου, κάτι που λησμονούσαν οι κατά τα άλλα λαλίστατοι δημοσιολόγοι και συνταγματολόγοι των Μνημονίων να αναφέρουν.

Η κυβέρνηση δρομολογεί την παρουσία τής ιδιωτικής ασφάλισης στον πρωτογενή τομέα, συνδυαστικά με τον ΕΛΓΑ, για την κάλυψη των ζημιών στους παραγωγούς, θεωρώντας ότι έτσι θα εξορθολογιστούν τα ασφάλιστρα και θα καταβάλλονται εγκαίρως οι αποζημιώσεις. Είναι προς τη σωστή κατεύθυνση αυτή η πολιτική;

Η ιδιωτικοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης είναι επισήμως στο τραπέζι της ΕΕ για όσους παρακολουθούμε τα κείμενα και προσπαθούμε να αποκαλύψουμε τις αμφισημίες και τους ευφημισμούς που περιέχουν. Και ασφαλώς το προγραμματίζουν οι περισσότερες κυβερνήσεις.

Στην αιώνια διαδρομή της ταξικής πάλης, με υφέσεις, εξάρσεις, διακανονισμούς κ.λπ., πάντοτε το Συνδικαλιστικό Κίνημα εξέφραζε τις θέσεις των εργαζομένων. Τώρα, όπως φαίνεται, έχει χάσει κάθε διαπραγματευτική του ισχύ και δύναμη. Η πολιτική ελίτ της χώρας αξιοποίησε τις χρόνιες δικές του παθογένειες και το υποβάθμισε πολύ στην αξιολόγηση των εργαζομένων.

Αλλά και όλο το συστημικό κυβερνητικό τόξο έχει αποδεχθεί κατ’αρχήν τον θεσμό σε προαιρετική βάση. Το ίδιο και οι ασφαλισμένοι σε κάποιο βαθμό… Είναι ανεκτικοί, πολύ περισσότερο που η δημόσια κοινωνική ασφάλιση, υπό τα «καυδιανά δίκρανα» του δημοσιονομικού κανόνα, θα διαθέτει όλο και λιγότερους πόρους. Το βρυξελληνικό πνεύμα απορρίπτει τις διαπιστώσεις του νυν Γερμανού υπουργού εξωτερικών για τα «μέσα βασανισμού» των Μνημονίων –και ασφαλώς τις αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Καρλσρούης– και ερμηνεύει κατά βούληση και με ιδεολογικό πρόσημο τις ρυθμίσεις του θετικού δικαίου, διαμορφώνοντας μιαν άλλη εικόνα για την Ευρώπη από αυτήν που πραγματικά έχει.

Οι κοινωνίες, υπό την εύθραυστη και φοβισμένη ψυχολογική κατάσταση που βρίσκονται, μπορούν να δεχθούν τα πάντα. Επαφίεται συνεπώς στο κυρίαρχο σήμερα σύστημα σε Ευρώπη και Ελλάδα πότε θα επιλέξει, με τη σύμπραξη πάντα της… πρόθυμης Δικαιοσύνης, να αποχαρακτηρίσει τη δημόσια-υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση, όπως και τόσους άλλους μνημονιακούς θεσμούς.

Εξάλλου, σε πολιτικό επίπεδο, με την ήττα και τη σκληρά νεοφιλελεύθερη κυβερνητική διαχείριση από την πρώην… αντιμνημονιακή δύναμη των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, οι κοινωνίες δεν θα μπορέσουν (και ίσως να μη θελήσουν) να αντισταθούν, θεωρώντας ότι είναι μάταιο και αλυσιτελές, ίσως και ανώφελο.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]