Μόνιμο «καμίνι» η Ηλεία!
-Εφιαλτικές προβλέψεις για επιθετικούς καύσωνες και περισσότερες πυρκαγιές από έρευνα του προγράμματος Climascape
-Αυξήθηκε κατά 1,7 βαθμούς Κελσίου η θερμοκρασία από το 1990 στον Πύργο
-«Πρέπει να δρομολογηθούν έγκαιρα έργα και δράσεις προσαρμογής», δηλώνει στην «Πρωινή» ο καθηγητής στον Τομέα Φυσικής Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών,. Κώστας Καρτάλης
Του Παναγιώτη Φωτεινόπουλου
Πολυήμεροι καύσωνες και καταστροφικές πυρκαγιές, λιγότερες και εντονότερες βροχοπτώσεις και πλημμύρες, πόλεις «καμίνια» όπου δεν θα μπορείς να σταθείς όρθιος και πολίτες που θα αντιδικούν για το ποιος δικαιούται να αφήσει περισσότερη ώρα ανοιχτό το κλιματιστικό. Όλα αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν σεναριακό υλικό για την επόμενη ταινία Mad Max, όμως είναι το επικίνδυνο «κοκτέιλ» που μπορεί να βιώσει η Ηλεία τα επόμενα χρόνια, αν δεν εφαρμόσει άμεσα δράσεις προσαρμογής στα δεδομένα της κλιματικής αλλαγής, και ιδιαίτερα η ζώνη Πύργου-Αρχαίας Ολυμπίας.
Σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποίησαν οι καθηγητές που συμμετέχουν στο πρόγραμμα climascape, Κων/νος Καρτάλης, Αναστ. Πολύδωρος και Κων/νος, η Ηλεία βιώνει έναν συνδυασμό κλιματικών αλλαγών πού θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε πολλές δασικές πυρκαγιές το καλοκαίρι και σε έντονα πλημμυρικά φαινόμενα τον χειμώνα, ενώ τα αστικά κέντρα θα είναι οριακά βιώσιμα για τον τοπικό πληθυσμό λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας.
Με βάση τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, η μέση ετήσια θερμοκρασία στον Πύργο από το 1990 ως το 2019 αυξήθηκε κατά 1,3 βαθμούς Κελσίου, ενώ η μέση θερμοκρασία καλοκαιριού αυξήθηκε κατά 1,7 βαθμούς Κελσίου. Η μεταβολή της μέγιστης θερμοκρασίας είναι ακόμα μεγαλύτερη, αφού φτάνει τους 2,2 βαθμούς Κελσίου τόσο σε ετήσιο μέσο όρο, όσο και τους θερινούς μήνες.
Έντονες οι κλιματικές πιέσεις στην Ηλεία
Όπως τονίζει ο καθηγητής στον Τομέα Φυσικής Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών, Κώστας Καρτάλης, είναι αναγκαία η υλοποίηση έργων και δράσεων προσαρμογής που θα μετριάσουν τις επιπτώσεις, διότι σε διαφορετική περίπτωση οι πιέσεις στην κοινωνία και στην οικονομία θα είναι σημαντικές.
«Στη Μεσόγειο πλέον υπάρχουν συχνότερα συνθήκες κλιματικές που επιδεινώνουν τις πυρκαγιές. Αυξάνεται η θερμοκρασία, μειώνεται η βροχόπτωση, μειώνεται η υγρασία του εδάφους και έχουμε πολλούς και πιο επιθετικούς καύσωνες. Αν έχεις καύσωνα με μεγάλη διάρκεια, έχεις και μεγαλύτερη πιθανότητα για επιθετική καταστροφική πυρκαγιά, που θα χρειαστεί περισσότερο κόπο και χρόνο αποκατάστασης», τόνισε και πρόσθεσε πως η Ηλεία συμπεριλαμβάνεται στις περιοχές που θα πιεστούν.
