Θοδωρής Κονδύλης: Πυρκαγιές 2007: 13 χρόνια συμπληρώνονται και η πρόληψη απουσιάζει παρά την τραγική εμπειρία
[vc_row][vc_column][vc_single_image image=”112183″ img_size=”full”][vc_column_text]
Γράφει ο Θοδωρής Κονδύλης*
13 χρόνια συμπληρώθηκαν την Δευτέρα 24 Αυγούστου 2020 από την τραγωδία των πυρκαγιών του 2007
Το μεσημέρι της 24ης Αυγούστου 2007 μια ηλικιωμένη γυναίκα, βράζει κόλλυβα στην αυλή του σπιτιού της στο οικισμό Παλαιοχώρι, όπου ξεκινά η φωτιά της Ζαχάρως. Μια άλλη φωτιά ξεσπά στο Σέκουλα Ανδρίτσαινας και σε λιγότερο από τρεις ώρες οι δυο πυρκαγιές γίνονται μία. Μέχρι το βράδυ της ίδιας μέρας νέα μέτωπα ξεσπούν σε διάφορα σημεία στο νομό. Η Ηλεία καιγόταν για τουλάχιστον 6 ημέρες και ήταν ο νομός που δέχθηκε το μεγαλύτερο πλήγμα με συνολικά 49 ανθρώπους να χάνουν την ζωή τους.
Κάηκαν 147 χωριά, απανθρακώθηκαν 30.000 ζώα, 870.000 στρέμματα δάσους και 230.000 στρέμματα καλλιεργήσιμων εκτάσεων έγιναν στάχτη. Περισσότερα από 180 σπίτια καταστράφηκαν ολοκληρωτικά και άλλα 350 περίπου, υπέστησαν σοβαρές ζημιές όπως και 224 αγροικίες – στάβλοι -αποθήκες, ενώ 279 έγιναν στάχτη.
| Καλοκαίρι 2007: Ακραίες μετεωρολογικές συνθήκες
Τρία επεισόδια καύσωνα έπληξαν ολόκληρη την Χώρα αλλά και τον Νομό Ηλείας. Θερμοκρασίες που σε πολλές περιοχές έσπασαν κάθε ρεκόρ. Έντονο ήταν το πρόβλημα της ανομβρίας μετά από ένα χειμώνα που έδωσε ελάχιστες βροχές ακολούθησε ένα ακραίο καλοκαίρι.
Η Παρασκευή 24η Αυγούστου ήταν μια από τις χειρότερες ημέρες του καλοκαιριού από άποψη επικινδυνότητας για εκδήλωση πυρκαγιών και δυστυχώς ήταν η ημέρα που εκδηλώθηκαν οι καταστροφικές πυρκαγιές. Ήταν σε εξέλιξη το τρίτο ισχυρό επεισόδιο καύσωνα του καλοκαιριου. Έπνεαν καταβατικοί βορειοανατολικοί άνεμοι οι οποίοι ανέβαζαν τη θερμοκρασία σε επίπεδα πάνω από τους 40 βαθμούς για αρκετές ώρες στις περισσότερες ηπειρωτικές περιοχές του νομού Ηλείας. Η ταχύτητα του ανέμου έφτασε τα 30-33 Km/hr δηλαδή άνεμος της τάξης των 5 μποφόρ, σύμφωνα με τους μετεωρολογικούς σταθμούς σε Πύργο και Αμαλιάδα. Η θερμοκρασία στον Πύργο έφτασε τους 41.0 βαθμούς Κελσίου. Επίσης η υγρασία τις θερμές ώρες της ημέρας – τις ώρες που εκδηλώθηκαν οι πυρκαγιές – ήταν στο 12% ενω την νύχτα ξημερώματα Σαββάτου δεν ανέβηκε πάνω από το 40%. Η 24η Αυγούστου ήταν και η 80η ημέρα χωρίς βροχή!
