Η παγκόσμια διατροφική κρίση είναι εδώ

[vc_row][vc_column][vc_single_image image=”95757″ img_size=”full”][vc_column_text]Το ζήτημα παραπέμπει στο γνωστό ερώτημα για την κότα και το αυγό. Αλλά με τραγικό περιεχόμενο. Διότι ενώ η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει την απόδοση της παγκόσμιας γεωργίας, η γεωργία καταστρέφει επίσης το κλίμα.

Φαύλος κύκλος. Οι συνέπειες του οποίου, ωστόσο, δεν είναι προφανείς στους περισσότερους, παρά το γεγονός ότι τις υφίσταται ένα τεράστιο ποσοστό του πληθυσμού του πλανήτη.

Έτσι, στο ερώτημα για τους μεγαλύτερους κινδύνους που συνεπάγεται η κλιματική αλλαγή, οι περισσότεροι άνθρωποι θα απαντήσουν με την απαρίθμηση ακραίων καιρικών φαινομένων, από τυφώνες, μέχρι πλημμύρες και πυρκαγιές. Αυτή η προσέγγιση δεν εκπλήσσει, δεδομένου του τρόπου με τον οποίο τα ΜΜΕ καλύπτουν την κλιματική κρίση. Διότι, τα ακραία καιρικά φαινόμενα συμβαίνουν σε πραγματικό χρόνο και τεκμηριώνουν τον κίνδυνο. Άσε που αποτελούν «κελεπούρι» για τις ακροαματικότητες.

Όμως, ενώ όντως οι ακραίες καιρικές συνθήκες αποτελούν πραγματική απειλή για τις κοινωνίες – κυρίως τις φτωχές, ως είθισται σε αυτές τις περιπτώσεις… – μερικές από τις πιο ανησυχητικές πτυχές της κλιματικής αλλαγής είναι πολύ λιγότερο προφανείς. Σχεδόν αόρατες.

Μια νέα έκθεση 1.400 σελίδων από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος  έρχεται να ρίξει φως σε αυτές τις πτυχές, εξετάζοντας τις επιπτώσεις της κλιματικής ζημιάς στο πιο θεμελιώδες και οικείο χαρακτηριστικό του ανθρώπινου πολιτισμού: Το σύστημα παραγωγής τροφίμων.

Το Foreign Policy φέρνει ένα διαδεδομένο παράδειγμα μιας συνέπειας της κλιματικής αλλαγής, με «αόρατα» αποτελέσματα: Την εξαφάνιση των παγετώνων. Στη θέα ενός τεράστιου παγετώνα να λιώνει με εκκωφαντικό τρόπο, θρηνούμε και οργιζόμαστε για την απώλεια ενός θαύματος της φύσης και ανησυχούμε για την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Δεν  φανταζόμαστε καν τη σχέση αυτής της διαδικασίας με τα τρόφιμα. Αλλά εκεί βρίσκεται η πραγματική κρίση.

Για χιλιάδες χρόνια, η φύση αναπληρώνει τον χειμώνα, το νερό των παγετώνων που λιώνει το καλοκαίρι. Το σύστημα δούλευε «ρολόι». Η επιτομή της αειφορίας. Μέχρι τώρα. Διότι πλέον, οι πάγοι στα βουνά λιώνουν με πολύ ταχύτερο ρυθμό από ό,τι αναπληρώνονται.  Αν οι κυβερνήσεις δεν καταφέρουν να επιτύχουν ριζικές μειώσεις εκπομπών αερίων, οι περισσότεροι από αυτούς τους παγετώνες θα εξαφανιστούν κατά τη διάρκεια μιας ανθρώπινης ζωής. Αυτό θα έχει σαν συνέπεια να καταστρέψει την «καρδιά» του συστήματος παραγωγής τροφής της περιοχής, αφήνοντας 800 εκατομμύρια ανθρώπους να λιμοκτονούν.

Και αυτό δεν θα συμβεί μόνο στην Ασία. Στο Ιράκ, στη Συρία και σε μεγάλο μέρος της υπόλοιπης Μέσης Ανατολής, οι ξηρασίες και η ερημοποίηση θα καταστήσουν ολόκληρες περιοχές αφιλόξενες για γεωργική εκμετάλλευση. Η Νότια Ευρώπη θα μετατραπεί σε επέκταση της Σαχάρας. Οι μεγάλες ζώνες καλλιέργειας τροφίμων στην Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες θα υποστούν επίσης ένα σοβαρό χτύπημα.

