Ιδιωτικό… αντάρτικο στην εκπαίδευση με τις ευλογίες του Δημοσίου

«Ataxia School»: Πώς ένα ιδιωτικό σχολείο-ΚοινΣΕπ, αυτοαποκαλούμενο «Δημοκρατικό Σχολείο του Βουνού», αντικαθιστά με όρους ΣΔΙΤ ένα δημόσιο σχολείο, με μανδύα την «ελευθεριακή εκπαίδευση» και την αυτοδιαχείριση.

Αυτοαποκαλείται το «Δημοκρατικό Σχολείο του Βουνού-Ataxia School» (αταξικό-χωρίς τάξεις) και ισχυρίζεται ότι είναι το πρώτο πραγματικά δημοκρατικό σχολείο της χώρας. Λειτουργεί στους πρόποδες του Ελικώνα, στο Στείρι Βοιωτίας κοντά στο Δίστομο και σύμφωνα με τους ιδρυτές του αποτελεί «μια προσπάθεια εύρεσης εναλλακτικής διόδου στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, προτάσσοντας απέναντι στο σύστημα της πειθαρχίας και της καταπίεσης τη φαντασία, την ενεργητικότητα και την ενδυνάμωση των παιδιών. Απέναντι σε ένα σύστημα που βασίζεται στη συμμόρφωση μέσω της τιμωρίας και στην επιβράβευση του πιο «χαρισματικού» μαθητή και που δεν προωθεί την αμφισβήτηση παρά μόνο την κρατούσα εθνοκρατική παράδοση. Απέναντι σε αυτό το σύστημα, το «Ataxia School» προάγει τη δημοκρατική παιδεία». Η πραγματικότητα βέβαια είναι κάπως πιο περίπλοκη, παρότι το εγχείρημα μπορεί να παρουσιάζει ενδιαφέρον.

Αντί πινακίου… φακής

Για πρώτη φορά στα ελληνικά εκπαιδευτικά χρονικά αδειοδοτείται από το υπουργείο Παιδείας επί κυβέρνησης Μητσοτάκη μέσω ΣΔΙΤ ένα ιδιωτικό σχολείο με τη μορφή της ΚΟΙΝΣΕΠ, στο οποίο ήδη λειτουργούν Νηπιαγωγείο και Δημοτικό σχολείο, σε κτιριακές εγκαταστάσεις που παραχωρήθηκαν από τον δήμο -έναντι πινακίου φακής- και με την αρωγή ιδιωτικών οικονομικών συμφερόντων του χώρου της ενέργειας, ενός δημόσιου σχολείου, το οποίο οδηγήθηκε στο «κλείσιμο» πριν από μερικά χρόνια.

Η απ’ ευθείας εκμίσθωση του κτιρίου του πρώην δημόσιου σχολείου ώστε να μετατραπεί σε ιδιωτική, πρωτοβάθμια δομή εκπαίδευσης με μίσθιο μόλις 500 ευρώ τον χρόνο και μνημονιακή σύμβαση τουλάχιστον 15 ετών αποτελεί ουσιαστικά μια χορηγία του Δήμου Διστόμου προς ιδιώτες.

Είναι η πρώτη φορά που ένα δημόσιο σχολείο κλείνει από το κράτος, εξαιτίας αντιλαϊκών νόμων και πολιτικών και στη συνέχεια ένας δήμος παραχωρεί το σχολικό συγκρότημα σε μια εταιρεία για να λειτουργήσει εκεί ένα ιδιωτικό σχολείο, το οποίο μάλιστα φέρει τον τίτλο «Δημοκρατικό Σχολείο του Βουνού», μιλά για ελευθεριακή εκπαίδευση (παιδαγωγικής Reggio και Freinet) και για την έννοια των Κοινών Αγαθών και την υπόσχεση μιας «αντιεξουσιαστικής παιδαγωγικής» και μιας «ρεαλιστικής αντι-ουτοπίας» στην κατεύθυνση ενός «τρίτου δρόμου» αυτοδιαχείρισης μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου.

Ας αρχίσουμε όμως με τα προφανή: To να δηλώνει κάποιος ότι θα κάνει το πρώτο «Δημοκρατικό Σχολείο του Βουνού» στην Ελλάδα αρχικά βρίθει ιστορικού αναθεωρητισμού και καπήλευσης της ιστορίας της Εθνικής Αντίστασης. Επιχειρείται μια προσπάθεια σημειολογικής συσχέτισης με ιστορικά γεγονότα, όπως ότι η Κυβέρνηση του Βουνού, χάρη στον αγώνα του ΕΛΑΣ, του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ και στη συνέχεια του ΔΣΕ, έστησε θεσμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης παραχωρώντας δάση και βοσκότοπους στις κοινότητες, ενώ ταυτόχρονα εξασφάλισε τη λειτουργία Δημοτικών σχολείων και παιδαγωγικών φροντιστηρίων για δασκάλους. Την ευθύνη για τη χρηματοδότηση και τη λειτουργία των σχολείων την είχαν βέβαια τα Λαϊκά Συμβούλια και όχι κάποια ΚοινΣΕπ με project manager που ισχυρίζεται -μεταξύ άλλων- ότι «χάκαρε το σύστημα» και αποδέχεται εμμέσως ιδιωτικές χορηγίες εταιρειών ενέργειας. Ας δούμε όμως πώς οδηγηθήκαμε στο ιδιωτικό «Δημοκρατικό Σχολείο του Βουνού».

