Κατανοώ ότι ο τίτλος μου θα ξενίσει, ένθεν και ένθεν – ενδεχομένως περισσότερο τους εκ δεξιών ένθεν. Και όμως, χωρίς να παίζουμε με τις λέξεις και με τα δεδομένα της παγκόσμιας οικονομίας και πολιτικής όπως έχουν διαμορφωθεί από την πανδημία, η αμερικανική κυβέρνηση παραδίδει μαθήματα χειρισμού μιας έκρυθμης κατάστασης κάνοντας πράξη τον λόγο ύπαρξης της – τον λόγο ύπαρξης κάθε κυβέρνησης. Δηλαδή, το να υπηρετεί τους πολίτες που την έχουν εκλέξει. Γιατί στην δημοκρατία, η κυβέρνηση δεν εξουσιάζει. Υπηρετεί.

Το νομοσχέδιο της κυβέρνησης Μπάιντενενδέχεται να είναι η σημαντικότερη νομοθεσία μετά την Πράξη Πολιτικών Δικαιωμάτων (Civil Rights Act) του 1964, που επανέφερε τα συνταγματικά δικαιώματα των Μαύρων πολιτών που είχαν κερδηθεί με την λήξη του Εμφυλίου (1865) αλλά ουδέποτε είχαν εφαρμοστεί. Όμως, το τωρινό νομοσχέδιο, που έχει τίτλο «Σχέδιο Σωτηρίας των Αμερικανών», είναι ταυτόχρονα επικεντρωμένο στην απαραίτητη οικονομική ενίσχυση μιας πολιτείας που έχει υποστεί καταστροφικές συνέπειες λόγω της πανδημίας, αλλά και λόγω της βαθειά ριζωμένης κοινωνικής αδικίας που υπάρχει στους πολιτικούς και οικονομικούς θεσμούς. Λόγω του οικονομικού σκέλους του, το οποίο είναι απαράμιλλο στην ιστορία (1,9 τρισεκατομμύρια δολάρια), το νομοσχέδιο είναι ανάλογο του περίφημου New Deal του Ρούζβελτ (1933) για την αντιμετώπιση της μεγάλης ύφεσης της εποχής.

Μόνο ότι, βάσει της νέας νομοθεσίας, θα εξαλειφθεί η λεγόμενη «παιδική φτώχεια» σχεδόν κατά το ήμισυ — δηλαδή, ότι το 40% των οικογενειών που δεν μπορούν να ταΐσουν τα παιδιά τους θα πάψουν από αύριο να αντιμετωπίζουν αυτό το πρόβλημα – είναι τεράστιο. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Είναι μια «κινεζικού» τύπου επιστράτευση των κρατικών δυνάμεων για την αντιμετώπιση της πανδημίας: αγορά εμβολίων και νοσοκομειακού υλικού, κινητοποίηση της πολιτοφυλακής για την διευκόλυνση των μαζικών εμβολιασμών, στήριξη νοσοκομείων και της γενικότερης περίθαλψης, εκπαίδευσης των πολιτών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων τους κλπ. Σημειώνω δε ότι, στον συγκεκριμένο τομέα, το νομοσχέδιο συνοδεύεται από προεδρικό διάταγμα που επιβάλλει την συνεργασία δύο αντιπάλων φαρμακευτικών εταιριών ώστε να επιταχυνθεί η μαζική παραγωγή των εμβολίων. Το νομοσχέδιο έτσι καταργεί την «ιερά» αρχή ότι η αγορά αποφασίζει.

Το νομοσχέδιο επίσης προβλέπει οικονομική στήριξη στο σύνολο της τοπικής αυτοδιοίκησης — δηλαδή, σε πολιτείες και δήμους που έχουν χάσει εισόδημα λόγω της γενικότερης πτώχευσης των φορολογούμενων πολιτών. Επιπλέον. στοχεύει συγκεκριμένα στην στήριξη των εργατών και των αγροτών – των κατωτέρων τάξεων της κοινωνίας που έχουν υποστεί τα βαρύτερα οικονομικά πλήγματα – αλλά και των επαγγελμάτων εστίασης και άλλων τέτοιων τομέων της λεγόμενης «οικονομίας υπηρεσιών», των σχολείων και των παιδικών σταθμών έτσι ώστε οι πτωχευμένες και άνεργες οικογένειες να μη χρειάζεται να συνεχίζουν να πληρώνουν δίδακτρα, ενώ ταυτόχρονα καλύπτει μέχρι και το ήμισυ των ασφαλιστικών εισφορών. Τέλος, σε μεγάλο μέρος του, πρόκειται για νομοθεσία υποδομής – δηλαδή, δεν έχει πρόσκαιρη ισχύ, που θα λήξει με την πάροδο της πανδημίας.

