Η «συγγνώμη» της Ελλάδας στην Κύπρο
Του Παναγιώτη Φωτεινόπουλου
Το σημαντικότερο και ταυτόχρονα πιο παραγνωρισμένο επίτευγμα του ΠΑΣΟΚ δεν είναι οι διάφορες μεταρρυθμιστικές του πρωτοβουλίες ή η οικονομική-αναπτυξιακή πολιτική που εφάρμοσε κατά περιόδους. Άλλωστε, για αυτά διατυπώνονται συχνά συγκρουόμενες απόψεις, ανάλογα με το ιδεολογικό πρίσμα του καθενός.
Η κορυφαία στιγμή στην 50χρονη ιστορία του, αλλά και στην ιστορία της μεταπολιτευτικής ελληνικής εξωτερικής πολιτικής (μαζί με την είσοδο στη ΕΟΚ, για να είμαι δίκαιος), είναι η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όταν αποφασίστηκε η προώθηση της πρωτοβουλίας στα μέσα του ’90 από την τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν ήταν δημοφιλής έννοια και ήταν ακόμα σε φάση θεωρητικού σχεδιασμού, όχι μόνο για την Κύπρο αλλά και για τις ευρωπαϊκές χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Γαλλία και Μεγάλη Βρετανία εξέφραζαν δυσπιστία και επί της ουσίας κανένα ευρωπαϊκό κράτος δεν έδειχνε πρόθυμο να μπλέξει με την Τουρκία, παρότι η Κύπρος πληρούσε τα κοινωνικά, οικονομικά και αναπτυξιακά κριτήρια. Επιπλέον, και η ίδια η Κύπρος ως κράτος δεν είχε πάντα ενιαία γραμμή και έκφραση, αφού υπήρχαν πρόσωπα που υπονόμευαν τη διαδικασία διά της διαρκούς αναβολής των σχετικών συζητήσεων.
Μέσα σε αυτό το σύνθετο διεθνές περιβάλλον, η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ (Κ.Σημίτης, Γ.Παπανδρέου και ο αείμνηστος Κύπριος ΥΠΕΞ Γ. Κρανιδιώτης) μαζί με τον Κύπριο πρόεδρο Γλαύκο Κληρίδη, κατάφερε να πετύχει το ακατόρθωτο: να δρομολογήσει την ένταξη της Κύπρου αρχικά στην ΕΕ αρχικά και στην Ευρωζώνη μετέπειτα, αποσυνδέοντάς την από την υποχρεωτική επίλυση του Κυπριακού. Το βασικό επιχείρημα ήταν ότι όσο η Κύπρος εξαρτάται από την Τουρκία για την ένταξή της στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, τόσο θα τελεί υπό ομηρία. Αν όμως οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις είχαν αυτόνομη εξέλιξη, θα υποχρεωνόταν η Τουρκία να γίνει μέρος της λύσης κι όχι του προβλήματος.
Ασχέτως των όσων ακολούθησαν με την απόρριψη του Σχεδίου Ανάν, με αυτό το επίτευγμα, αφενός ανατράπηκε η 30ετής τουρκική εξωτερική πολιτική, η οποία ήταν συμπυκνωμένη στη φράση «Το Κυπριακό λύθηκε το 1974», και αφετέρου το ελληνικό κράτος επούλωσε ως έναν βαθμό το τραύμα που προκάλεσε η χούντα του Ιωαννίδη. Ήταν η «συγγνώμη» της Ελλάδας στην Κύπρο για το καλοκαίρι του ’74.