Σε αναστολή

Το 2010, μετά την ψήφιση του Ν. 3852/2010 και την εφαρμογή του «Καλλικράτη» ακολούθησε ένα μπαράζ λουκέτων και περαιτέρω υποστελέχωσης των δημόσιων δομών Υγείας και Παιδείας. Το πρώτο μεγάλο κύμα αναστολής λειτουργίας και συγχωνεύσεων σχολικών μονάδων ξεκινά κατά τη διάρκεια των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ., επί της θητείας των υπουργών Παιδείας Αννας Διαμαντοπούλου και Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου. Την περίοδο 2010-2015 συγχωνεύθηκαν 2.437 σχολικές μονάδες.

Για το σχολικό έτος 2023-2024 είχε ανακοινωθεί λουκέτο, με τη μορφή της (προσωρινής) «αναστολής λειτουργίας», για 167 Νηπιαγωγεία και Δημοτικά σχολεία. Βάσει του νόμου η λειτουργία μιας σχολικής μονάδας αναστέλλεται αν ο αριθμός των μαθητών είναι μικρότερος από 7 ή/και αν υπάρχουν κτιριακά προβλήματα.

Μια τέτοια ιστορία «κλεισίματος» σχολείου διαδραματίζεται στο Στείρι Βοιωτίας, όπου λειτουργούσε το Δημοτικό σχολείο μέχρι το 2011 μαζί με το Νηπιαγωγείο που στεγαζόταν σε άλλο κτίριο και το οποίο είναι ενεργό ακόμα.

Αφού η σχολική μονάδα μπήκε σε αναστολή, οι μαθητές μεταφέρθηκαν στο Δημοτικό σχολείο Διστόμου, που απέχει 5 χιλιόμετρα. Οι κάτοικοι της κοινότητας μαζί με τον σύλλογο γονέων για μια διετία αντιδρούσαν με σειρά κινητοποιήσεων, από παραστάσεις διαμαρτυρίας και επιστολές στην υπουργό Αννα Διαμαντοπούλου μέχρι και θεατρικές παραστάσεις. Χωρίς αποτέλεσμα. Η εξέλιξη όμως της ιστορίας του Δημοτικού σχολείου είναι μάλλον πρωτόγνωρη. Στις 14 Φεβρουαρίου 2022 με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου εγκρίθηκε η απ’ ευθείας εκμίσθωση του Δημοτικού, «το οποίο δεν λειτουργεί, στην ΚοινΣΕπ με την επωνυμία «Ataxia School», με αποκλειστικό και μοναδικό σκοπό την εγκατάσταση και λειτουργία στον χώρο αυτό δομής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης» Ως εκπρόσωπος του σχολείου και νόμιμος εκπρόσωπος της εταιρείας εμφανίζεται ο Γιώργος Λούκας. Ο ίδιος είναι ειδικός σύμβουλος μάθησης, διευθυντής και ιδρυτής δύο άλλων επιχειρήσεων (θεραπευτικά κέντρα ειδικής αγωγής) και υποψήφιος διδάκτορας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ (με αντικείμενο έρευνας τα κοινά αγαθά).

Στις 19 Ιανουαρίου 2023 δημοσιεύεται σε ΦΕΚ η απόφαση για δύο ξεχωριστές άδειες λειτουργίας ιδιωτικού σχολείου στην ΚοινΣΕπ, μία για το Δημοτικό και μία για το Νηπιαγωγείο, το οποίο όμως λειτουργεί ακόμα. Στο ίδιο ΦΕΚ αναφέρονται και δύο αίθουσες που δεν υπάρχουν στο συγκεκριμένο συγκρότημα, κάτι που προοιωνίζεται πιθανότατα το κλείσιμο του ολιγοθέσιου δημόσιου Νηπιαγωγείου, που βρίσκεται λίγα μέτρα πιο κάτω, καθώς και τη μελλοντική υπενοικίασή του. Στο ΦΕΚ διαβάζουμε ότι ο διακριτικός τίτλος άδειας ίδρυσης και λειτουργίας του Δημοτικού σχολείου είναι «Ιδιωτικό Δημοτικό Σχολείο – «Ataxia School» ΚοινΣΕπ». Από τον Σεπτέμβριο του 2023 που άρχισε να λειτουργεί, τα μέλη του άλλαξαν την υπάρχουσα επιγραφή του σχολείου αναγράφοντας πλέον «Δημοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο Στειρίου».