Το κυρίαρχο βιομηχανικό αγροτικό μοντέλο απέτυχε

Υπό κανονικές συνθήκες, η έλλειψη τροφίμων σε μια περιοχή, μπορεί να καλυφθεί από πλεονάσματα από άλλα μέρη του πλανήτη. Αλλά τα μοντέλα υποδεικνύουν ότι υπάρχει πραγματικός κίνδυνος, πως η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να προκαλέσει ελλείψεις σε πολλές ηπείρους ταυτόχρονα. Σύμφωνα με την έκθεση της IPCC, η αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2 βαθμούς Κελσίου είναι πιθανό να προκαλέσει «διαρκείς διαταραχές στην παροχή τροφίμων παγκοσμίως».

Η αλλαγή του κλίματος θα οδηγήσει στην ποσοτική αύξηση της πείνας, στον ποιοτικό υποσιτισμό και στην υπανάπτυξη των παιδιών. Οι περιοχές που πλήττονται από έλλειψη τροφίμων θα δουν μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών, καθώς οι άνθρωποι θα μεταναστεύουν σε πιο καλλιεργήσιμες περιοχές του πλανήτη ή θα αναζητούν σταθερό εφοδιασμό σε τρόφιμα. Το δυτικό πολιτικό σύστημα ήδη δοκιμάζεται από κάποιες από τις πολιτικές συνέπειες της προσφυγικής κρίσης – έστω και ως αφορμή – με την ενίσχυση των φασιστικών κινημάτων και με την αρχή της διάσπασης διεθνών συμμαχιών. Αν σε αυτό προστεθεί ο παράγοντας της απώλειας του 40% των παγκόσμιων γεωργικών αποδόσεων, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι θα συμβεί.

Κάπου εδώ υπεισέρχεται αυτό που το δημοσίευμα χαρακτηρίζει ως «ανησυχητική ειρωνεία»: Η αλλαγή του κλίματος υπονομεύει τα παγκόσμια συστήματα διατροφής, αλλά ταυτόχρονα τα συστήματα διατροφής μας αποτελούν σημαντική αιτία για την κλιματική αλλαγή.

Σύμφωνα με την IPCC, η γεωργία συμβάλλει σχεδόν στο ένα τέταρτο του συνόλου των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Φυσικά, δεν είναι η γεωργία αυτή καθαυτή το πρόβλημα εδώ. Είναι συγκεκριμένα το βιομηχανικό μοντέλο που έχει έρθει να κυριαρχήσει στη γεωργία το τελευταίο μισό του περασμένου αιώνα.

Η προσέγγιση αυτή τεκμηριώνεται, όχι μόνο με την επιθετική αποψίλωση των δασών για να δοθεί η δυνατότητα για μονοκαλλιέργεια μεγάλης κλίμακας – η οποία παράγει από μόνη της το 10% των παγκόσμιων αερίων θερμοκηπίου – αλλά και με το υπερεντατικό όργωμα του εδάφους και τη κατάχρηση βαριών χημικών λιπασμάτων, η οποία υποβαθμίζει γρήγορα τα εδάφη του πλανήτη, απελευθερώνοντας τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα και κατά την παραγωγή τους.

Ευτυχώς, υπάρχει μια  λύση. Βασίζεται, σύμφωνα με το Foreign Policy, στην αναγνώριση, ότι μια σημαντική ποσότητα βιομηχανικής γεωργίας στην πραγματικότητα δεν είναι απαραίτητη για τις ανθρώπινες ανάγκες.

Σύμφωνα με την IPCC, περίπου το 30% της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων χάνεται κάθε χρόνο, κυρίως σε χώρες υψηλού εισοδήματος. Βάζοντας τέλος στο πέταγμα τροφίμων στα σκουπίδια και με σωστότερη κατανομή των πλεονασμάτων τροφίμων, μπορούμε να τερματίσουμε την πείνα μειώνοντας στην πραγματικότητα την παγκόσμια γεωργική παραγωγή. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι αυτό θα μπορούσε να ελευθερώσει αρκετά εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια γης και να μειώσει τις παγκόσμιες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου κατά 8 – 10%, μειώνοντας σημαντικά την πίεση στο κλίμα.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]