Η μετανάστευση των νέων και ο πολιτικός φαρισαϊσμός

Γιάννης Σιώτος*

Φθινόπωρο 2010, λίγους μήνες αφότου ο Παπανδρέου, οι υπουργοί και οι βουλευτές του μάς οδήγησαν στο σφαγείο των Γερμανών και του ΔΝΤ, το BBC άνοιξε ένα θέμα το οποίο στη συνέχεια έμελλε να εξελιχθεί σε καρκίνωμα για την ελληνική κοινωνία. Ήταν η μετανάστευση των νέων από τις χώρες που βρέθηκαν στη δίνη του χρέους. Οι συντάκτες του ρεπορτάζ κατέγραφαν τη μαζική μετανάστευση των Ιρλανδών νέων και στη συνέχεια αναφέρονταν και στην Ελλάδα, για την οποία διατύπωναν το ερώτημα αν θα ήταν η επόμενη που θα βίωνε το μαρτύριο του να χάνει τα παιδιά της.

Στα χρόνια που ακολούθησαν οι προβλέψεις του BBC επιβεβαιώθηκαν. Και ενώ τα αεροπλάνα για τη Γερμανία (160.000 Ελληνες έχουν πάει από την αρχή της κρίσης) γέμιζαν με παιδιά που έφευγαν για να αναζητήσουν μια καλύτερη τύχη, οι κυβερνήσεις έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να αποκρύψουν τη φυγή. Εκρυβαν τις στατιστικές. Στις ομιλίες και στα επίσημα κείμενα την απάλειφαν. Θεατρίνοι στην παράσταση της κανονικότητας. Κάποια στιγμή όμως το πρόβλημα έγινε πολύ μεγάλο για να το «αγνοούν» και πολύ εκτεταμένο για να το συγκαλύψουν.

Υπολογίζεται ότι μία στις έξι ελληνικές οικογένειες έχει τουλάχιστον έναν νέο που μάζεψε τα μπογαλάκια του για να αναζητήσει αλλού την τύχη του. Σύμφωνα με στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, μεταξύ 2008 και 2014 427.000 Ελληνες εγκατέλειψαν τη χώρα τους και σήμερα ο αριθμός έχει ξεπεράσει το μισό εκατομμύριο.

Τότε οι «ανήξερες» μνημονιακές κυβερνήσεις, ανήμπορες πλέον να το κουκουλώσουν, υποδύθηκαν άλλο ρόλο. Εκείνο του θλιμμένου συγγενή. Παραδέχτηκαν το πρόβλημα και όμοια με αμειβόμενες μοιρολογίστρες, ολοφύρονταν πάνω από… τον μακαρίτη. Μετανοούσες Μαγδαληνές, άρχισαν να εντάσσουν τη φυγή στις ομιλίες τους, αλλά μόλις οι προβολείς έσβηναν, πήγαιναν στο καφενείο της Βουλής για… καφέ (σ.σ. όχι της παρηγοριάς, αλλά τον άλλο της απόλαυσης).

Όταν και αυτό το παραμύθι πολυκαίρισε, άρχισαν να μοστράρονται σαν… μεσσίες. Ο πιο πρόσφατος, ο κ. Βρούτσης. Όπως γράφει η γερμανική οικονομική εφημερίδα Handelsblatt, ο εκ Κυκλάδων πολιτικός ισχυρίζεται ότι θα λύσει το πρόβλημα με κάτι σαν εικονικό χρηματιστήριο εργασίας (σ.σ. περισσότερο σαν σκλαβοπάζαρο του αμερικανικού Νότου ακούγεται), όπου εταιρείες θα ποντάρουν στις «μετοχές» εργαζομένων. Το ρεπορτάζ αναφέρεται επίσης σε μισθούς των 3.000 ευρώ (τα 2.000 θα είναι κρατική επιδότηση για ένα χρόνo). Μάλιστα για να τονωθεί η αληθοφάνεια της «προφητείας» του, πρόσθεσε προϋποθέσεις ηλικίας και πανεπιστημιακών τίτλων.

Δυστυχώς για τον εργασιακό… Νοστράδαμο υπάρχουν οι αριθμοί. Αν σε κάθε χρηματιστηριακή συνεδρίαση τα αφεντικά «αγόραζαν» δέκα «πακέτα» του «ενός», τότε θα χρειάζονταν χιλιάδες συνεδριάσεις για να επιστρέψει -σε ηλικία πλέον συνταξιοδότησης- ο τελευταίος… φυγάς!

