Ηλίας Βενέζης: από τους μεγαλύτερους συγγραφείς της γενιάς του ‘30
Της Πολυξένης Ζαρκαδούλα
Σαν σήμερα 3 Αυγούστου 1973 πέθανε ο διάσημος συγγραφέας Ηλίας Βενέζης. Έγραψε διάφορα είδη του γραπτού λόγου, όπως: μυθιστορήματα, διηγήματα, οδοιπορικά, μελέτες, χρονογραφήματα, βιογραφίες κ. α. ακόμη. Ήταν υποψήφιος για βραβείο Νόμπελ το 1960 και το 1967. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και έχει τιμηθεί με βραβεία για αυτά. Επιπλέον είχε υπάρξει μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Ο Ηλίας Μέλλος, όπως είναι το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε στις 4 Μαρτίου 1904 στο σημερινό Αϊβαλί. Νεότερες μελέτες λένε ότι γεννήθηκε το 1898. Μετεγκαταστάθηκε στη Μυτιλήνη στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου (1914).Όταν επέστρεψαν στη γενέτειρά του το 1919 οι Τούρκοι έπιασαν τον πατέρα και την αδερφή του. Κατάφερε να τελειώσει το γυμνάσιο στη γενέτειρά του ενώ το 1922 ο Ηλίας Βενέτης δυστυχώς συλλήφθηκε και εκείνος από τους Τούρκους ως αιχμάλωτός τους στα «Τάγματα Εργασίας». Το πρώτο του μυθιστόρημα με τίτλο «Το Νούμερο 31328» δε θα μπορούσε να μην έχει επηρεαστεί από αυτήν τη δύσκολη εποχή και συνθήκες διαβίωσης. Όπως και μετέπειτα πολλά έργα του που ξεχώρισαν.
Τα έργα του γενικότερα ήταν επηρεασμένα από το κλίμα της εποχής και εφορμούσαν από τα γεγονότα της ζωής του. Κάποια από αυτά τα έργα του που είδαν το φως της δημοσιότητας μιλούσαν για τη σκληρή εργασία στα «Τάγματα Ασφαλείας», για τον πόλεμο, την αιχμαλωσία, τον ξεριζωμό, την προσφυγιά. Ήταν σημάδια ψυχής που έζησε ο ίδιος και επέδρασσαν και στο πνευματικό του έργο όπως και σε άλλους συγγραφείς και μη.
Αργότερα επί δικτατορίας Μεταξά εκδιώχθηκε για τις πολιτικές του απόψεις ωστόσο επειδή η αποφαινόμενη εκτέλεσή του από τους Γερμανούς ξεσήκωσε τις αντιδράσεις του πνευματικού κόσμου δεν εφαρμόστηκε. Κατείχε σημαντικές θέσεις σε διάφορα αξιώματα, όπως ήταν: διευθύνων σύμβουλος του Εθνικού Θεάτρου και αντιπρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Η πνευματική του δράση επηρέασε πλήθος κόσμου και τα γραπτά του άφησαν εποχή. Υπήρξε μεγάλος εμπνευστής στους κύκλους της διανόησης. Το μυθιστόρημά του «Αιολική Γη» που κυκλοφόρησε το 1943 μιλά για τα γεγονότα που έζησε του πολέμου από την πλευρά του παιδιού που τα βιώνει. Αυτό το έργο του μεταφράστηκε στις περισσότερες γλώσσες από όλα τα άλλα έργα του. Στα μετεμφυλιακά χρόνια έπαιξε ενεργό δράση στον πνευματικό κόσμο ως ιδρυτικό μέλος της αντικομουνιστικής Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Το 1954 – 70 συνεργάστηκε με το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας σε εκπομπές λόγου.
Όσον αφορά την προσωπική του ζωή το 1938 παντρεύτηκε την εκλεκτή της καρδιάς του και συμπατριώτισσά του, Σταυρίτσα Μολυβιάτη, και μαζί απέκτησαν μία κόρη, την Άννα. Το 1939 κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Γαλήνη» το οποίο μιλούσε για την προσφυγιά και τις δυσκολίες προσαρμογής των προσφύγων στα εδάφη μας. Το βιβλίο αυτό τιμήθηκε με το Α’ Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας από την Ακαδημία Αθηνών.
Τα τελευταία χρόνια ζωής του τα πέρασε μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και γράφοντας. Πολλές φορές χρειάστηκε να νοσηλευτεί. Από το 1971 ταλαιπωρούταν με την επάρατη νόσο ενώ στις 3 Αυγούστου του 1973 άφησε την τελευταία του πνοή. Πολλά ακόμη έργα του κυκλοφόρησαν μετά θάνατον. Η ταφή του έγινε στον σημερινό Μόλυβο και πάνω στην πλάκα γράφει μόνο «Γαλήνη».
Πηγές:
- «Ηλίας Βενέζης»,
- «Ηλίας Βενέζης»,
https://www.sansimera.gr/biographies/2387
- Βαγγέλης Στεργιόπουλος, «Ηλίας Βενέζης: Τα δεινά της κοινής μοίρας», 05 Αυγούστου 1919,
- Ευαγγελία Ντοά, «Ηλίας Βενέζης: Ο μειλίχιος ραψωδός της προσφυγιάς», 3 Αυγούστου 2019
https://www.maxmag.gr/afieromata/ilias-venezis/