Πρώτη συνέπεια αυτής της κεκαλυμμένης ιδιωτικοποίησης είναι ότι ακόμα και να υπάρξει στο μέλλον ικανός αριθμός παιδιών ώστε να μπορεί ν’ ανοίξει το υπό αναστολή δημόσιο Δημοτικό σχολείο, αυτό δεν θα είναι εφικτό καθώς για τα επόμενα 15 χρόνια θα λειτουργεί (λόγω της σύμβασης) ως ιδιωτικό.

Στη σύμβαση μεταξύ της ΚοινΣΕπ και του δήμου, το σχολικό συγκρότημα που αποτελείται από ένα μονώροφο κτίριο με έξι αίθουσες διδασκαλίας, δύο γραφεία και ένα οικόπεδο 2.400 τ.μ. «παραχωρείται» για 500 ευρώ τον χρόνο, δηλαδή περίπου… 41 ευρώ τον μήνα. «Στην ουσία, αυτό που κάνουμε τώρα είναι σε συνεργασία με τον δήμο […], δεν θα έχουμε μεγάλο ενοίκιο στο κτίριο αυτό, δεν θα έχουμε ρεύμα. Δεν έχουμε πάγια έξοδα σοβαρά», παραδέχεται σε συνέντευξή του (istorima) ο Γ. Λούκας. Αυτό που δεν αναφέρει είναι πως το υπογραφέν σχέδιο συμφωνητικού μίσθωσης μεταξύ του δήμου και της ΚοινΣΕΠ δίνει τη δυνατότητα στον εκμισθωτή να χρησιμοποιήσει το κτίριο του Δημοτικού σχολείου Διστόμου όχι μόνο ως ιδιωτικό σχολείο και για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, αν το επιθυμεί στο μέλλον, αλλά να κάνει χρήση και για παρεμφερές αντικείμενο εκπαίδευσης (π.χ. διαδραστικά προγράμματα, κέντρο δημιουργικής απασχόλησης, παιδότοπος, κέντρο επαγγελματικού προσανατολισμού κ.λπ.).

Δωρεάν ρεύμα

Στις 14 Μαρτίου 2023 ανακοινώνεται συμφωνία μεταξύ Δήμου Διστόμου-Αράχοβας-Αντίκυρας και της εταιρείας Mytilineos που αφορά δωρεάν ηλεκτρικό ρεύμα για τους δημότες (για τις πρώτες 6.000 Khw), αρκεί όλοι να μεταβούν στην Protergia. Το ίδιο ισχύει και για το πρώην δημόσιο, νυν ιδιωτικό σχολείο. Eυλόγως αναρωτιέται κάποιος αν το σύνολο άμεσης και έμμεσης οικονομικής βοήθειας που προσφέρει ο Δήμος Διστόμου στην ΚοινΣΕΠ -ουσιαστικά με τη μορφή ΣΔΙΤ- είναι μέρος της αυτοδιαχείρισης και αυτοχρηματοδότησης «από τα κάτω». Ολα αυτά μάλιστα την ώρα που πολλαπλασιάζονται οι αντιδράσεις για τις ανεμογεννήτριες στην περιοχή. Το καλοκαίρι του 2023 πραγματοποιήθηκε στην περιοχή το Upperground Μountain Festival όπου παρουσιάστηκε το «Αtaxia School» και περιγράφτηκαν οι αρχές μιας νέας «παιδαΡωγικής».

Στην ιστοσελίδα του «Ataxia School» δεν υπάρχει αναρτημένο το καταστατικό της επιχείρησης ούτε το ύψος των διδάκτρων. Σύμφωνα με τους ιδρυτές της ΚοινΣΕπ, στο σχολείο αυτό δεν υπάρχουν δίδακτρα για τα παιδιά της κοινότητας. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Εφ.Συν.», το κόστος φοίτησης ενός παιδιού κυμαίνεται κοντά στα 250 ευρώ τον μήνα και σε αυτό το ποσό δεν συμπεριλαμβάνεται το κόστος μετακίνησης για όσους μένουν εκτός Στειρίου. Στην ιστοσελίδα του σχολείου, από τα έξι άτομα που αναφέρονται ως μέλη της ομάδας βάσει του αναρτημένου βιογραφικού τους υπάρχει μόλις ένας με πτυχίο παιδαγωγικής. Εντύπωση προκαλεί και το γεγονός πως δεν έχει προσληφθεί στο σχολείο ακόμη, πλην ενός δασκάλου και ενός νηπιαγωγού, το απαιτούμενο προσωπικό (για εικαστικά, μουσική, γυμναστική κ.λπ.) όπως ορίζεται από τον νόμο 682/1977.