Και έπεται συνέχεια. Σύμφωνα με αυτά που ισχυρίζεται η νέα κυβέρνηση, τα επικείμενα νομοσχέδια σκοπεύουν να ανατρέψουν μια τεράστια εμβέλεια νόμων και πρακτικών που έχουν θεσπιστεί τις τελευταίες δεκαετίες στο όνομα του νεοφιλελευθερισμού σε όλη την γκάμα των οικονομικών και πολιτικών δεδομένων. Και υπάρχει εξήγηση γι αυτό. Η πανδημία κατέδειξε με σοκαριστικό τρόπο, όχι μόνο την ένδεια του νεοφιλελεύθερου μοντέλου όσον αφορά την στοιχειώδη εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής στο σύνολο μιας κοινωνίας, αλλά την κυνική συνέργεια του στην καταστροφή του ίδιου του κοινωνικού ιστού και με αυτό τον τρόπο τον κλονισμό του δομών του ίδιου του κοινοβουλευτικού συστήματος με τις εμφανέστατες συνέπειες που όλοι γνωρίζουμε.

Η ελληνική κυβέρνηση σε επίπεδα Τραμπισμού

Τα γράφω όλα αυτά, σε εγκληματική συντομία, με μια αίσθηση άμεσης κριτικής ευθύνης. Για έναν Έλληνα που ζει τον μισό του χρόνο στην Νέα Υόρκη η εγγύτητα και η απόσταση είναι συνυφασμένες έννοιες. Η πολιτική ζωή είναι ταυτόχρονη και οι αντιφάσεις ξεφεύγουν από τα στενά πλαίσια του τοπικού, εθνικού κλπ. πλαισίου. Δεν μιλάω συγκριτικά γιατί τα μεγέθη είναι ασύγκριτα. Μιλάω συνθετικά και με γνώμονα πάντοτε το παγκόσμιο.

Και βλέπω αυτή την στιγμή στην Ελλάδα μια κυβέρνηση που όχι μόνο δεν παρακολουθεί τι συμβαίνει παγκοσμίως σε σχέση με το πως η πανδημία έχει αποκαλύψει την φενάκη του νεοφιλελευθερισμού, δηλαδή, του ότι χωρίς κρατικό χρήμα – πολύ χρήμα και στοχευμένο χρήμα με σκοπό την διόρθωση κοινωνικών ανισοτήτων – η αγορά είναι ανίκανη να αντιμετωπίσει ένα μαζικό πρόβλημα υγείας της κοινωνίας, αλλά αντιθέτως ξεφυσάει φούμαρα περί «ατομικής ευθύνης» όταν τα ίδια της τα στελέχη περιφρονούν κάθε δική τους ευθύνη δημοσίως.

Και επιπλέον, μέσα στην τραγική κατάσταση μιας πανδημίας που έχει παραλύσει την χώρα και έχοντας εξασφαλίσει την μεγαλύτερη αποτυχία διαχείρισης σε όλη την Ευρώπη, βλέπω μια κυβέρνηση που όχι μόνο δεν αναλαμβάνει την ατομική της ευθύνη, όχι μόνο δεν υπηρετεί τους πολίτες που την εξέλεξαν, αλλά αντιθέτως τους λοιδωρεί, τους εξαπατά, τους περιφρονεί, τους θέτει σε κίνδυνο και από πάνω τους ΔΕΡΝΕΙ. Αναίτια, αλύπητα, απροκάλυπτα, αδιάντροπα, με μια πρωτοφανή ηδονή βίας που, έχοντας μεγαλώσει μες την χούντα, ομολογώ δεν έχω ξαναδεί. Η θλίψη μου είναι απέραντη. Η αηδία μου ασυγκράτητη.

Η ελληνική κυβέρνηση έχει περάσει πλέον σε εμφανή επίπεδα Τραμπισμού, με την ανάλογη αλαζονεία και χυδαιότητα, διχαστική εξαπάτηση και περιφρόνηση των πολιτών, αντιδημοκρατική αποθέωση μιας οικογενειοκρατίας εξευτελίζοντας την έννοια της αριστείας και, βεβαίως, ανεπανάληπτη αποτυχία στην διαχείριση της πανδημίας και της οικονομίας. Και επιπλέον, μια άνευ ορίων αστυνομική αυθαιρεσία σε ένα κρεσέντο βίας εναντίον της κοινωνίας που εκφράζεται με τέτοια κτηνώδη ορμή που, ψυχαναλυτικά μιλώντας, φανερώνει ένα αθεράπευτο κόμπλεξ ανεπάρκειας, ανικανότητας και εξουσιομανίας. Τελικά, στην Αμερική η πλειοψηφία της κοινωνίας, σε τεράστια ταξική και διαφυλετική εμβέλεια, εξεγέρθηκε εν μέσω πανδημίας προκειμένου, όχι μόνο να δώσει τέλος σε αυτή την κυβέρνηση αλλά στην ίδια την μεγάλη απάτη του φιλελευθερισμού.

Ας ελπίσουμε ότι αυτό θα είναι και το μέλλον της Ελλάδας. Χωρίς την εξέγερση των καταπιεσμένων πολιτών δεν υπάρχει δημοκρατία. Το συγκεκριμένο αυτό μάθημα, βέβαια, δεν έρχεται πρωτίστως από την Αμερική αλλά από την αρχαία Αθήνα.

Ο Στάθης Γουργουρής είναι Καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Κοινωνικών Σπουδών στο Columbia University