Μιχάλης Κατρίνης – Υγεία: από τις εορταστικές ευχές στις πολιτικές πράξεις
Στις ημέρες των γιορτών η ευχή που ανταλλάξαμε όλοι ήταν η «υγεία». Αν όμως για τους πολίτες η υγεία είναι μια ευχή, δεν μπορεί να ισχύει το ίδιο για την πολιτεία. Με ευχές δεν διασφαλίζεται το πολυτιμότερο αγαθό. Διασφαλίζεται μόνο εάν όλοι οι πολίτες, ανεξαρτήτως οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης έχουν ισότιμη πρόσβαση σε δημόσιες και υψηλού επιπέδου υγειονομικές υπηρεσίες. Αυτή ήταν η βασική αρχή στην οποία στηρίχθηκε η ίδρυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας από το ΠΑΣΟΚ.
Ποια είναι όμως η κατάσταση που αντιμετωπίζει σήμερα το ΕΣΥ; Ανεπαρκής χρηματοδότηση, αναποτελεσματική διαχείριση, υποστελέχωση σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, με ταυτόχρονη εργασιακή εξουθένωση και αποχωρήσεις, περιφερειακές ανισότητες στην πρόσβαση σε υγειονομικές υπηρεσίες, έλλειψη σύγχρονης τεχνολογικής υποδομής, σοβαρό έλλειμμα προληπτικής και πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, μεγάλες αναμονές για ραντεβού και χειρουργεία στα νοσοκομεία, είναι τα πιο βασικά προβλήματα. Η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια στην ΕΕ, στις ανεκπλήρωτες ανάγκες των πολιτών για ιατρικές εξετάσεις, σύμφωνα με έρευνα της Eurostat και την ίδια στιγμή οι Έλληνες καταβάλλουν τριπλάσιες ιδιωτικές δαπάνες για την υγεία σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Υπάρχει ασφαλώς και η άποψη ότι το κοινωνικό κράτος είναι ακριβό και δεν πρέπει να υποστηρίζει εκτενώς τη δημόσια υγεία. Ο αντίλογος είναι ότι η επένδυση στη δημόσια υγεία είναι μακροπρόθεσμα οικονομικά αποδοτική. Με την προληπτική φροντίδα και την πρόσβαση για όλους, μειώνονται τα μακροπρόθεσμα ιατρικά και κοινωνικά κόστη. Ένα υγιές δυναμικό στο χώρο της εργασίας είναι πιο παραγωγικό, ενισχύοντας την οικονομία. Από την άλλη πλευρά η πρόσφατη πανδημία απέδειξε πανευρωπαϊκά ότι τα δημόσια συστήματα υγείας ήταν αυτά που σήκωσαν μόνα τους και αποκλειστικά όλο το βάρος της υγειονομικής κρίσης και είναι αυτά που πρέπει να γίνουν ανθεκτικότερα ενόψει των αναμενόμενων μελλοντικών κρίσεων και προκλήσεων.
Η αναγκαιότητα επομένως της στήριξης του ΕΣΥ είναι μονόδρομος. Βασικοί πυλώνες μιας τέτοιας πολιτικής πρέπει να είναι η επαρκής χρηματοδότηση, η επένδυση στους ανθρώπινους πόρους και τις υποδομές και οι μεταρρυθμίσεις που θα εγγυώνται τη βελτίωση της εμπειρίας των πολιτών από τις υπηρεσίες υγείας, την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα αυτών των υπηρεσιών, αλλά και την αξιοκρατία, τη διαφάνεια και τη λογοδοσία στη διαχείριση του συστήματος.
Πιο συγκεκριμένα, απαιτούνται όχι μόνο προσλήψεις, αλλά και γενναία οικονομικά και θεσμικά κίνητρα για την εργασία των ιατρών στο ΕΣΥ, καθώς και αξιοκρατικές επιλογές, ώστε να μην παρατηρούνται τα φαινόμενα της μετανάστευσης σε άλλες χώρες και της αποχώρησής τους λόγω εξουθένωσης. Στόχος να καλύπτεται ολόκληρη η επικράτεια και να αντιμετωπίζονται οι ιδιαίτερες ανάγκες των νησιωτικών περιοχών.
Η ανάπτυξη ενιαίου συστήματος πρωτοβάθμιας φροντίδας απαιτεί τη δημιουργία τοπικών δικτύων ολοκληρωμένων υπηρεσιών σε όλη τη χώρα, με υπηρεσίες οικογενειακής ιατρικής που φθάνουν στο σπίτι του πολίτη, όταν τις έχει ανάγκη και με έμφαση στην πρόληψη, ενισχύοντας και επεκτείνοντας τα υπάρχοντα προγράμματα σωματικής και ψυχικής υγείας. Σε αυτό οφείλουν να συμβάλουν τόσο η αναβάθμιση του ΕΟΔΔΥ, όσο και ο ψηφιακός μετασχηματισμός της υγείας, με την ανάπτυξη της τηλεϊατρικής και την υιοθέτηση του ψηφιακού φακέλου υγείας.
Ο εκσυγχρονισμός των νοσοκομείων και η λειτουργική τους αναβάθμιση πρέπει να έχει ως στόχο την ολοήμερη λειτουργία τους ιδίως στον χειρουργικό τομέα και τις επεμβατικές μονάδες, αλλά και τη δημιουργία σύγχρονων και καινοτόμων μονάδων περίθαλψης. Παράλληλα απαιτείται η δημιουργία μονάδων ημερήσιας νοσηλείας, κέντρων χρόνιων παθήσεων και δημόσιων κέντρων αποκατάστασης.
Αυτές οι μεγάλες παρεμβάσεις προϋποθέτουν το σχεδιασμό ενός νέου επικαιροποιημένου χάρτη υγείας και τη λειτουργία ενός ανεξάρτητου μηχανισμού για τον έλεγχο και την αξιολόγηση της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας, ενώ η υλοποίησή τους μπορεί να γίνει με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και τον εθνικό προϋπολογισμό.
Αυτές οι προτάσεις του ΠΑΣΟΚ δεν είναι ευχές. Είναι οι δράσεις που οφείλουμε να αναλάβουμε για την αναγέννηση του Εθνικού Συστήματος Υγείας, ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των πολιτών και τις σύγχρονες προκλήσεις.