«Με βάση τα στοιχεία και την ανάλυση των τελευταίων 30 ετών, φαίνεται η αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό σε ετήσιο μέσο όρο και κατά 2,2 το καλοκαίρι. Άρα να μην αναρωτιόμαστε αν υπάρχει αλλαγή, διότι υπάρχει και αποτυπώνεται και στην περιοχή. Η εκτίμηση που κάνουμε για το μέλλον με έγκυρα κλιματικά μοντέλα, είναι ότι και η Ηλεία θα αντιμετωπίσει κλιματικές πιέσεις σ σημαντικό βαθμό. Κυρίως το ζήτημα των δασικών πυρκαγιών φαίνεται ότι θα έχει μεγαλύτερη ένταση, επειδή ακριβώς ενισχύεται ο αριθμός των καυσώνων που θα έχει η περιοχή. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει η κλιματική παράμετρος να ληφθεί σοβαρά υπόψη στον αναπτυξιακό σχεδιασμό. Στις διάφορες περιοχές της Ηλείας πρέπει να εκτιμάται η τρωτότητα, πόσο ευάλωτη είναι, μια περιοχή στην κλιματική αλλαγή και η πληροφορία να λαμβάνεται υπόψη σε τεχνικά έργα που θα γίνουν για να προστατευτεί περισσότερο η περιοχή», ανέλυσε.
Αναγκαία τα έργα περιβαλλοντικής θωράκισης
Ο κ. Καρτάλης τόνισε θα πρέπει και οι πολίτες να αποδεχθούν ότι υπάρχει ένας νέος κίνδυνος και δεν είναι ζήτημα επιστημονικής φαντασίας, ώστε να συμμετέχουν σε τοπικές προσπάθειες μέσα από τις οποίες μπορεί να δοθούν λύσεις, επισημαίνοντας όμως ότι τον βασικό ρόλο τον έχουν τα κεντρικά και περιφερειακά συστήματα διοίκησης, από τα οποία μπορεί να χρηματοδοτηθεί μια δράση.
«Μπορεί π.χ. σε κάποια περιοχή –δεν ισχυρίζομαι ότι μιλάω για την Ολυμπία- ίσως χρειαστεί να γίνουν πιο αυστηροί οι όροι δόμησης σε περιοχές εκτός σχεδίου, για να προστατευτεί μια περιοχή ιδιαίτερα ευαίσθητη. Μπορεί να χρειαστεί να γίνουν περισσότερες εργασίες καθαρισμού περιοχών για να είναι λιγότερη η πίεση από μια πυρκαγιά αν προκύψει», ανέφερε προσθέτοντας ότι πλέον υπάρχει κι ένας νέος κίνδυνος μπορεί να φέρει νέες παραμέτρους και επιβάλλει μικρές αλλά σημαντικές αλλαγές.
«Στην περιοχή της Αρχαίας Ολυμπίας θα έχουμε περισσότερους καύσωνες. Αυτό σημαίνει ότι τις μέρες που θα έχει καύσωνες, ο αρχαιολογικός χώρος μπορεί να λειτουργεί μόνο απόγευμα. Άρα θα χρειαστεί να αλλάξει ωράριο λειτουργίας άρα θα αλλάξει λειτουργία και η πόλη. Δεν ισχυρίζομαι ότι πρέπει να γίνουν μεγάλες αλλαγές. Κάποιες άλλες επιπτώσεις θέλουν τεχνικά έργα. Για παράδειγμα, μειώνεται η υγρασία του εδάφους. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να γίνουν τεχνικά έργα για τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα. Αυτά θέλουν χρόνο, πρέπει να αφορούν τις επόμενες δεκαετίες. Δεν είναι να το κάνεις για του χρόνου, αλλά να φροντίσεις ώστε η επίπτωση να μη γίνει μια μόνιμη αλλαγή», εξήγησε.
Ο Πύργος πρέπει να «πρασινίσει»
Πέρα όμως από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ο κ. Καρτάλης επισημαίνει πως εξίσου σοβαρές είναι οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, αφού θα επηρεαστεί ο τουρισμός, η ενέργεια σε ό,τι αφορά την κατανάλωση ,και η πολιτιστική κληρονομιά. Ωστόσο, δεν κινδυνολογεί, αφού τονίζει πως υπάρχουν λύσεις που μετριάζουν τον κίνδυνο, αρκεί όμως δρομολογηθούν έγκαιρα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα επίδρασης στο αστικό τοπίο αποτελεί ο Πύργος, ο οποίος καταγράφει υψηλή αύξηση στη θερμοκρασία και ενδέχεται να δημιουργήσει μη βιώσιμες καταστάσεις.
