Κλιματικό «όπλο» τα λιοστάσια της Ηλείας
-Πρόγραμμα της Περιφέρειας με εταίρους τους δήμους Ζαχάρως και Ανδρίτσαινας-Κρεστένων
-Αντικείμενο μελέτης η ικανότητα απορρόφησης διοξειδίου του άνθρακα
Του Παναγιώτη Φωτεινόπουλου
Καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής μπορεί να διαδραματίσουν οι ελαιώνες, σύμφωνα με ένα νέο πρόγραμμα που προωθεί η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας μέσω Interreg, σε συνεργασία με την περιφέρεια της ιταλικής Απουλίας. Εταίροι στο πρόγραμμα «Interegg GR IT 2024 Olives» είναι οι δήμοι Ζαχάρως και Ανδρίτσαινας-Κρεστένων, οι οποίοι επιλέχθηκαν ως ελαιοκομικές ζώνες, προκειμένου να μελετηθεί η επίδραση της ελιάς στο περιβάλλον και να διαμορφωθούν οι κατάλληλες δράσεις.
Όπως ανέφερε ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας (ΔΑΟ) ΠΕ Ηλείας και υπεύθυνος του προγράμματος δακοκτονίας, Γιώργος Μικέογλου, η υλοποίηση του συγκεκριμένου προγράμματος είναι πολύ σημαντική διότι αφενός περιλαμβάνει σχέδιο δράσης για τον επιβλαβή οργανισμό καραντίνας Xylella fastidiosa και αφετέρου θα προσδιορίζει την ικανότητα απορρόφησης διοξειδίου του άνθρακα από τα ελαιόδεντρα.
Το ερευνητικό πρόγραμμα θα αναπτύξει ορισμένες από αυτές τις πλατφόρμες μέτρησης σε περιοχές που επηρεάζονται από το βακτήριο Xylella στην περιφερειακή ενότητα της Απουλίας, προκειμένου να συγκριθούν ταυτόχρονα με αντίστοιχες μετρήσεις από άλλες γειτονικές μη πληγείσες περιοχές στην ίδια περιφερειακή ενότητα, σε μια προσπάθεια να προσδιοριστεί η επίδραση που έχει αυτή η βακτηριακή επίθεση στην ικανότητα απορρόφησης του διοξειδίου του άνθρακα CO2 που είναι γνωστό ότι έχουν τα ελαιόδεντρα, σε μια προσπάθεια να εμπλακούν εκεί τοπικές πρωτοβουλίες για τη συμπλήρωση και την αύξηση του δυναμικού απορρόφησης CO2 στις πόλεις και στην ύπαιθρο.
«Οι ελαιώνες αναγνωρίζεται ότι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ουδετερότητα του άνθρακα, βοηθώντας τις τοπικές κοινότητες να επιτύχουν τους στόχους ουδετερότητας άνθρακα και συμβάλλουν στη βιωσιμότητα σε μια πληθώρα διασυνδεδεμένων τοπικών οικονομικών προσπαθειών αφαιρώντας μέσω της απορρόφησης μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα από τη γύρω ατμόσφαιρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η παραγωγή ενός λίτρου ελαιολάδου συγκεντρώνει 10,64 κιλά ατμοσφαιρικού διοξειδίου του άνθρακα. Όπως επισημαίνεται σε μια μελέτη του 2017 που πραγματοποιήθηκε από το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιολάδου (IOC) σχετικά με το ισοζύγιο CO2 του ελαιολάδου στον κόσμο, η παγκόσμια ελαιοκαλλιέργεια, η οποία εκτείνεται σε πάνω από 10,5 εκατομμύρια εκτάρια, μπορεί να δεσμεύσει 47 εκατομμύρια τόνους CO2 ετησίως. Με άλλα λόγια, ένα στρέμμα ελαιώνας μπορεί να δεσμεύσει 4,5 τόνους CO2 ετησίως», τόνισε και πρόσθεσε ότι απαιτούνται εστιασμένες μελέτες πεδίου για ευρύτερες περιφερειακά αλληλένδετες περιοχές ελαιοκαλλιέργειας, προκειμένου να αξιολογηθεί το δυναμικό απομάκρυνσης του CO2 και να κατανοηθούν οι αλληλεπιδράσεις των περιφερειακών αγροοικοσυστημάτων ελιάς με την τοπική μεταβλητότητα του μικροκλίματος.
