Η ενδοσχολική βία στη νεοφιλελεύθερη πραγματικότητα

[vc_row][vc_column][vc_single_image image=”105723″ img_size=”full”][vc_column_text]

Του Χρήστου Κάτσικα

Με αφορμή το περιστατικό του άγριου ξυλοδαρμού του 17χρονου μαθητή

Το περιστατικό του άγριου ξυλοδαρμού του 17χρονου μαθητή του 1ου ΓΕΛ Βύρωνα (δέχθηκε άγρια επίθεση από μεγάλη ομάδα μαθητών κατά τη διάρκεια του διαλείμματος στο προαύλιο του σχολείου, όταν προσπάθησε να υπερασπιστεί τη μικρή του αδελφή, η οποία επίσης δεχόταν συχνά bullying από τους συμμαθητές της) συντάραξε τη σχολική κοινότητα και προκάλεσε εύλογα το πανελλαδικό ενδιαφέρον.

Ο μαθητής δέχθηκε χτυπήματα με αιχμηρά αντικείμενα και κόντεψε να χάσει το αριστερό του μάτι ενώ οι γονείς του έχουν καταθέσει μήνυση και η υπόθεση έχει πάρει το δρόμο της δικαιοσύνης.

Ως γνωστόν το σχολείο επισκέφτηκε την επόμενη του σοβαρού επεισοδίου η υπουργός Παιδείας, Ν. Κεραμέως η οποία ανακοίνωσε ότι ομάδα κοινωνικών λειτουργών και ψυχολόγων θα βρεθεί άμεσα στο σχολείο, καθώς και άλλα μέτρα για την αντιμετώπιση του «σχολικού εκφοβισμού».

Στο σημείο αυτό απαιτούνται ορισμένες εξηγήσεις:

Προφανώς δεν πρόκειται για ένα μεμονωμένο περιστατικό, όπως διάφορες πλευρές προσπάθησαν να το παρουσιάσουν, αλλά ως ενδεικτικό φαινόμενο μιας κατάστασης που υφέρπει στις σχολικές αίθουσες και αυλές εδώ και πολλά χρόνια και εκδηλώνεται ανά καιρούς.

Παράλληλα η συντονισμένη προσπάθεια διάχυσης  στην κοινωνία της αντίληψης ότι η λεγόμενη ενδοσχολική βία (bullying) τείνει να λάβει διαστάσεις πανδημίας είναι ιδεολογική-πολιτική κατασκευή στη νεοφιλελεύθερη πραγματικότητα που με την αγαστή συνδρομή των ΜΜΕ και των κυρίαρχων τάσεων στην ψυχιατρική και στην ψυχολογία, αποπροσανατολίζει μαθητές, γονείς κι εκπαιδευτικούς  με σαφή πολιτικό στόχο τον έλεγχο και την «επιτήρηση».

Η άκριτη υιοθέτηση του κυρίαρχου αυτού ιδεολογικού μοντέλου που καταδικάζει συλλήβδην μια ολόκληρη γενιά και αγνοεί συνειδητά τις πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις της βίας, απλά την «εξατομικεύει» για να δώσει και ανάλογες λύσεις, π.χ. κάμερες στα σχολεία, αυστηροποίηση των ποινών κ.λπ.

Η βία –και όχι απλώς η πιο «αθώα» μορφή της, του bullying– είναι πια ένα φαινόμενο εγγεγραμμένο στις νεανικές ψυχές, ως αποτέλεσμα των πολιτικών λιτότητας της τελευταίας δεκαετίας, της φτωχοποίησης ενός μεγάλου τμήματος της ελληνικής κοινωνίας, της απαξίωσης και διάλυσης των δημόσιων αγαθών, της επισφάλειας και της αμφισβήτησης των προσδοκιών της νεολαίας για ένα πιο φωτεινό μέλλον.

