Χάρης Μικελόπουλος: Πολιτισμός στην πόλη για όλους ή για λίγους;

[vc_row][vc_column][vc_single_image image=”100562″ img_size=”full”][vc_column_text]

Δυο σχεδόν χρόνια από την ημέρα που ανέλαβα τον τομέα του Πολιτισμού,δυσκολεύομαι ακόμα να θέσω τα όρια ανάμεσα στον πολιτισμό ως έννοια και τον πολιτισμό ως πράξη.

Το σύνολο των υλικών, πνευματικών, τεχνικών επιτευγμάτων και επιδόσεων, που είναι αποτέλεσμα των δημιουργικών δυνάμεων και των ικανοτήτων του ανθρώπου είναι πολιτισμός.

Το σύνολο των πνευματικών και καλλιτεχνικών επιδόσεων και επιτευγμάτων του ανθρώπου (τέχνες, επιστήμες, θεσμοί, δίκαιο, θρησκεία, έθιμα κτλ.), είναι ο πνευματικός πολιτισμός,η κουλτούρα όπως συνηθίζουμε να την λέμε.

Μέσα σε ένα κοινωνικό σύνολο όπως είναι μια πόλη ή ευρύτερα ένας δήμος,ο καθένας μπορεί να οριοθετήσει με τον δικό του τρόπο την έννοια πολιτισμός ή ακόμα καλύτερα την πολιτιστική δράση κι επίδραση.

Στην προσπάθεια να αφουγκραστείς τα θέλω του συνόλου ενδεχομένως να συγκρούεσαι με τα προσωπικά σου θέλω τα οποία γνωρίζεις ότι συμφωνούν με κομμάτια του συνόλου αλλά όχι με ολόκληρη την κοινωνία.Αυτό δημιουργεί ίσως μια ελιτίστικη τάση η οποία δεν είναι αποδεκτή από όλους.

Γι’αυτό πολλές φορές ο πολιτισμός έχει κατηγορηθεί ως ελιτισμός που αποκλείει τάσεις και συμπεριφορές,δημιουργώντας κλειστές ομάδες,εξ’ου και ο όρος κουλτουριάρης.

Είναι έτσι όμως; H πολιτιστική δράση και η πνευματική καλλιέργεια είναι ο τρόπος ζωής των ανθρώπων σε κάθε τόπο.Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα η προσπάθεια του ανθρώπου να ξεπερνά την ανάγκη μόνο για τα προς το ζην,έφερε την ανάπτυξη όλων των μορφών τέχνης και πνευματικής ανάτασης.Και συνεχίζει να συμβαίνει καθημερινά.Είναι το ευ ζην.

Και δεν είναι ελιτισμός.

Όταν τώρα ο πολιτισμός περνά σε κρατικούς ή άλλους φορείς όπως οι δήμοι,ο σκοπός είναι να μεταφερθούν τα στοιχεία που ορίζουν τον πολιτισμό και ως υπερεθνική έννοια αλλά και ως τοπική που ορίζεται από την λέξη κουλτούρα.

Οι τέχνες,τα γράμματα,τα κινήματα σκέψης αλλά και το σύστημα αξιών,οι παραδόσεις,ο τρόπος ζωής μας είναι όλα στοιχεία του πολιτιστικού και πολιτισμικού μας γίγνεσθαι.

Συμβαίνει αυτό; Στις περισσότερες των περιπτώσεων αποσπασματικά.Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα με τεράστιο αξιακό απόθεμα εξακολουθεί ο τομέας του πολιτισμού να μην λειτουργεί με τρόπο τέτοιο που να μεταφέρεται σε όλους.Οι λόγοι είναι διάφοροι.Δεν θα τους αναλύσω και δεν είμαι εξάλλου και ειδικός για όλα.Απλά τους γνωρίζω όπως φαντάζομαι και πολλοί από εσάς.

