Κοινωνική προστασία για την κοινωνική πλειοψηφία

[vc_row][vc_column][vc_single_image image=”49086″ img_size=”full”][vc_column_text]Η Θεανώ Φωτίου* ήταν αυτή που συνέδεσε το όνομά της όχι μόνο με το κοινωνικό εισόδημα αλληλεγγύης (ΚΕΑ) αλλά και με το σύνολο της κοινωνικής προστασίας στην πιο δύσκολη φάση της μνημονιακής περιόδου διακυβέρνησης της χώρας από τον ΣΥΡΙΖΑ, με τις πολιτικές κατά της ακραίας φτώχειας που όφειλε να αντιμετωπίσει η τότε κυβέρνηση.

Στις συνθήκες της πανδημίας, με τη φτωχοποίηση προ των πυλών ξανά για ευρύτερα τμήματα της κοινωνίας, η γνώμη της για την κοινωνική προστασία αποκτά ιδιαίτερη σημασία.

• Πώς αξιολογείτε τις αντοχές των συστημάτων κοινωνικής προστασίας;

Δοκιμάστηκαν κυρίως οι χώρες χωρίς ισχυρό κοινωνικό κράτος (υγεία, παιδεία, πρόνοια), κυρίως οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου με τα εξής κοινά: α) Κατεδάφισαν το δημόσιο κοινωνικό κράτος εδώ και δεκαετίες ακολουθώντας το νεοφιλελεύθερο μοντέλο που έδινε προτεραιότητα στον ιδιωτικό τομέα. β) Εχουν κοινό προνοιακό μοντέλο με χαμηλές κρατικές δαπάνες, πελατειακές σχέσεις και διαφθορά, μετακύλιση στην οικογένεια και τη φιλανθρωπία των υποχρεώσεων του κράτους, περιορισμό των παροχών σε ευάλωτους και άπορους, όχι στα μεσαία στρώματα.

Τα μοντέλα αυτά δεν άντεξαν γιατί οι συνεχείς κρίσεις που παράγει ο καπιταλισμός, ενδογενείς (χρηματοπιστωτικές) και εξωγενείς (πανδημικές και κρίσης κλιματικής αλλαγής), πλήττουν μεγάλο μέρος των μεσαίων στρωμάτων και όχι τους «συνήθεις» άπορους.

Η επισφάλεια απειλεί το αποκαλούμενο «ασφαλές» κέντρο της κοινωνίας που απαρτίζεται από μεσαία στρώματα. Το είχαμε διαπιστώσει με τη δημοσιονομική κρίση στην Ελλάδα. Μέχρι το 2015, περίπου 800.000 άνθρωποι (1 στους 5) είχαν μετατοπιστεί από τα μεσαία στα φτωχά στρώματα. Το 2019, οι 600.000 επέστρεψαν στα μεσαία στρώματα (ΕΛΣΤΑΤ). Δεν είναι τυχαίο ότι η Ε.Ε. επιδοτεί σήμερα με δυσανάλογα μεγάλα ποσά από το Ταμείο Ανάκαμψης τις χώρες του Νότου σε σχέση με τις υπόλοιπες.

Στον αντίποδα βέβαια αυτής της πολιτικής, η Ν.Δ. και το σχέδιο Πισσαρίδη εμμένουν στα κοινωνικά μοντέλα προστασίας μόνο για ευάλωτους και αδύναμους που κατέρρευσαν και σε παλιά εργαλεία, που αποδεικνύονται αναποτελεσματικά, όπως το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα.

• Ποια είναι η εκτίμησή σας για τις προνοιακές πολιτικές μέσα στην πανδημία;

Οπως ανέφερα, κατέρρευσαν τα μοντέλα του Νότου. Εμείς είχαμε ήδη κατανοήσει από το 2018 ότι έπρεπε να αλλάξουμε αυτό το μοντέλο που αφορούσε την ακραία φτώχεια και να το διευρύνουμε για να συμπεριλάβει τα μεσαία στρώματα. Αυξήσαμε τις δαπάνες από 789 εκατ. το 2015 σε 3,5 δισ. το 2019. Εξ αυτών, μόνο τα 700 εκατ. αφορούσαν την ακραία φτώχεια.

Εφαρμόσαμε μεγάλες καινοτομίες, όπως η προπληρωμένη τραπεζική κάρτα αλληλεγγύης για τρόφιμα, που σήμερα υιοθετεί η Ε.Ε. μέσα στην πανδημία αλλά δεν εφαρμόζει η Ν.Δ., και δημιουργήσαμε ένα μοναδικό αδιάβλητο ψηφιακό σύστημα με κέντρο τον ΟΠΕΚΑ και 240 κέντρα κοινότητας για να σταματήσουν οι πελατειακές εξαρτήσεις, να επανακτήσει την αξιοπρέπειά του ο πολίτης. Αυτή η μεταρρύθμιση κινδυνεύει από τη Ν.Δ. διότι η πρόνοια συγκροτούσε πάντα τη μεγάλη πελατειακή δεξαμενή της Δεξιάς. Επομένως, είμαστε σε μια κρίσιμη καμπή.

• Και ο ΣΥΡΙΖΑ τι καινούργιο λέει;

Πιστεύουμε ότι η νέα παγκόσμια πραγματικότητα απαιτεί ένα νέο ισχυρό μοντέλο πρόνοιας που εδράζεται στην παρέμβαση του κράτους, το οποίο εγγυάται την καθολική φροντίδα και την αξιοπρεπή διαβίωση των πολιτών σε κάθε φάση της ζωής τους όπου αντιμετωπίζουν αυξημένες ανάγκες λόγω ανεργίας, μείωσης του εισοδήματος, χρεοκοπίας, φτώχειας, ατυχήματος, αναπηρίας, ασθένειας, ανηλικότητας, γηρατειών, μεταβολής της οικογενειακής κατάστασης κ.λπ.

