Γιάννης Μπιτζούνης: Ο θεσμός των ΚΔΑΠ και η αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος στην Ελλάδα

Κατακόρυφη είναι η αύξηση των αιτήσεων στα ΚΔΑΠ μέσα σε μια δεκαετία αφού σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία της ΕΕΤΑΑ Α.Ε. το 2010-2011 είχαμε 8.182 αιτήσεις για ΚΔΑΠ και το 2019-2020 73.937 αιτήσεις για ΚΔΑΠ

 

Γράφει o Γιάννης Μπιτζούνης-καθηγητής Φυσικής Αγωγής στο ΚΔΑΠ Ζαχάρως

“Η δωρεάν δημιουργική απασχόληση είναι η λύση”

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της χώρας μας, το οποίο σωστά ανάγεται σε εθνικό ζήτημα, είναι το πρόβλημα της δημογραφικής συρρίκνωσης του πληθυσμού. Κάθε χρόνο, όλο και λιγότερα παιδιά γεννιούνται. Μία μείωση, η οποία, όπως όλα δείχνουν, θα εξακολουθήσει να συμβαίνει και χρόνο με τον χρόνο, μάλιστα, ίσως αυξηθούν και οι ρυθμοί μείωσης των γεννήσεων. Οι λόγοι είναι πολλοί, αλλά και προφανείς. Αν κάνουμε μία έρευνα μεταξύ νέων ζευγαριών ή γενικότερα μεταξύ του πληθυσμού νέων, ηλικίας από 20 έως 40 ετών, και τους ρωτήσουμε αν σκοπεύουν να κάνουν παιδιά, αν θέλουν να κάνουν παιδιά, πόσα παιδιά θα ήθελαν να κάνουν και για ποιους λόγους θεωρούν ότι δεν μπορούν να δημιουργήσουν οικογένεια, οι απαντήσεις που θα παίρναμε θα ήταν όλες άμεσα ή έμμεσα συνδεδεμένες με οικονομικούς παράγοντες. Οι περισσότεροι θα μιλήσουν για ένα φαύλο κύκλο ο οποίος θα μπορούσε να περιγραφεί ως εξής:

“Για να κάνει κάποιο ζευγάρι ένα παιδί χρειάζεται πρώτα από όλα να έχουν και οι δύο γονείς εργασία. Πρέπει να έχουν και οι δύο εργασία καθώς με την καθίζηση των αποδοχών των εργαζομένων τα τελευταία χρόνια, ο ένας μισθός δεν φτάνει ούτε καν για το ανδρόγυνο, πόσω δε μάλλον και για ένα παιδί. Εδώ λοιπόν έχουμε να αντιμετωπίσουμε δύο προβλήματα. Πρώτον την ανεργία, η οποία είναι ένα αντικειμενικό εμπόδιο στο να επιτευχθεί η προαναφερθείσα ανάγκη για εργασία και των δύο γονέων. Ένα δεύτερο πρόβλημα είναι πως ακόμα κι αν μια οικογένεια ξεπεράσει το πρόβλημα της ανεργίας και έχουν και οι δύο γονείς μια δουλειά, ποιος θα είναι με το παιδί στο σπίτι; Θα προσλάβουν άνθρωπο να κρατάει το παιδί στο σπίτι; Μα πώς; Θα δίνουν τον έναν μισθό εκεί. Απορρίπτεται αυτή η επιλογή ως μη πραγματοποιήσιμη. Θα αναγκασθεί ο ένας γονέας από τους δύο να παραιτηθεί της εργασίας του για να μπορεί να είναι με το παιδί στο σπίτι. Και εδώ κλείνει αυτός ο φαύλος κύκλος και επανερχόμαστε στην αρχική παραδοχή πως μόνο με έναν από τους δύο γονείς εργαζόμενο, δεν μπορεί να συντηρηθεί αξιοπρεπώς μία οικογένεια. Επομένως, αν ποτέ αποφασίσει ένα ζευγάρι να κάνει παιδί θα το κάνει παίρνοντας ένα μεγάλο ρίσκο,  μπαίνοντας σε μια φάση τεράστιων, ασφυκτικών οικονομικών δυσκολιών κάτι που με μαθηματική ακρίβεια θα οδηγήσει στην απόφαση του ζευγαριού να κάνει το πολύ ένα παιδί. Όπως χαρακτηριστικά λένε οι νέοι σήμερα “ένα και πολύ είναι”.

Σε όλα τα παραπάνω θα πρέπει να προστεθεί και η έλλειψη επαρκούς και σοβαρού εργασιακού/νομοθετικού πλαισίου το οποίο θα προστατεύει ως “κόρη οφθαλμού” τη μητρότητα τόσο σε επίπεδο ειδικών αδειών προστασίας της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας, όσο και σε επιδοματικό επίπεδο. Τομείς στους οποίους η χώρα μας υστερεί σημαντικά σε σύγκριση με άλλες δυτικές και κυρίως βόρειες ευρωπαϊκές χώρες.

