«Καμπανάκι» από Φαρμάκη για τα έργα και τις πληρωμές
-Τι είπε ο περιφερειάρχης Δυτ. Ελλάδας για το νέο ΕΣΠΑ, για τις δημόσιες επενδύσεις και το Ταμείο Ανάκαμψης, ζητώντας ευελιξία και αλλαγές από τα αρμόδια υπουργεία
Του Παναγιώτη Φωτεινόπουλου
«Καμπανάκι» για την πορεία των έργων και γενικότερα των δημοσίων επενδύσεων στην επόμενη πενταετία χτύπησε με τη χθεσινή του ομιλία στο 9ο Τακτικό Συνέδριο της Ένωσης Περιφερειών στα Ιωάννινα ο περιφερειάρχης Δυτικής Ελλάδας, Νεκτάριος Φαρμάκης, στο πλαίσιο της ενότητας για τα χρηματοδοτικά προγράμματα και τον ρόλο των περιφερειών.
Η τοποθέτηση του περιφερειάρχη κινήθηκε σε τέσσερις άξονες: στο όριο πληρωμών, στη δομή του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, στο μερίδιο της Αυτοδιοίκησης στο Ταμείο Ανάκαμψης και στη λογική με την οποία εκδίδονται οι προσκλήσεις του ΕΣΠΑ. Σε κάθε άξονα οι επισημάνσεις είχαν διακριτή την κριτική διάσταση προς την κεντρική εξουσία και συνοδεύτηκαν από αντιπροτάσεις για αποτελεσματικότερη απορρόφηση των διαθέσιμων πόρων.
Αρχικά ο κ. Φαρμάκης τόνισε πως υπάρχουν σοβαρά περιθώρια βελτίωσης για το ύψος και τον τρόπο διοχέτευσης των πόρων στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, υπενθυμίζοντας ότι είναι χρήματα που κατευθύνονται σε ζωτικής σημασίας δαπάνες, όπως αντιπλημμυρικά, συντηρήσεις, τακτικές δράσεις συντήρησης δημοσίων υποδομών που έχουν εκχωρηθεί με νόμο στις Περιφέρειες.
Στη συνέχεια έθεσε το ζήτημα της αύξησης του ορίου πληρωμών, επισημαίνοντας ότι όσο παραμένει χαμηλό, επί της ουσίας τιμωρεί τις εργατικές και παραγωγικές περιφέρειες και δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην ομαλή εκτέλεση των δρομολογημένων έργων.
«Τιμωρείται αυτός που δουλεύει, αυτός που λειτουργεί εμπροσθοβαρώς και συμβασιοποιεί από την πρώτη στιγμή. Για παράδειγμα, ο σχεδιασμός του πενταετούς ΕΠΑ (σ.σ. ΠΔΕ) είναι προϋπολογιστικά 270 εκατ. ευρώ, που με την υπερδέσμευση φτάνει περίπου τα 330-340 εκατ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι για την πενταετία θα πρέπει μια χρηστή διαχείριση να έχει μια υλοποίηση της τάξης των 50-60 εκατ. ευρώ για να υλοποιηθεί αυτό το πρόγραμμα σε 5-6 χρόνια», σημείωσε ο κ. Φαρμάκης, ζητώντας να αυξηθεί το όριο πληρωμών τουλάχιστον στο ένα τέταρτο του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, για να αποτραπεί ο κίνδυνος να «βαλτώσουν» τα έργα.
Όπως είπε χαρακτηριστικά, υπάρχει διαπιστωμένο πρόβλημα ταμειακής ροής, που οδηγεί σε «ασφυξία» και δυσκολεύει τον προγραμματισμό των περιφερειών.
«Υπάρχει πρόβλημα στην ταμειακή ροή και στο όριο πληρωμών, που έχει οδηγήσει σε μια ασφυξία και ως προς την εκτέλεση έργων –που έχουν να κάνουν με συντήρηση σοβαρών κρατικών υποδομών- συν την αναπτυξιακή οπτική των έργων, διότι ο συντελεστής οικονομικής μόχλευσης είναι 1,8 ευρώ μέσω της υλοποίησης έργων υποδομής. Δηλαδή για κάθε ένα ευρώ, γυρίζει πίσω 1,8 ευρώ στην τοπική και εθνική οικονομία. Σήμερα όλες οι περιφέρειες είμαστε σε δυσμενή θέση, γιατί έχουμε μια καθημερινότητα με δεκάδες έργα σε σοβαρό κίνδυνο διάλυσης εργολαβιών και διακοπής εργασιών, με ό,τι αυτό σημαίνει ως προς τον χρόνο υλοποίησής τους και ως προς την έξτρα επιβάρυνση που ίσως κληθούμε μελλοντικά να επωμιστούμε, είτε αυτό είναι επαναδημοπρατήσεις είτε τόκοι υπερημερίας. Αυτό που ζητάμε, είναι να φτάσει το όριο πληρωμών τουλάχιστον στο ένα τέταρτο του ΕΠΑ, διαιρώντας το στα τέσσερα χρόνια, να φτάσει στο όριο πληρωμών κι όχι στα 12 εκατ. ευρώ που ξεκινά η Δυτική Ελλάδα, για να φτάσει με το ζόρι στα 40 και να χρωστάει άλλα τόσα από ληξιπρόθεσμες οφειλές», εξήγησε ο κ. Φαρμάκης και ανέφερε ως χαρακτηριστικό παράδειγμα το γεγονός ότι συμβασιοποίησε έργα από την πρώτη θητεία και τώρα δεν μπορεί να κάνει ένταξη γιατί έχει ήδη φτάσει το όριο πληρωμών και τον προϋπολογισμό του ΕΠΑ.
