Η αθόρυβη επανάσταση των γυναικών

Ευρωπαϊκός Δείκτης Ισότητας των Φύλων

Ήταν πριν από δέκα χρόνια όταν το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ισότητας των Φύλων (EIGE) εγκαινίασε τον Δείκτη Ισότητας των Φύλων, ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο που προσμετρά τις αλλαγές στις συνθήκες ζωής των γυναικών της Ε.Ε. στον δρόμο της ισότητας σε έξι βασικούς τομείς της ζωής τους: εργασία, χρήμα, γνώση, χρόνος, εξουσία και υγεία.

Αλλά είναι μόλις φέτος που αυτός ο δείκτης κατάφερε να ξεπεράσει κατά μέσο όρο τις 70 μονάδες στις 100 που θα σήμαινε η πλήρης ισότητα: υπολείπονται 30 μονάδες που ισοδυναμούν σε πολύ περισσότερες δεκαετίες για να την κατακτήσουμε. Σύμφωνα με τον Δείκτη Ισότητας των Φύλων 2023 που δημοσιοποίησε το Ινστιτούτου στις 24 Οκτωβρίου, φτάσαμε έστω και με αργά βήματα τις 70,2 μονάδες, έχοντας αμβλύνει τις ανισότητες τον τελευταίο χρόνο κατά 1,6.

Για ακόμη μια χρονιά Σουηδία -πρωτοπόρος με 82,2 μονάδες-, Ολλανδία και Δανία ηγούνται της κατάταξης, αν και προχωρούν στον δρόμο της ισότητας με βραδύτερους πλέον ρυθμούς από ό,τι ο μέσος όρος της Ε.Ε. Ενώ σε χώρες όπως η Γαλλία και η Φινλανδία έχει σημειωθεί οπισθοδρόμηση στους ρυθμούς βελτίωσης των έμφυλων διαφορών.

Θεαματική (και ταχύτερη στην Ευρώπη) πρόοδο έχει σημειώσει η Ισπανία, που κατέκτησε φέτος την τέταρτη θέση στον γενικό δείκτη με 76,4 μονάδες, ως συνέπεια των πολύπλευρων πολιτικών οριζόντιας προοπτικής φύλου που έχει υιοθετήσει.

Ωστόσο, όπως επισήμανε κατά την παρουσίαση του φετινού Δείκτη η διευθύντρια του EIGE, δεν υπάρχουν λόγοι πανηγυρισμών καθώς η Σουηδία, το πιο ισότιμο κράτος-μέλος της Ε.Ε., εκπροσωπεί μόλις το 2% του συνολικού πληθυσμού της. Οπως δεν υπάρχουν ούτε και λόγοι επανάπαυσης, αφού η εμπειρία έχει δείξει πως «πάντα μπορεί να υπάρχει κάποια δικαιολογία για να μη δοθεί προτεραιότητα στη δουλειά της ισότητας φύλου. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να συμβαίνει αυτό».

Ελλάδα: ξεφεύγοντας από την τελευταία θέση

Για πρώτη φορά η Ελλάδα φέτος ξέφυγε από την παραδοσιακή της τελευταία θέση στον Δείκτη Ισότητας και από την 27η πέρασε στην 24η θέση με 58 μονάδες, απέχοντας 12 από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Η βελτίωση της βαθμολογίας της από το 2020 αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες στην Ε.Ε. και οφείλεται κατά κύριο λόγο στην πρόοδο που έχει σημειωθεί στον τομέα του χρόνου (δηλαδή στο πόσο ισότιμα περνούν τα δύο φύλα τον «διαθέσιμο» χρόνο τους): κατά 23,9 μονάδες αυξήθηκε η βαθμολογία της Ελλάδας στην έμφυλη κατανομή των δουλειών της φροντίδας παιδιών, ηλικιωμένων και εξαρτημένων μελών της οικογένειας, όπως και σημαντική ήταν η μείωση του χάσματος στις κοινωνικές δραστηριότητες που αναλαμβάνουν γυναίκες και άντρες.

Η πιο ισότιμη κατανομή του χρόνου είναι ο τομέας άλλωστε που περισσότερο έχει βελτιωθεί συνολικά στον Ευρωπαϊκό Δείκτη Ισότητας 2023 φέτος, ιδίως όσον αφορά τον χρόνο που αφιερώνεται στις δουλειές της φροντίδας. Μια πραγματικότητα ωστόσο που, όπως επισημαίνει η έκθεση του EIGE, δεν οφείλεται τόσο στο γεγονός ότι οι άνδρες συμμετέχουν περισσότερο αλλά όσο στο ότι οι γυναίκες αφιερώνουν εν τέλει λιγότερες ώρες σε αυτές.

Οι καλύτερες επιδόσεις της χώρας μας παραμένουν στον τομέα της υγείας (85,5 μονάδες, που μας κατατάσσουν στη 17η θέση σε αυτόν τον επιμέρους δείκτη). Ωστόσο, αν την τελευταία δεκαετία έχει υπάρξει μια αργή βελτίωση των ανισοτήτων κατά 1,2 μονάδες, από το 2020 το χάσμα μεγαλώνει κατά 0,3 μονάδες, κυρίως λόγω του πώς αντιλαμβάνονται γυναίκες και άντρες την κατάσταση της υγείας τους.

Ανάλογη η κατάσταση και στον τομέα της εξουσίας, όπου από το 2020 μπορεί συνολικά να υπήρξε μια βελτίωση κατά 1,6 μονάδες, αλλά αυτή οφείλεται κυρίως στη μεγαλύτερη συμμετοχή των γυναικών στον τομέα της λήψης οικονομικών αποφάσεων, ενώ υποχώρηση κατά 0,2 μονάδες σημείωσε η πολιτική τους εκπροσώπηση.

Προβληματική παραμένει η ανισότητα στον τομέα της εργασίας, που με 68,7 μονάδες μας κατατάσσει στην 25η θέση: την τελευταία δεκαετία η Ελλάδα βελτίωσε την κατάταξή της εδώ μόλις κατά μία θέση. Επιπλέον παραμένει προτελευταία στην Ε.Ε. στην υποενότητα της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό και εξακολουθεί να διέπεται από τεράστιες ανισότητες φύλου τόσο όσον αφορά την ποιότητα της εργασίας όσο και τον έμφυλο διαχωρισμό των επαγγελμάτων.

Τέλος, οπισθοδρόμηση παρουσίασε ο τομέας του χρήματος, όπου με τα χρόνια βαθαίνει το χάσμα. Από τη 16η θέση το 2010 η Ελλάδα πέρασε στην 23η σε αυτόν τον τομέα το 2021, ενώ από το 2020 υποχώρησε κατά 1,1 μονάδα. Η αύξηση των έμφυλων ανισοτήτων επιδεινώθηκε την τελευταία διετία ιδίως ως προς την οικονομική κατάσταση των δύο φύλων, όπου η βαθμολογία μας υποχώρησε κατά 2,2 μονάδες και κατά 0,4 στις αποδοχές και τα εισοδήματα γυναικών και ανδρών. Η επιδείνωση των έμφυλων ανισοτήτων στον τομέα του χρήματος, σύμφωνα με την έκθεση, είναι μια γενικότερη τάση στην Ευρωπαϊκή Ενωση, όπου σημειώθηκε κατά μέσο όρο μια οπισθοχώρηση 0,4 μονάδων βαθαίνοντας τις ανισότητες κατά των γυναικών.

Πηγή: efsyn.gr