Tο θέμα αυτό και κυρίως τα μέτρα για την αντιμετώπισή του, θα πρέπει να είναι ύψιστης προτεραιότητας για κάθε ελληνική κυβέρνηση. Μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν είναι μεταξύ άλλων:

1. Μέτρα για την καταπολέμηση της ανεργίας στους νέους με αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας, πλήρους απασχόλησης, με πλήρη εργασιακά δικαιώματα.
2. Τροποποίηση της υπάρχουσας νομοθεσίας με μέτρα προστασίας της μητρότητας πολύ πιο ευνοϊκά για τη μητέρα και τους νέους υποψήφιους γονείς από ό,τι ισχύει σήμερα.
3. Γενναία μεταρρύθμιση της επιδοματικής πολιτικής ως προς τις οικογενειακές παροχές (αύξηση ύψους επιδομάτων, ειδικές φόρο-ελαφρύνσεις κλπ).
4. Και τέλος, η εφαρμογή ενός μόνιμου, πλήρους, καθολικού σχεδίου κοινωνικής πολιτικής για το παιδί και την οικογένεια που θα περιλαμβάνει τόσο Δομές όπως βρεφικούς, παιδικούς, ΚΔΑΠ, ΚΔΑΠ-ΜΕΑ, κατασκηνώσεις κλπ όσο και Υπηρεσίες στήριξης και πρόνοιας για κάθε οικογένεια από Κοινωνικούς Λειτουργούς, Ψυχολόγους, Παιδοψυχολόγους, Οικογενειακούς συμβούλους κλπ.

Ένα σκέλος, λοιπόν, της συνολικής λύσης που παρουσιάστηκε παραπάνω, είναι οι Δομές ΚΔΑΠ και ΚΔΑΠ-ΜΕΑ των Δήμων, που ήδη εδώ και πολλά χρόνια αποτελούν μέρος της προσπάθειας των κυβερνήσεων για τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για τον περιορισμό του δημογραφικού προβλήματος της χώρας μας. Οι Δομές αυτές, αποτελούν έναν σταθερό πυλώνα κοινωνικής πολιτικής των ΟΤΑ και προσφέρουν υπηρεσίες στην καρδιά των αναγκών της οικογένειας, των γονέων και των ίδιων των παιδιών. Χρηματοδοτούμενες μέσα από την συγχρηματοδοτούμενη από το ΕΣΠΑ δράσης της «Εναρμόνισης οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής» στηρίζουν τις εργαζόμενες και άνεργες μητέρες, τόσο στο να διατηρήσουν την εργασία τους οι μεν, όσο και να έχουν την ευκαιρία και τον χρόνο να βρουν μία εργασία οι δε. Για παράδειγμα, όταν το 5-6 ετών παιδί μιας οικογένειας είναι το πρωί στο νηπιαγωγείο ή στο δημοτικό σχολείο και το απόγευμα έχει τη δυνατότητα να έρθει δωρεάν σε ένα ΚΔΑΠ, αυτομάτως δημιουργούνται οι συνθήκες εντός της οικογένειας ούτως ώστε η μητέρα να βρει τον χρόνο (πέρα από το να διατηρήσει την εργασία της αν είναι εργαζόμενη ή να αναζητήσει εργασία αν είναι άνεργη, όπως είπαμε παραπάνω) για να παρέχει την αυξημένη φροντίδα που χρειάζεται ένα βρέφος. Με λίγα λόγια η ίδια η ύπαρξη των ΚΔΑΠ δημιουργεί τις συνθήκες εκείνες που θα επιτρέψουν σε ένα νέο ζευγάρι να σκεφτεί να κάνει ένα δεύτερο και γιατί όχι ένα τρίτο παιδί καθώς θα είναι εξασφαλισμένη η δημιουργική απασχόληση και η φροντίδα των μεγαλύτερων παιδιών τους απελευθερώνοντας, κυρίως για τη νέα μητέρα, υπερπολύτιμο χρόνο και «χώρο» για τη φροντίδα των μικρότερων παιδιών/βρεφών της. Αυτά ως προς τον παράγοντα χρόνο. Ένας ακόμα παράγοντας που επηρεάζεται καίρια από την λειτουργία των ΚΔΑΠ είναι ο οικονομικός. Οι γονείς εξασφαλίζουν στα ΚΔΑΠ την απασχόληση των παιδιών τους σε καλλιτεχνικές, πολιτιστικές, αθλητικές, τεχνολογικές, ψυχαγωγικές και αναμφίβολα παιδαγωγικές δραστηριότητες εντελώς δωρεάν σε εκπαιδευτικά προγράμματα που για να τα παρακολουθούσαν τα παιδιά τους σε ιδιωτικές σχολές, ωδεία, φροντιστήρια, γυμναστήρια κλπ θα έπρεπε να ξοδέψουν μία περιουσία κάτι που αφενός θα σήμαινε πως τα παιδιά θα στερούνταν αυτής της ευκαιρίας λόγω οικονομικής αδυναμίας των γονέων και αφετέρου πάλι θα λειτουργούσε αναμφίβολα ανασταλτικά στην απόφαση να αποκτήσουν δεύτερο ή τρίτο παιδί.