Στα… λόγια το «bottom up» στο ΕΣΠΑ
Το δεύτερο σοβαρό ζήτημα στο οποίο ο περιφερειάρχης Δυτικής Ελλάδας ζήτησε επανεξέταση και αναθεώρηση σχεδιασμού, είναι η έκδοση των προσκλήσεων του ΕΣΠΑ και ποιος καθορίζει τους τομείς και τις κατευθύνσεις των περιφερειακών προγραμμάτων.
Αφού πρώτα αναγνώρισε πως είναι ένδειξη εμπιστοσύνης από την Κομισιόν και την κυβέρνηση η κατανομή περισσότερων πόρων στα περιφερειακά προγράμματα, στάθηκε στην έννοια του bottom up («από κάτω προς τα πάνω») εκφράζοντας επιφυλάξεις για το αν εφαρμόζεται, διότι τα προγράμματα έχουν εξαρχής δεσμευτικές οδηγίες από τις διαχειριστικές αρχές.
«Αυτοδιοίκηση σημαίνει διαχείριση με bottom up πολιτική. Είναι κοινή πείρα και οδηγία που μας έρχεται απέξω. Όταν όμως οι μισοί πόροι των ΕΣΠΑ είναι οιονεί δεσμευμένοι από τις διαχειριστικές αρχές των υπουργείων ως προς την κατεύθυνσή τους. Μήπως νομίζουμε ότι έχουμε περισσότερους πόρους και εντέλει είμαστε δεσμευμένοι να υλοποιούμε κρατικές επιλογές; Αυτό αφορά τον πολιτισμό, την παιδεία, την υγεία. Όλα αυτά είναι πόροι που πανηγυρίζουμε ότι χρεώνονται στο +30% στα περιφερειακά προγράμματα, αλλά οι άξονες είναι κρατικές επιλογές που τελούν υπό την προτεραιοποίηση των κεντρικών διαχειριστικών», υπογράμμισε στηλιτεύοντας την απουσία των Περιφερειών στη συνδιαμόρφωση των έργων που χρηματοδοτεί το νέο ΕΣΠΑ.
«Άρα πού είναι η αυτοδιοίκηση, ο τρόπος επιλογής και της αντίληψης με βάση την αρχή της εγγύτητας, ότι εμείς γνωρίζουμε τα προβλήματα κάθε περιοχής και ποιος είναι ο τρόπος να κατευθύνουμε τους πόρους αυτούς», είπε χαρακτηριστικά.
Αντιρρήσεις και για το Ταμείο Ανάκαμψης
Ο Νεκτάριος Φαρμάκης ολοκλήρωσε την τοποθέτησή μου με μία ακόμα κριτική επισήμανση για το πώς αξιοποιούνται οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης, το οποίο χαρακτήρισε μεγάλη ευκαιρία της χώρας, ζητώντας από τα αρμόδια υπουργεία να ενισχύσουν τον ρόλο των Περιφερειών και να κατανείμουν μέρος των κονδυλίων του Ταμείου για να αλαφρύνουν το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
«Ο ρόλος μας δεν είναι αυτός που θα θέλαμε εμείς. Δεν είδαμε πώς θα μπορέσει να καλύψει τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών και όχι απλά κάποια benchmarks που μπαίνουν από το ίδιο το πρόγραμμα. Είναι “χρυσή” ευκαιρία να αξιοποιήσουμε ένα κομμάτι των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης για να αλαφρύνουμε το ΕΠΑ και να κάνουμε ένα restart, διότι θα έχουμε “βουνό” οφειλών στο νέο έτος και δεν μπορούμε έτσι να προχωρήσουμε. Είναι θέμα πολιτικής επιλογής η πίστη σε μια Αυτοδιοίκηση που λύνει προβλήματα των πολιτών», κατέληξε στην ομιλία του ο περιφερειάρχης Δυτικής Ελλάδας.
