Κούλουμα στις παραλίες και την ύπαιθρο της Ηλείας

Παραδοσιακά εδέσματα για τον κόσμο στο Κατάκολο από το Δήμο Πύργου την Καθαρά Δευτέρα

• Τι συμβολίζει το έθιμο, η λαγάνα κι ο χαρταετός

Λίγες μόλις μέρες πριν την Καθαρά Δευτέρα και οι Ηλείοι, μικροί και μεγάλοι ετοιμάζονται να γιορτάσουν τα Κούλουμα και να πετάξουν τον παραδοσιακό χαρταετό σε παραλίες και στην ύπαιθρο, απολαμβάνοντας νηστίσιμα εδέσματα και λαγάνα.

Επίκεντρο του εορτασμού όπως κάθε χρόνο θα είναι οι παραλίες σε Κατάκολο, Κουρούτα, Ζαχάρω, Θίνες Βαρθολομιού, Κυλλήνη κλπ. όπου αναμένεται, εφόσον οι καιρικές συνθήκες το επιτρέψουν, να συρρεύσει ο κόσμος για να πετάξει χαρταετό ή να απολαύσει τα παραδοσιακά εδέσματα στα τοπικά καταστήματα εστίασης.

Ο δήμος Πύργου συνεχίζοντας την παράδοση που διατηρεί, στην τήρηση των εθίμων, θα γιορτάσει και φέτος τα Κούλουμα στο λιμάνι του Κατακόλου. Σε συνεργασία με το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο και την Κοινότητα Κατακόλου, προσκαλούν όλους τους δημότες την Καθαρά Δευτέρα στο λιμάνι όπου θα προσφέρουν σαρακοστιανά εδέσματα για όλους τους επισκέπτες στις 11.30 το πρωί.

Ο Δήμος Αρχαίας Ολυμπίας, διοργανώνει Κούλουμα με μουσική και χορό στην Τ.Κ. Στρεφίου (στο χώρο διεξαγωγής της εμποροπανήγυρης) αλλά και στο λόφο του Δρούβα σε συνεργασία με τις Τοπικές Κοινότητες, πολιτιστικούς συλλόγους και φορείς του Δήμου.

Μικρές γιορτές όμως ετοιμάζουν και πολιτιστικοί σύλλογοι σε όλους τους δήμους της Ηλείας με παραδοσιακά εδέσματα, χορευτικές εκδηλώσεις και μουσική.

Τι συμβολιζουν τα Κούλουμα

Από πού όμως προέρχονται αυτά τα έθιμα, τι συμβολίζουν, γιατί τα γιορτάζουμε και γιατί τα επαναλαμβάνουμε κάθε χρόνο με… θρησκευτική ευλάβεια;

Αν και δεν υπάρχουν στοιχεία για αρχαία προέλευση της γιορτής της Καθαράς Δευτέρας, η παράδοση λέει ότι οι Αθηναίοι, πριν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, γιόρταζαν τα κούλουμα στις πλαγιές του λόφου του Φιλοπάππου, όπου έτρωγαν και έπιναν καθισμένοι στους βράχους, μέχρι τη δύση του ηλίου.

Το γεγονός ότι η ημέρα αυτή είναι η αρχή της Σαρακοστής, επέβαλε στο τραπέζι να υπάρχουν μόνο νηστίσιμα εδέσματα. Τα επόμενα χρόνια, οι Ρουμελιώτες γαλατάδες, οι οποίοι ζούσαν στην Αθήνα, έστηναν τσάμικο χορό, στους στύλους του Ολυμπίου Διός, στις «κουλώνες», όπως έλεγαν με την ιδιαίτερη ντοπιολαλιά τους, δίνοντας έναν ξεχωριστό τόνο στον εορτασμό της ημέρας.

Το πέταγμα του χαρταετού

Ο χαρταετός είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά έθιμα στη χώρα μας, ένα έθιμο που γεμίζει χαρά και χαμόγελα μικρούς και μεγάλους. Ο πρώτος χαρταετός πέταξε περίπου στο 200 π.Χ στην Κίνα, και μάλιστα με τη μορφή που έχουν έως σήμερα, η οποία δεν είναι άλλη από τη μορφή του δράκου. Γύρω στο 1400 μ.Χ. οι Ευρωπαίοι εξερευνητές που ταξιδεύουν στις χώρες της Ασίας φέρνουν τους χαρταετούς στην γηραιά ήπειρο, όπου κατά τους δυο Παγκόσμιους πολέμους χρησιμοποιούνται ως συσκευές παρατήρησης.

Ο βαθύτερος σκοπός του εθίμου στην Αρχαία Κίνα ήταν η επικοινωνία του ανθρώπου με τον Θεό. Μάλιστα οι άνθρωποι πίστευαν τότε ότι όσο πιο ψηλά πετάξει ο χαρταετός τόσο πιο πιθανό ήταν ο Θεός να δει τις ευχές τους που κρεμιόντουσαν πάνω του και να τις πραγματοποιήσει.

Ο συμβολισμός του πετάγματος του χαρταετού στην ελληνική χριστιανική παράδοση είναι αρκετά συναφής, καθώς συμβολίζει το πέταγμα της ανθρώπινης ψυχής προς το Θείο. Με άλλα λόγια συμβολίζει ότι ο προορισμός του πνεύματος του ανθρώπου είναι στον ουρανό δίπλα στον δημιουργό του.

Η λαγάνα

Η λαγάνα, νόστιμη και λαχταριστή, παρασκευάζεται «πρόχειρα», χωρίς προζύμι, συμβολίζονται την «απλότητα» και τη «συντριβή» της χριστιανικής πίστης. Η ιστορία της μάλιστα διατρέχει όλη τη διατροφική παράδοση από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Το έθιμο της λαγάνας παρέμεινε αναλλοίωτο ανά τους αιώνες και συνηθίζεται να παρασκευάζεται με μεράκι από τον αρτοποιό της γειτονιάς, τραγανή λαχταριστή και σουσαμένια, και καταναλώνεται κατά την Καθαρά Δευτέρα, την Πρωτονήστιμη Δευτέρα της Σαρακοστής.

Από την Καθαρά Δευτέρα προετοιμάζεται ο άνθρωπος μετά τις εορτές και την καλοφαγία των Απόκρεων, να καθαρίσει την ψυχή και το σώμα του για να φτάσει στο τέρμα, δηλαδή στο Πάσχα, και να αναστηθεί ξανά με την Ανάσταση του Κυρίου.

Η νόστιμη και λαχταριστή για όλους μας λαγάνα είναι ένα προϊόν άξιο σεβασμού και με πραγματική πλούσια ιστορία, θα είναι μεγάλη απώλεια για τις επερχόμενες γενεές να ξεχάσουν τις παραδόσεις μας, να ξεχάσουν τις παλιές σαρακοστιανές μυρουδιές.