«Οι πόλεις είναι τα πρώτα θύματα των αυξημένων θερμικών συνθηκών, άρα εκεί χρειάζονται δράσεις προσαρμογής. Ο Πύργος το καλοκαίρι έχει αύξηση το καλοκαίρι περίπου 1,7 βαθμούς Κελσίου από το 1990. Αυτά τα στοιχεία μάς δείχνουν ότι μια πόλη που από μόνη της είναι πιο θερμή λόγω των κατασκευών, πρέπει να βρει τρόπο να μετριάσει τη θερμότητα. Περισσότερα πάρκα, καλύτερα κτίρια, μόνωση στα κτίρια, λιγότερες πηγές θερμότητας, καλύτερα υλικά, κλπ. Υπάρχουν λύσεις αρκεί να δρομολογηθούν έγκαιρα και να έχουν βάθος χρόνου», υπογράμμισε.
Παράλληλα, έφερε ως παράδειγμα την Αρχαία Ολυμπία για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην πολιτιστική κληρονομιά.
«Ένας από τους λόγους που κοιτάμε ειδικότερα τις πυρκαγιές, είναι η επίπτωση που μπορεί να έχουν στην πολιτιστική κληρονομιά. Δεν θέλω να κάνω κανένα σενάριο για καμία περιοχή, αλλά Ας φανταστούμε το σενάριο ότι μια πυρκαγιά πλήττει μια περιοχή και έναν αρχαιολογικό χώρο.
Προφανώς αυτό θα επηρεάσει και τον τουρισμό, ενώ παράλληλα χρειάζεσαι ενεργειακή επάρκεια για να αντιμετωπίσεις τις αυξημένες θερμικές συνθήκες, χρειάζεσαι καλύτερα τεχνικά έργα για να αντιμετωπίσεις ακραία καιρικά φαινόμενα που οδηγούν σε πλημμύρες. Αυτά δεν είναι σενάρια του μέλλοντος ή επιστημονική φαντασία, αλλά πράγματα που εξελίσσονται και τα βλέπουμε και στην Ευρώπη να συμβαίνουν ολοένα και περισσότερο. Όλες οι μεγάλες και διεθνείς μελέτες δείχνουν ότι η Μεσόγειος είναι ένα κλιματικό hot spot, οι συνθήκες είναι περισσότερο επιδεινωμένες», ανέφερε.
Στο ερώτημα της Πρωινής αν η προστασία του περιβάλλοντος συγκρούεται ή συνδυάζεται με την οικονομική ανάπτυξη, ο κ. Καρτάλης τόνισε πως είναι μύθος το ότι δεν συμβιβάζονται, επισημαίνοντας ότι στις περιπτώσεις που δεν επιδιώκεται η οικολογική θωράκιση, το αποτέλεσμα επιβαρύνει και την οικονομία και το περιβάλλον.
«Όσες φορές το περιβάλλον λαμβάνεται σοβαρά υπόψη, η οικονομική ανάπτυξη είναι πιο σταθερή και πιο στέρεα και έχει καλύτερα αποτελέσματα. Αυτό το δίλημμα δεν ισχύει πια. Έχουμε δει ότι πολλές χώρες του δυτικού κόσμου, κυρίως στη Βόρεια Αμερική και την Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουν καταφέρει να έχουν και οικονομική ανάπτυξη καλή και ταυτόχρονα ικανοποιητική προστασία του περιβάλλον. Η οικονομική ανάπτυξη θίγεται όταν δεν προστατεύεται το περιβάλλον, διότι επενδύσεις που έχουν δρομολογηθεί ακυρώνονται ή καθυστερούν από δικαστικές προσφυγές ή από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Τότε προκύπτει το πρόβλημα. Όσες φορές είχαμε διαπιστώσει ότι μια επένδυση δεν τήρησε τη νομοθεσία, είχε ως αποτέλεσμα είτε να καθυστερήσει είτε να ακυρωθεί επειδή ακριβώς έθιγε το περιβάλλον και ταυτόχρονα έθιγε και την οικονομική ανάπτυξη», εξήγησε.