Μπορεί να ξεπεραστεί η ανεπάρκεια ενιαίας εθνικής στρατηγικής; Μπορεί,ναι.Κι αυτό αποδεικνύεται από την διαδρομή πόλεων που έχουν αποκτήσει μια ιδιαίτερη ταυτότητα και αποτελούν φάρο για πολλές άλλες.

Ο δρόμος όμως για μια τέτοια δημιουργική προσπάθεια είναι μακρύς και απαιτεί δουλειά,επιμονή και υπομονή.Παράλληλα ζητά την συνεργασία πολλών,την δημιουργία ομάδων,την χάραξη ενός οδικού χάρτη για την απόκτηση συλλογικής συνείδησης και την απόκτηση μιας μοναδικής ταυτότητας.

Ο Πύργος δεν έχει ταυτότητα.

Οτιδήποτε γινόταν κι ακόμα γίνεται είναι αποσπασματικό.Ίσως είχε ταυτότητα σε περασμένες δεκαετίες,στην εποχή της μεγάλης ανάπτυξής του.Σήμερα εξακολουθούμε να βλέπουμε τα απομεινάρια αυτής της εποχής.Χάσαμε πάρα πολλά χρόνια και δημιουργήσαμε ένα κενό.

Στα λόγια είμαστε πολλοί καλοί,στις πράξεις έχουμε πρόβλημα.Και το παράδοξο είναι ότι υπάρχει πολύ μεγάλο ανθρώπινο δυναμικό που όμως είναι ,είτε παροπλισμένο, σαν από καιρό γερασμένο, είτε δεν βρίσκει τον χώρο και τον τρόπο να εκδηλωθεί.

Τα παραπάνω άφησαν χώρο ώστε να μεγαλώσει το πολιτιστικό έλλειμα.Και παγίωσαν μια κατάσταση στην οποία σχεδόν όλοι εγκλωβιστήκαμε.

Μάθαμε να ζούμε με τα λιγότερα δυνατά και να μας φαίνονται απίθανα τα πολλά.Δημιουργήσαμε μια πόλη εσωστρεφή.Κι αφήσαμε να επικρατήσει ένα είδος ψυχαγωγίας σχεδόν μονοδιάστατο,εφήμερο και καθόλου δημιουργικό.

‘Οταν η εσωστρέφεια έχει γίνει τρόπος ζωής,η φυγή προς τα εμπρός ή καλύτερα προς τα έξω,απαιτεί χρόνο και κόπο.

Αν με ρωτήσει κάποιος πόσο ικανοποιημένος είμαι από την δουλειά που έχω κάνει μέχρι τώρα θα απαντούσα ότι έχω φτάσει στο 20 με 30% των στόχων μου.

Από κει και πάνω,θεωρώ ότι τα συν θα έρθουν αργά.

Γιατί δεν είναι εύκολο ούτε να αλλάξεις συνήθειες ετών ούτε να δημιουργήσεις καινούργια πράγματα μέσα σε δυο,τρία ή τέσσερα χρόνια.

Όσα έχουν καταφέρει άλλες πόλεις,τους πήρε πολλά χρόνια.

Κι ούτε μπορώ να πιστεύω πως είμαι ο μοναδικός που κατέχει την γνώση και την δύναμη να αλλάξει τα πάντα.Αλίμονο!

Κάνω μια προσπάθεια να διαχωρίσω τα όσα πρέπει και δύναται να κάνεις ένας δημοτικός οργανισμός από όσα μπορεί να θέλει ο καθένας.

Γι’αυτό και δεν συμφωνώ σε όλα,ούτε μπορώ να δεχτώ τα πάντα.Έχω διαφωνήσει με ανθρώπους κι έχω αρνηθεί πράγματα.Με κάποιους,συγκρούστηκα πραγματικά.Προσπαθώ να εξηγώ τι σημαίνει Οργανισμός Πολιτισμού και τι σκοπούς έχει.