Υπό αυτές τις συνθήκες οι πυρκαγιές παρουσίασαν εκρηκτική συμπεριφορά και έλαβαν ταχύτατα μεγάλες διαστάσεις.
Τα χαρακτηριστικά της βλάστησης, η μη διαχείριση των δασών, η εγκατάλειψη της υπαίθρου και η μίξη δασών οικισμών συνετέλεσαν στο μέγεθος της τραγωδίας.
Συμπερασματικά, εξετάζοντας τους παράγοντες που συνετέλεσαν στην τραγωδία θα δει κανείς:
-την μίξη οικισμών – δάσους ή καλλιεργειών,
-την συσσώρευση καύσιμης ύλης εξαιτίας της εγκατάλειψης της υπαίθρου και
-τις ακραίες μετεωρολογικές συνθήκες[/vc_column_text][vc_single_image image=”118542″ img_size=”full”][vc_column_text]| Η αναγέννηση 13 ετών είναι πιο επικίνδυνη από την βλάστηση του 2007
Η φυσική αναγέννηση 13 ετών, το 2020, χαλεπίου πεύκης είναι άφθονη, πιο συμπαγής, ύψους ~3 μέτρων η οποία σε περίπτωση ανάφλεξης θα δημιουργήσει πυρκαγιά επιφανείας μεγάλης έντασης. Αυτό το περιβάλλον αν συνδυαστεί με τις κατάλληλες μετεωρολογικές συνθήκες τότε η αναγέννηση μπορεί να καταστεί πιο επικίνδυνη από την βλάστηση του 2007.
Παρά την τραγική εμπειρία του 2007 η Ηλεία δεν την έχει αξιοποιήσει σε επίπεδο πρόληψης. Ελάχιστες έως μηδενικές είναι οι ενέργειες διαχείρισης της καύσιμης ύλης (βιομάζας).
Παράλληλα, οικισμοί συνυπάρχουν με δασικές εκτάσεις χωρίς να λαμβάνονται μέτρα πρόληψης, περιμετρικών ζωνών ή αποψίλωσης δέντρων περιμετρικά οικισμών ή κατοικιών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, σε αυτό το εύφλεκτο και επικίνδυνο περιβάλλον παρατηρείται μάλιστα οικιστική ανάπτυξη.
Η καταστολή των δασικών πυρκαγιών χαμηλής έως μέσης έντασης είναι σήμερα επιτυχής, αλλά αυτό δεν συμβαίνει στις πυρκαγιές μεγάλης και υψηλής έντασης.
Στην εποχή της κλιματικής κρίσης όσο δεν συνδυάζεται η εμπειρία των διαχειριστών με την επιστημονική έρευνα και γνώση, θα παραμένουμε άοπλοι και τρωτοί στον ολοένα αυξανόμενο κίνδυνο των δασικών πυρκαγιών.
Οι νέες συνθήκες που διαμορφώνει η κλιματική αλλαγή δεν πρέπει να αποτελεί δικαιολογία για την αδυναμία ελέγχου του φαινομένου.
Στην εποχή της κλιματικής κρίσης είναι αναγκαίο οι Αρχές να στραφούν από την καταστολή στην πρόληψη.
Όσο απουσιάζουν η διαχείριση της καύσιμης ύλης, η εκπαίδευση και αξιολόγηση του πυροσβεστικού προσωπικού, η αλλαγή πρακτικών και στρατηγικών καταστολής και η μη αυστηροποίηση του νομοθετικού πλαισίου θα οδηγούμαστε ξανά και ξανά σε καταστροφικά φαινόμενα δασικών πυρκαγιών.
Όποιος δεν λαμβάνει υπόψη την εμπειρία του παρελθόντος είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει.
* Θοδωρής Κονδύλης: MSc Διαχείριση Περιβάλλοντος, Φυσικών Καταστροφών & Κρίσεων, Τμήμα Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μηχανικός Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών ΤΕΙ Λάρισας και Ιδρυτικό (2007) μέλος του μετεωρολογικού portal metar.gr –και www. ileiakairos.gr[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]
