Η αποτύπωση της Ηλείας στο Διαφωτιστικό έργο του Ρήγα Βελεστινλή
Της Πουλχερίας Γεωργιοπούλου
Ο βάρδος της ελευθερίας των λαών της βαλκανικής ο Ρήγας Βελεστινλής επεφύλαξε σημαντική θέση για τον τόπο μας την Ηλεία, στο μεταφραστικό και εκδοτικό έργο του Ηθικός Τρίπους – «Τα Ολύμπια», το Νέο Ανάχαρση και την Χάρτα της Ελλάδας.
Τα έργα αυτά κατασχέθηκαν κατά τη σύλληψή του από τις αυστριακές αρχές, εξαιτίας των επαναστατικών του σχεδίων εναντίον της Οθωμανικής αυτοκρατορίας αλλά και του διαφωτιστικού του έργου.
Οι αυστριακές αρχές, φοβήθηκαν ότι πίσω από τις δραστηριότητες του Ρήγα κρυβόταν μια τεράστια συνωμοσία, γι΄αυτό και ο ίδιος ο αυτοκράτορας ενδιαφέρθηκε προσωπικά για την υπόθεση του.
Ο υπουργός της Αστυνομίας σε έκθεσή του προς τον αυτοκράτορα της Αυστρίας έγραφε, ότι ο Ρήγας είχε ανακοινώσει στους φίλους του έξι μήνες πριν συλληφθεί ότι θέλει να ελευθερώσει το Μοριά από την τουρκική εξουσία και γι΄αυτό αποφάσισε να στείλει αντίτυπα της Χάρτας στους κατοίκους, καθώς επίσης και να μεταφράσει τον Ανάχαρσιν για να τους γνωρίσει τη θέση της χώρας τους και τις αρχές της ελευθερίας.
Η ιδεολογική προετοιμασία της ελληνικής εξέγερσης, όπως είχε διαπιστώσει η αυστριακή αστυνομία, περιλάμβανε φιλολογικά σχέδια, όπως η μετάφραση των έργων Νέος Ανάχαρσις και Ηθικός Τρίπους, η δημοσίευση της Χάρτας της Ελλάδας, η σύνταξη της επαναστατικής προκήρυξης και άλλων έργων, που καλούσε το ελληνικό έθνος να εξεγερθεί για την ελευθερία του.
Οι λογοτεχνικές επιδιώξεις του Ρήγα, ενσωματώθηκαν σε ένα ευρύτερο πατριωτικό πρόγραμμα αναβίωσης της ελληνικής αρετής και μια παράμετρός του ήταν η ιδέα και η ελπίδα αναστάσεως του ολυμπιακού πνεύματος στον τόπο, όπου γεννήθηκε . Σφυρηλατεί την ενιαία εθνική ταυτότητα του νεοσύστατου ελεύθερου κράτους, μέσα από το θεσμό πανελλήνιων δεσμών, όπως εκφράζονταν στους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Ο Ρήγας δίνοντας τον τίτλο ”Τα Ολύμπια” στην μετάφραση του ιταλικού έργου του Μεταστάσιο κατευθύνει αμέσως τον αναγνώστη στα γεγονότα των Ολυμπιακών Αγώνων. Στον 4ο τόμο του Νέου Ανάχαρση δίνει ένα πλήρες τοπογραφικό της Αρχαίας Ολυμπίας και της Αρχαίας Ήλιδας, της περιοχής δηλαδή όπου βρίσκεται η σκηνή του δράματος του θεατρικού του έργου ” Τα Ολύμπια”.
Στη Χάρτα της Ελλάδος παραθέτει στο φύλλο εννέα το τοπογραφικό διάγραμμα της Αρχαίας Ολυμπίας και τη σημαντική θέση του αρχαίου Ιερού του Διός ενώ στο φύλλο τέσσερα έχει παραστάσεις από τα Ολυμπιακά αγωνίσματα της ελεύθερης πάλης, της ιπποδρομίας και της αρματοδρομίας
Οι αυστριακές αρχές κατέσχεσαν τα κιβώτια με τα βιβλία που μετέφερε ο Ρήγας, και ενημερώνουν τον αυτοκράτορα πως η έκδοση του Νέου Ανάχαρση είναι προωρισμένη να εξεγείρη το πνεύμα της ελευθερίας στους Έλληνες, να υποδείξει στο έθνος πόσο μεγάλη ήταν άλλοτε η πατρίδα του, παράλληλα δε, θα λειτουργούσε ως προκήρυξη που έμελλε να υποδείξει πως θα αποτινάξουν τον τουρκικό ζυγό χρησιμοποιώντας τα λαϊκά δικαιώματα και δυνάμεις, αλλά, και τους τρόπους για να επανέλθουν στο αλλοτινό μεγαλείο.