Αυτή η πρόταση αντιπαρατίθεται με τη συντηρητική νεοφιλελεύθερη αντίληψη, που όταν ασχολείται με τα κοινωνικά ζητήματα εστιάζει σχεδόν αποκλειστικά στην αντιμετώπιση της ακραίας φτώχειας και δέχεται την ανισότητα ως «φυσική» κατάσταση. Απαιτείται μια νέα κοινωνική συμφωνία όπου η καθολική φροντίδα και η αξιοπρεπής διαβίωση όλων εξασφαλίζονται με ένα τρίπτυχο που συγκροτεί τον κοινωνικό μισθό.

• Πώς ορίζετε τον κοινωνικό μισθό;

Ως α) εισόδημα έκτακτης ανάγκης, σχεδιασμένο ώστε να ανταποκρίνεται με ευελιξία στις μεταβαλλόμενες και απρόβλεπτες συνθήκες που δημιουργούνται για όσους το επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης τίθεται σε κίνδυνο, δηλαδή για την κοινωνική πλειοψηφία, β) ειδικές παροχές σε είδος και χρήμα για τη μητέρα, το παιδί, τον ανάπηρο, τον ηλικιωμένο και τον άπορο, και γ) δημόσιες δωρεάν υπηρεσίες πρόνοιας υψηλού επιπέδου.

Μέσα στην υγειονομική κρίση αναδείχθηκε η αξία υπηρεσιών του Δημοσίου προς τους πολίτες, όπως το «Βοήθεια στο Σπίτι», η φροντίδα στα προνοιακά ιδρύματα κ.λπ., έγινε όμως φανερή και η έλλειψη συντονισμού κράτους και Αυτοδιοίκησης.

Για τον λόγο αυτό συγκροτούμε το Δίκτυο Ολοκληρωμένης Υγειονομικής και Ψυχοκοινωνικής Φροντίδας με επίκεντρο την «Κοινότητα», με στόχο ένα δημόσιο δίκτυο ολοκληρωμένης φροντίδας στο τοπικό επίπεδο που θα συντονίζει και θα ελέγχει τις υψηλού επιπέδου δωρεάν δημόσιες υπηρεσίες υγείας, πρόνοιας και κοινωνικής αλληλεγγύης.

• KEA ή ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα; Tελικώς, κ. Φωτίου, σας το επέβαλε η Παγκόσμια Τράπεζα;

Γνωρίζαμε την κριτική στο ΕΕΕ (ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα), δηλαδή ότι λειτουργεί σαν παγίδα της φτώχειας, ότι η χαμηλή επιδότηση συμπιέζει τον κατώτατο μισθό και δημιουργεί μαύρη εργασία και διαφθορά. Γι’ αυτό επινοήσαμε το ΚΕΑ, το οποίο ενισχύει τον πολίτη την ώρα της ανάγκης του, όχι με βάση τη φορολογική του δήλωση. Η ψηφιακή του πλατφόρμα είναι πάντα ανοιχτή, συνδεδεμένη με 6 βάσεις δεδομένων του κράτους. Το σύστημα είναι δική μας επινόηση.

Σήμερα η Παγκόσμια Τράπεζα το προωθεί και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Καταφέραμε να εντάξουμε στην αγορά εργασίας το 20%. Εκτός από το επίδομα, το ΚΕΑ συνοδεύεται από πλήθος δωρεάν παροχών σε βασικά αγαθά: τρόφιμα και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.

Με την εκλογή του, ο κ. Μητσοτάκης μετονόμασε το ΚΕΑ σε ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, χωρίς να το πειράξει σε τίποτα. Πολύ αργά βέβαια γιατί το ΚΕΑ δεν επαρκεί πλέον για να αντιμετωπίσουμε το μέλλον.

• Αν κάνατε έναν απολογισμό τι θα αλλάζατε;

Η πολιτική της Ν.Δ. συμπυκνώνεται σε ένα τρίπτυχο: Οικειοποίηση όλων των επιτυχημένων πολιτικών του ΣΥΡΙΖΑ (τρεις φορές εγκαινίασε ο Κ. Μητσοτάκης τον νόμο της αναδοχής-υιοθεσίας που λειτουργεί ψηφιακά από τον Μάρτιο του 2019). Εξαφάνιση του έργου της 4ετίας του ΣΥΡΙΖΑ με επανανομοθέτηση και νέα ονοματοδοσία (βάφτισε το ΚΕΑ σε ΕΕΕ χωρίς να αλλάξει τίποτα). Επιστροφή στα μοντέλα που παρελθόντος με έμφαση στους χορηγούς και τη φιλανθρωπία. Δεν νομίζω ότι θα κρατούσα τίποτε από αυτά.

Θα άλλαζα όμως σίγουρα τον τρόπο διαλόγου και διαβούλευσης με την κοινωνία για τη χάραξη της προνοιακής πολιτικής. Θα επικοινωνούσα όλα όσα κάναμε που άλλαξαν την καθημερινότητα των πολιτών, κάθε μικρό και μεγάλο μέτρο που τους αφορά. Διότι η συμμέτοχη και ενημερωμένη κοινωνία είναι το μόνο όπλο κατά του νεοφιλελευθερισμοού που ενδύεται τον μανδύα της κοινωνικής προόδου και ευημερίας.

*βουλευτίνα ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., αν. τομεάρχης Αλληλεγγύης

Πηγή: efsyn.gr[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]