Το εγχείρημα του «Ataxia School» διαφημίζεται σε ιστοσελίδες, τηλεοπτικά κανάλια και μέσα δικτύωσης ως μια πρωτοποριακή «εναλλακτική» πρωτοβουλία νέων επιστημόνων που γυρίζουν στον τόπο τους και στη φύση και καταφέρνουν να ανοίξουν ένα κλειστό σχολείο. Εν μέρει αυτό ισχύει-παρότι πρόσφατα έφυγαν παιδιά απο το σχολείο- και οι προθέσεις μπορεί να είναι οι καλύτερες. Αρκεί όμως ο χαρακτηρισμός εναλλακτική για να καταστήσει μια παιδαγωγική προοδευτική; Πώς είναι δυνατόν να μιλάμε για εκπαιδευτική αυτοδιαχείριση (σ.σ. όρος εξίσου προβληματικός) και για «δημοκρατική εκπαίδευση» (αντί για «εκπαίδευση στη Δημοκρατία») την ώρα που ένα δημόσιο σχολείο παραχωρείται σε ιδιώτες; Το ζήτημα είναι να μην ανοιξει μια κερκόπορτα ώστε σε απομακρυσμένα μέρη της χώρας να λειτουργούν τα σχολεία με άμεση ή έμμεση ευθύνη των δήμων που μπορούν να παραχωρούν εγκαταστάσεις σε ιδιώτες για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

Πριν από λίγο καιρό αποφασίστηκε το κλείσιμο Γυμνασίου στη Γαύδο και το κλείσιμο ενός ολιγοθέσιου Δημοτικού σχολείου στην Κάρπαθο. Ισως δεν αργεί και ο καιρός που θα δούμε τέτοια «ελευθεριακά» εγχειρήματα (με συχνές αναφορές στον Καστοριάδη) να κυνηγούν τα vouchers του υπουργείου Παιδείας και τις χορηγίες μεγάλων ιδρυμάτων. Εκτός αν οι ελευθεριακοί «παιδαΡωγοί» θαυμάζουν, όπως φαίνεται, τον Καστοριάδη που -μεταξύ άλλων- υπήρξε ανώτερο στέλεχος του ΟΟΣΑ («Eπαναστάτης από τον ΟΟΣΑ», 21/7/2019, «Εφ.Συν.») και θέλουν να εφαρμόσουν κατά γράμμα τις οδηγίες του οργανισμού για την Παιδεία (κατάργηση άρθρου 16, αυτονομία της σχολικής μονάδας-αποκοπή σχολείου από κρατική χρηματοδότηση, διευθυντές-μάνατζερ με ενεργό συμμετοχή των γονιών στη διοίκηση, υπαγωγή στην Τοπική Αυτοδιοίκηση).

Η εκδήλωση στην Αθήνα και οι διαφορετικές φωνές που «σβήστηκαν»

Στις 27 Ιανουαρίου 2024 πραγματοποιήθηκε παρουσίαση του «Ataxia School» στην Αθήνα στον κοινωνικό χώρο TRISE και διοργανώθηκε από την πολιτική συλλογικότητα Αυτενέργεια. Η εκδήλωση παρουσίασε αυξημένο ενδιαφέρον, ο χώρος ήταν κατάμεστος και αρκετοί δεν μπόρεσαν καν να μπουν στην αίθουσα. Στη συζήτηση που ακολούθησε, διατυπώθηκαν ωστόσο και τεκμηριωμένες διαφωνίες και αντιδράσεις από αρκετούς καθηγητές, δασκάλους και μέλη παιδαγωγικών ομάδων που βρέθηκαν εκεί. Η εκδήλωση αναρτήθηκε -μονταρισμένη- στο διαδίκτυο με το κομμάτι των διαφωνιών να λείπει.Ο εμπνευστής του εγχειρήματος, Γιώργος Λούκας, σε ανάρτησή του έγραψε: «Η παρουσίαση του εγχειρήματος παρεμποδίστηκε εντέχνως από συγκεκριμένη πολιτική ομάδα (σ.σ. δεν την κατονόμασε), η οποία καταχρώμενη τον χώρο και τον χρόνο της εκδήλωσης, με έλλειψη πολιτικού σεβασμού, προσήλθε συντεταγμένα, εκμεταλλευόμενη το γεγονός ότι ήταν ανοιχτή, με προδιαμορφωμένες απόψεις, μονοπωλώντας τη συζήτηση […]. Πότε θα ξεκολλήσετε από τις ολοκληρωτικές εμμονές του κεντρικού σχεδιασμού, αφήνοντας χώρο για το «από κάτω» και οριζόντιο;».

Πηγή: Εfsyn.gr