Ο αριθμός των αιτήσεων τα τελευταία χρόνια όπως αυτός προκύπτει από τα επίσημα στατιστικά στοιχεία της ΕΕΤΑΑ Α.Ε.:

2010-2011:

8.182 αιτήσεις για ΚΔΑΠ

1.433 αιτήσεις για ΚΔΑΠ-ΜΕΑ

 

2011-2012:

12.599 αιτήσεις για ΚΔΑΠ (+53,98%),

1.747 αιτήσεις για ΚΔΑΠ-ΜΕΑ (+21,91%)

 

2012-2013:

17.405 αιτήσεις για ΚΔΑΠ (+38,15%),

1.895 αιτήσεις για ΚΔΑΠ-ΜΕΑ (+8,47%)

 

2013-2014:

18.957 αιτήσεις για ΚΔΑΠ (+8,92%),

2.087 αιτήσεις για ΚΔΑΠ-ΜΕΑ(+10,13%),

 

2014-2015:

21.513 αιτήσεις για ΚΔΑΠ (+13,48%),

2.190 αιτήσεις για ΚΔΑΠ-ΜΕΑ(+4,94%),

 

2015-2016:

28.122 αιτήσεις για ΚΔΑΠ (+30,72%),

2.345 αιτήσεις για ΚΔΑΠ-ΜΕΑ(+7,08%),

 

2016-2017:

35.663 αιτήσεις για ΚΔΑΠ (+26,82%),

2.959 αιτήσεις για ΚΔΑΠ-ΜΕΑ(+16,97%),

 

2017-2018:

47.022 αιτήσεις για ΚΔΑΠ (+31,85%),

3.461 αιτήσεις για ΚΔΑΠ-ΜΕΑ(+16,97%),

 

2018-2019:

58.650 αιτήσεις για ΚΔΑΠ (+24,73%),

4.158 αιτήσεις για ΚΔΑΠ-ΜΕΑ(+20,14%),

 

2019-2020:

73.937 αιτήσεις για ΚΔΑΠ (+26,06%),

4.725 αιτήσεις για ΚΔΑΠ-ΜΕΑ(+13,63%),

 

Στα στατιστικά στοιχεία αποτυπώνεται ξεκάθαρα η διαρκώς αυξανόμενη ανάγκη και επιθυμία των γονέων για συμμετοχή των παιδιών τους στα προγράμματα των ΚΔΑΠ και ΚΔΑΠ-ΜΕΑ (από το 2010 μέχρι το 2018 είχαμε συνολική αύξηση της ζήτησης σε ποσοστό 803,65% για τα ΚΔΑΠ και 229,72% για τα ΚΔΑΠ-ΜΕΑ). Κι ο αριθμός των αιτήσεων κατ’ έτος θα ήταν σαφώς αισθητά μεγαλύτερος αν το ΕΣΠΑ δεν έθετε περιορισμούς συμμετοχής στη δράση μητέρων-δημοσίων και δημοτικών υπαλλήλων (λιμενικοί, αστυνομικοί, πυροσβέστες, στρατιωτικοί, δικαστικοί, μόνιμοι εκπαιδευτικοί, ιατρικό προσωπικό Ε.Σ.Υ., δημόσιοι υπάλληλοι, μόνιμοι υπάλληλοι ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού και ΝΠΔΔ ΟΤΑ κλπ) οι οποίοι με το παρόν σύστημα χρηματοδότησης δεν έχουν το δικαίωμα συμμετοχής στη δράση.

Ο καθένας αντιλαμβάνεται πως αν τα ΚΔΑΠ αποτελούν για τις οικογένειες με παιδιά «γενικού πληθυσμού» τόσο σημαντικές και αναγκαίες Δομές, τα ΚΔΑΠ-ΜΕΑ για τις οικογένειες των παιδιών/ατόμων με αναπηρία αποτελούν μοναδική διέξοδο. Ό,τι και να πούμε θα είναι λίγο για τις οικογένειες αυτών των παιδιών που έχουν μία καθημερινότητα πολύ πιο διαφορετική, πολύ πιο δύσκολη από τον μέσο άνθρωπο, από τα μέλη της μέσης οικογένειας.

Η θεσμοθέτηση σε μόνιμη βάση των κοινωνικών δομών ΚΔΑΠ και ΚΔΑΠ-ΜΕΑ πρέπει να είναι από τους πρωταρχικούς στόχους οποιασδήποτε κυβέρνησης επιθυμεί πραγματικά να λύσει το πρόβλημα του δημογραφικού που λαμβάνει διαστάσεις απειλής για το μέλλον της χώρας και του έθνους μας.

Youngpeople.gr