Στη συνέχεια θα θεσπιστούν κοινά πρότυπα και θα εναρμονιστούν αποτελεσματικές δράσεις μεταξύ των ευρύτερων ελαιοκομικών περιοχών. Είναι σημαντικό να αποτυπωθεί η εγγενής εποχιακή μεταβλητότητα των ζωτικών χαρακτηριστικών των ποικιλιών ελιάς και να αξιολογηθεί η προσαρμοστικότητά τους στην κλιματική αλλαγή σε μια ευρύτερη προοπτική της ελαιοκαλλιέργειας.
Τι προβλέπει το πρόγραμμα
Το πρόγραμμα «Interegg GR IT 2024 Olives» περιλαμβάνει την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών αλληλεπιδράσεων CO2 των εκτεταμένων καλλιεργειών ελαιώνων εκτός της Αδριατικής θάλασσας, χρησιμοποιώντας 24/365 μετρήσεις προηγμένων αισθητήρων εγκατεστημένων σε κοντινό έδαφος και πάνω από πλατφόρμες γειτνίασης με ελαιώνες, για την προώθηση της περιβαλλοντικής, πολιτιστικής και οικονομικής βιωσιμότητας των τοπικών κοινωνιών και
β) Αξιολόγηση των περιβαλλοντικών αλληλεπιδράσεων CO2 των καλλιεργειών ελαιώνων εκτός της Αδριατικής θάλασσας, χρησιμοποιώντας 24/365 μετρήσεις προηγμένων αισθητήρων σε σταθερές πλατφόρμες εγγύτητας με ελαιώνες, για την προώθηση της περιβαλλοντικής και οικονομικής βιωσιμότητας των τοπικών κοινωνιών. Η ανωτέρω πρόταση εντάσσεται στο πλαίσιο των προσπαθειών μετριασμού της κλιματικής αλλαγής.
Θα σχεδιαστούν, θα κατασκευαστούν και θα τοποθετηθούν σταθερές πλατφόρμες μέτρησης, σταθμευμένες και τοποθετημένες πολύ κοντά και πάνω από ενδεικτικές και γεωμορφολογικά τυπικές ελαιώνες και στις δύο πλευρές της Αδριατικής θάλασσας στις περιφερειακές ενότητες των περιφερειακών ενοτήτων της Απουλίας και της Δυτικής Ελλάδας.
Αυτές οι πλατφόρμες ανίχνευσης θα είναι εξοπλισμένες με προηγμένους ψηφιακούς αισθητήρες για την εκτέλεση συνεχών μετρήσεων της μεταβολής των ζωτικών λειτουργιών ανάπτυξης στα ελαιόδεντρα, όπως η εξατμισοδιαπνοή και άλλες φαινομενολογικές μεταβλητές που χαρακτηρίζουν τα ετήσια στάδια ανάπτυξης των ελαιόδεντρων, ημέρα και νύχτα 24/365 καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, να τα καταγράφει και στη συνέχεια να τα διαβιβάζει σε κεντρική μονάδα επεξεργασίας δεδομένων Αυτά θα παρέχουν ένα πλήρες σύνολο δεδομένων, αξιόπιστες χρονοσειρές και χαρτογράφηση των κρίσιμων ανησυχιών των ετήσιων φάσεων ανάπτυξης της ελιάς, από την ανάπτυξη του φυλλώματος, την ανθοφορία, την ωρίμανση των καρπών και την ωριμότητα του καρπού.
(…) Συμπερασματικά, το πρόγραμμα θα προσπαθήσει να πραγματοποιήσει μια ακριβή καταγραφή της δυνατότητας της ευρύτερης περιοχής να λειτουργήσει ως κύρια λεκάνη απορρόφησης άνθρακα στην απορρόφηση σημαντικών ποσοτήτων αερίων του θερμοκηπίου CO2. Επιπλέον, από το ευρύ φάσμα δεδομένων για την καλλιέργεια της ελιάς που συλλέγονται σε αυτήν την ευρύτερη περιοχή θα προκύψουν άλλες σημαντικές και περιβαλλοντικά βιώσιμες πτυχές.
Αυτές περιλαμβάνουν πιο αποτελεσματικές χρήσεις εισροών στη διαδικασία καλλιέργειας της ελιάς, όπως πιο κατάλληλες χρήσεις λιπασμάτων, ποσότητες νερού άρδευσης και κατάλληλες πληροφορίες για τις ποσότητες καρπού της ελιάς που μένουν στα κλαδιά της ελιάς από τις πρώιμες φάσεις ανάπτυξής τους μέχρι την ωρίμανση.