Προσπαθώ να συγκεράσω διαφορετικές απόψεις και να απευθύνομαι σε όσο περισσότερους ανθρώπους μπορώ.Έχω υποχρέωση να μεταφέρω όλα όσα ανέφερα στην αρχή και παράλληλα να οργανώνω δράσεις κι εκδηλώσεις για την ψυχαγωγία των συμπολιτών μου σε ένα πλαίσιο που καλώς ή κακώς για κάποιους,έχει όρια.

Δεν είμαι ιδιώτης και δεν μπορώ να κάνω τα πάντα.Γι’αυτό υπάρχουν άλλοι που θα προσφέρουν αυτό που κάθε ένας αναζητά.Τον δικό του τρόπο διασκέδασης ή τον δικό του τρόπο εκτόνωσης.

Ο πολιτισμός δεν είναι βαριά κουλτούρα όπως συνηθίζουν να λένε πολλοί.Είναι ένας τεράστιος,πολυποίκιλος χώρος στον οποίο καλούμαστε όλοι να συμμετέχουμε με σκοπό να ανακαλύψουμε νέους κόσμους που μπορεί να έρχονται είτε από το παρελθόν,γιατί πάντα μαθαίνουμε,είτε από το παρόν,γιατί πάντα γεννιούνται νεά πράγματα.

Όταν πρέπει,δεν στρογγυλεύω τα λόγια μου.Ο πολιτισμός ξεκινά από την προσπάθεια του ανθρώπου να μάθει να συμπεριφέρεται σωστά,να σέβεται τον συνάνθρωπό του,να σέβεται τον δημόσιο χώρο,το περιβάλλον,τα ζώα.

Να λειτουργεί σε ένα πλαίσιο όχι τυπικότητας αλλά ουσιαστικής ευγένειας και καλών τρόπων.

Οι εικόνες που αντικρύζω καθημερινά δεν συμφωνούν με τα παραπάνω.Ένα κομμάτι της κοινωνίας δυσλειτουργεί.

Για να καταφέρεις να μεταδώσεις τις αξίες και τα ιδανικά θα πρέπει να έχεις καταφέρει πρώτα να αλλάξεις τον τρόπο που λειτουργούν κάποιοι άνθρωποι,πολλοί,λίγοι,δεν έχει σημασία.

Το θέμα είναι πως θα γίνει αυτό.

Και δεν είναι καθόλου εύκολο.

Και για να γίνει αυτό θα πρέπει να υπάρχει αλληλεπίδραση

.Όσα δίνεις,τόσα να παίρνεις.Όχι,δεν μιλώ για χρήματα ή υλικά.Αλλά για την αλλαγή που πρέπει να υπάρξει στην λειτουργία της πόλης.

Υπάρχουν πολλά προβλήματα και απαιτούν λύσεις.Ο χρόνος δεν είναι σύμμαχος.Οι απαιτήσεις είναι πολλές και οι ανάγκες ακόμα μεγαλύτερες.Θαύματα δεν γίνονται,το έχω διαπιστώσει από την στιγμή που ασχολήθηκα με τα κοινά.Μπορεί να το επιθυμούσα πολλά χρόνια γιατί γι’αυτή την πόλη έχω μια αγάπη όπως και πάρα πολλοί,αλλά δεν το είχα τολμήσει ίσως γιατί ένιωθα ότι δεν ήμουν έτοιμος.

Τώρα που έχω εκτεθεί,έχω υποχρέωση να μιλώ δημόσια και να κάνω και την αυτοκριτική μου.

Αισιοδοξώ ότι μια μέρα όλα θα είναι καλύτερα,είτε βρίσκομαι ενεργός στα κοινά,είτε όχι.

Στο ερώτημα «Πολιτισμός για όλους ή για λίγους» δεν μπορώ να απαντήσω ακόμα.Το μέλλον θα δείξει αν θα γίνουμε όλοι ένα ή θα συνεχίσουμε τον μοναχικό μας δρόμο.Κι υπάρχει ακόμα δρόμος μακρύς και για τα δύο.Αναλόγως το που θα στρίψουμε.

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]