Τα αστεία αυτά είναι δημόσια παραδοχή άγνοιας, αβουλίας και απροθυμίας. Αν ήθελαν να λύσουν το πρόβλημα, δεν είχαν παρά να θεραπεύσουν τις αιτίες που το προκάλεσαν, όπως καταγράφονται σε παλαιότερη έρευνα της ICAP (ηλεκτρονικές συνεντεύξεις με 1.068 απόδημους σε 61 χώρες). Σε αυτήν το 44% δήλωσε ότι έφυγε διότι επικρατεί διαφθορά και η απόδοση δεν ανταμείβεται. Το 27% αναφέρθηκε στις καλύτερες συνθήκες εργασίας στο εξωτερικό και ένας στους τέσσερις απέδωσε τη φυγή στις καλύτερες αποδοχές.

Τι έχει κάνει μέχρι σήμερα η κυβέρνηση για να πείσει τους ξενιτεμένους να επιστρέψουν; Έχει στελεχώσει το Δημόσιο με τους δικούς της ανθρώπους: νέους και υπερήλικες, με πτυχία -έχουν εντοπιστεί περιπτώσεις με πτυχία -μαϊμού ή άσχετα με το αντικείμενο- ή χωρίς. Όλοι όμως έχουν ένα προσόν: είναι του κόμματος. Επομένως οι μισοί απ’ αυτούς που έφυγαν δεν θα επιστρέψουν λόγω… κυβερνητικών επιλογών, ενώ με την πολιτική των «δικών μας» οι λίστες των ξενιτεμένων θα μακραίνουν.

Η κυβέρνηση στους υπόλοιπους εμμέσως διαμηνύει: να ξέρετε ότι εκείνος που χωρίς τη συγκατάθεσή μας διεκδικεί καλύτερες αμοιβές, φλερτάρει με το… ξεβράκωμα. Όμοια με τους βυζαντινούς συνοδικούς που τιμωρούσαν τους αιρετικούς, ο αλάθητος Ηγεμόνας υπερασπίζεται την προφητεία για… ανάπτυξη. Επηρεασμένος από τα πάθη των μαρτύρων της Εκκλησίας, από τον θρόνο του έκρινε ότι η επίκληση του «παράδεισου της ανάπτυξης» αρκεί για να γεμίσει το… τραπέζι. Το μεσσιανικό όραμά του μπορεί να πειθαρχήσει κάποιους γηγενείς, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να παρακινήσει τους ξενιτεμένους με γεμάτο τραπέζι να επιστρέψουν. Αντίθετα, προτρέπει και άλλους να τους ακολουθήσουν.

Η εξάρτηση από τους χαμηλούς μισθούς αποδείχτηκε μη βιώσιμη, καθώς εργαζόμενοι όλων των ειδών και ικανοτήτων μετανάστευσαν για υψηλότερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας σε όλη την Ευρώπη και δεν επέστρεψαν. Έτσι σήμερα οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν σοβαρές ελλείψεις εργατικού δυναμικού, κάτι που επιδεινώνει την παραγωγικότητα.

Αυτοί όμως, όταν συνειδητοποίησαν ότι τα ψέματα τελείωσαν, σήμαναν συναγερμό. Τα κράτη του Βίζεγκραντ-Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία και Σλοβακία- συγκάλεσαν σύνοδο κορυφής για την πρόληψη της μετανάστευσης των νέων. Η Λετονία ξεκίνησε εκστρατεία με σύνθημα «σε θέλω πίσω», για να δελεάσει τη διασπορά της να επιστρέψει. Η Πολωνία ανέπτυξε ένα πρόγραμμα για «Επιστροφή», προσφέροντας στέγαση, απασχόληση και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στους παλιννοστούντες. Η Ουγγαρία υποσχέθηκε δωρεάν πτήσεις και μετρητά για να τους δελεάσει.

Κοντολογίς, ο φαρισαϊσμός όχι μόνο δεν λύνει το πρόβλημα, αλλά το επιδεινώνει στερώντας από τη χώρα ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Με σκλαβοπάζαρα, κουπόνια και καταναγκασμό οι μόνοι νέοι που θα επιστρέψουν είναι οι… συγγενείς, για τους οποίους θα υπάρχει μια καρέκλα για να ζεστάνουν.

*Δημοσιογράφος, συγγραφέας