«Oταν ένας πλούσιος δεν θέλει να εργαστεί είναι μπον βιβέρ, όταν όμως ένας φτωχός δεν θέλει, τότε είναι λουφαδόρος, τεμπέλης, άχρηστος», έλεγε το 1968 ένα λιμπρέτο στο μιούζικαλ του Φράνσις Φορντ Κόπολα «Κάτω από το Ουράνιο Τόξο».

Μισό αιώνα μετά, οι στίχοι αυτοί παραμένουν επίκαιροι, αντικατοπτρίζοντας το τεράστιο πέπλο υποκρισίας που σκεπάζει τις ανθρώπινες αντιλήψεις και σχέσεις σε ένα περιβάλλον ολοένα αυξανόμενης ανισότητας στον πλανήτη.

Την περασμένη Πέμπτη η Credit Suisse επιβεβαίωσε ότι για ακόμη μία χρονιά το πλουσιότερο 10% του παγκόσμιου πληθυσμού κατείχε φέτος το 85% του παγκόσμιου πλούτου και το ακόμη πλουσιότερο 1% –δηλαδή 42 εκατομμύρια εκατομμυριούχοι– το 47%. Στην άλλη όχθη το φτωχότερο κομμάτι της ανθρωπότητας, περίπου 3,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι είχαν στην κατοχή τους –όλοι μαζί– λιγότερο από το 1%.

Οι φαύλες συμπεριφορές και συνήθειες αυτού του πλουσιότερου 1%, υπογραμμίζει σε πρόσφατο άρθρο του ο καθηγητής οικονομικής κοινωνιολογίας Μπρουκ Χάρινγκτον, παρότι προκλητικές εκλαμβάνονται σήμερα ως εκκεντρικότητα. Αν όμως τα ίδια πράγματα έκαναν οι φτωχοί, τότε το λιγότερο που θα μπορούσαν να κερδίσουν θα ήταν το… άσυλο.

Ο Χάρινγκτον μίλησε τα τελευταία 10 χρόνια με δεκάδες διαχειριστές των περιουσιακών στοιχείων του πλουσιότερου 1% της ανθρωπότητας. Οι διαχειριστές, παρότι άνθρωποι του χρήματος και του κέρδους, δεν είχαν την καλύτερη γνώμη για τους πελάτες τους.

«Αν ποτέ γίνω σαν κάποιους από τους πελάτες μας, τότε πυροβολήστε με!», φέρεται να διεμήνυσε σε συναδέλφους του ένας εξ αυτών. Αιτία, τα βίτσια και η ανηθικότητα αυτής της οικονομικής τάξης, προϊόν της έλλειψης ορίων και απόρροια του τεράστιου πλούτου που αυτή κατέχει.

«Αυτοί οι τύποι πιστεύουν πως κατάγονται από τους φαραώ και ότι προορισμός τους είναι να κληρονομήσουν τη Γη».

Οταν έρχεται στο φως της δημοσιότητας η είδηση ότι κάποιοι πολύ γνωστοί πλούσιοι είναι εθισμένοι στα ναρκωτικά,  καταχραστές, φοροφυγάδες,  η απάντηση είναι συνήθως ένα γενικό σήκωμα των ώμων από τους διαμορφωτές της κοινής γνώμης.

Ανάλογη συμπεριφορά, όμως, όχι μόνο δεν δικαιολογείται στους φτωχούς αλλά αντίθετα χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για την περικοπή ζωτικών γι’ αυτούς πόρους, όπως η δημόσια ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ή τα προγράμματα επισιτισμού των αδυνάμων.

Η αντίληψη ότι οι φτωχοί είναι τεμπέληδες που κλέβουν επιδόματα και ταμεία του κράτους δεν είναι μόνο ένα ζήτημα κοινωνικής υποκρισίας, αλλά ζωής και θανάτου.

Ο περιορισμός των προγραμμάτων κοινωνικής πρόνοιας, ο αποκλεισμός από την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη εκατομμυρίων αυξάνει τους θανάτους στις τάξεις όσων ξερνά η οικονομία της αγοράς.