Στο δημόσιο σχολείο η κίβδηλη «αριστεία» έχει αντικαταστήσει την αυταξία της μόρφωσης και η φροντιστηριοποίηση έχει υπονομεύσει κάθε ανθρωπιστική στόχευση. Με την έννοια αυτή, και παρόλο που προφανώς πρόκειται για ένα σύνθετο φαινόμενο, δεν πρέπει να πέφτουμε από τα σύννεφα με τη συσσωρευμένη βία στη νεανική ψυχή· οι νέοι είναι τα πρώτα θύματα του εκφασισμού προς τον οποίο ρέπει η ελληνική κοινωνία, η οποία μη μπορώντας να δει τις πραγματικές αιτίες των προβλημάτων της, τείνει να στοχοποιεί τον πιο αδύναμο, τον πρόσφυγα, τον ξένο, τον άλλο…

Για αυτό, όπως πολύ εύστοχα επισημαίνει οι καθηγητές της  Ζ΄ ΕΛΜΕ (Βύρωνας, Καισαριανή, Ηλιούπολη, Υμηττός) και οι αντιδράσεις της ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας σφύζουν από υποκρισία και απαξίωση για το πραγματικό πρόβλημα. Κατά κανόνα, τόσο η σημερινή όσο και οι προηγούμενες ηγεσίες του ΥΠΑΙΘ αντιμετωπίζουν όλα τα προβλήματα που προκύπτουν στα σχολεία, πρώτον, ως εργαλεία για να προωθήσουν τις «μεταρρυθμίσεις» του ΟΟΣΑ και, δεύτερον, για να αναμοχλεύσουν ζητήματα ευθυνών για τους εκπαιδευτικούς και να τους φορτώσουν με περισσότερες υποχρεώσεις και εξωδιδακτικά καθήκοντα.

Έτσι στην περίπτωση αυτή η υπουργός ανακοίνωσε τον θεσμό του “δασκάλου εμπιστοσύνης”, έννοια που– εκτός των άλλων– αγνοεί εντελώς και υποτιμά τον ίδιο τον ρόλο του εκπαιδευτικού που από τη φύση του προϋποθέτει την ανάπτυξη μιας σχέσης εμπιστοσύνης ανάμεσα στους μαθητές και τον εκπαιδευτικό. Το πόσο πετυχημένα είναι αυτά τα εργαλεία του ΟΟΣΑ φαίνεται από το γεγονός ότι εδώ και πάνω από δέκα χρόνια η αντιμετώπιση του bullying βρίσκεται στο επίκεντρο των παρεμβάσεων στα σχολεία, με εκατομμύρια να έχουν επενδυθεί σε σχετικές καμπάνιες, με αποτέλεσμα… γεγονότα όπως αυτά του Βύρωνα.

Φαίνεται λοιπόν ότι η κ. Κεραμέως πήγε στον Βύρωνα με έτοιμες τις λύσεις αλλά εκεί είχε τα μάτια της κλειστά: γιατί δεν πρόσεξε την απουσία επαρκούς φύλαξης, δεν αντιλήφθηκε την απουσία του αναγκαίου υποστηρικτικού προσωπικού (ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, νοσηλευτές), δεν πρόσεξε ότι εκεί συστεγάζονται δύο διαφορετικού τύπου σχολεία, δύο σχολεία που προήλθαν από συγχώνευση και το καθένα είναι ήδη υπερμεγέθες, δεν καταδέχτηκε να μπει στις αίθουσες-κλουβιά του Γυμνασίου όπου στοιβάζονται 27άρια τμήματα…

Δεν κατάλαβε τίποτα δηλαδή από τις υλικές συνθήκες μέσα στις οποίες οι εκπαιδευτικοί μοχθούν για να βγάλουν σε πέρας το καθημερινό εκπαιδευτικό τους έργο. Για αυτό και όσο επιμένουν ότι για να αντιμετωπίσουν τα κοινωνικά προβλήματα που γεννούν τη βία αρκούν τα «παιδαγωγικά μέτρα» και οι φαεινές ιδέες του ΟΟΣΑ τόσο θα πρέπει να προετοιμαζόμαστε για νέα κρούσματα βίας.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]