Εξαιρετική η εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου του Δημήτρη Βεριώνη “Θάνατοι στη χούντα” στο Δημαρχείο Πύργου με αφορμή και την Επέτειο του Πολυτεχνείου
“Επιστρέφουμε στους ανθρώπους αυτά που τους χρωστάει η Ιστορία”
- Για το βιβλίο μίλησαν σκιαγραφώντας το σκοτεινό πολιτικό κλίμα της εποχής, ο πρ. πρόεδρος του Συνασπισμού Ν. Κωνσταντόπουλος, ο πρ. δήμαρχος Πύργου Μ. Παρασκευόπουλος και ο Αν. Καπογιάννης- δημοσιογράφος της εφημερίδας Αυγή Πύργου
Γράφει η Ελένη Παπαδοπούλου
“Η έρευνα για την συγγραφή του βιβλίου μου, ξεκίνησε από την αγωνία της “μη λήθης” και αποτελεί χρέος απέναντι στην κοινωνία, την ιστορία και την ιστορική αλήθεια. Θέλω να πιστεύω ότι αποτελεί μια ηθική τουλάχιστον δικαίωση των οικογενειών και των ανθρώπων τους που δολοφόνησε η χούντα”. Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας Δημήτρης Βεριώνης, έγραψε τον επίλογο της εξαιρετικής παρουσίασης του βιβλίου του «Θάνατοι στη Χούντα»- Δολοφονίες, αντιδικτατορική δράση, ύποπτοι θάνατοι την επταετία 1967-1974, που παρουσιάστηκε το απόγευμα της Παρασκευής στο Λάτσειο δημοτικό μέγαρο Πύργου στην κατάμεστη αίθουσα του δημοτικού συμβουλίου, που συνδιοργάνωσαν το βιβλιοπωλείο Κορκολής, οι εκδόσεις Τόπος και ο δήμος Πύργου.
Για το βιβλίο μίλησαν με εκπληκτικές τοποθετήσεις σκιαγραφώντας το σκοτεινό πολιτικό κλίμα της εποχής, διακεκριμένοι για την αντιδικτατορική τους δράση ομιλητές: O δικηγόρος και πρώην πρόεδρος του Συνασπισμού Νίκος Κωνσταντόπουλος, o δικηγόρος και πρώην δήμαρχος Πύργου Μάκης Παρασκευόπουλος και ο Ανδρέας Καπογιάννης- δημοσιογράφος της εφημερίδας Αυγή Πύργου. Την εκδήλωση συντόνισε ο δημοσιογράφος Γιώργος Μαρκόπουλος που έκανε μια συνοπτική παρουσίαση του βιβλίου και του συγγραφέα, ενώ κατά τη διάρκεια της συζήτησης έκανε εμβόλιμα χρήσιμα σχόλια.
Σύντομο χαιρετισμό απηύθυνε και ο δήμαρχος Πύργου Στ. Καννής που συνεχάρη το συγγραφέα για το βιβλίο του ενώ εξήρε την προσωπικότητα του κ. Νίκου Κωνσταντόπουλου τονίζοντας ότι ήταν μια ιδιαίτερη μορφή του αγώνα και στέλεχος της Δημοκρατικής Άμυνας κατά την επταετία όπως και ο κ. Μάκης Παρασκευόπουλος από τους πρωταγωνιστές της εξέγερσης της Νομικής.
Α. Καπογιάννης: “Να μετονομαστεί οδός του Πύργου σε οδός Βασίλη Φάμελου”
Πρώτος άνοιξε την παρουσίαση ο κ. Ανδρέας Καπογιάννης αναλύοντας εν συντομία το ιστορικό πλαίσιο της περιόδου 1960 – 1974 αναφερόμενος καταρχήν στα ένοπλα επαναστατικά κινήματα της Λατινικής Αμερικής που έγραψαν ιστορία, εστιάζοντας στη συνέχεια στην ηρωική εξέγερση των φοιτητών του Πολυτεχνείου στην οποία ήταν παρών και ο ίδιος χωρίς ποτέ ως τώρα να το αποκαλύψει και στην δολοφονία του δικού μας Βασίλη Φάμελου με τον οποίο ήταν συμμαθητές στο 4ο δημοτικό Πύργου. Μάλιστα, με αυτήν την αφορμή πριν από δύο χρόνια, γνώρισε και τον Δημήτρη Βεριώνη όταν τον επισκέφθηκε στα γραφεία της Αυγής, όπου η μαρτυρία του Αντρέα Καπογιάννη για τον Βασίλη Φάμελο που έπεσε νεκρός με μια σφαίρα στο κεφάλι έξω από το Πολυτεχνείου στις 16 Νοεμβρίου 1973, καταγράφηκε στο βιβλίο “Θάνατοι στη χούντα”, όπου παρουσιάζονται οι ιστορίες των ανθρώπων που δολοφόνησε το καθεστώς. 247 κατονομασμένες περιπτώσεις θανάτων για τους οποίους ευθυνόταν ή κατηγορήθηκε το καθεστώς και οι κύκλοι του. Καταλήγοντας ο κ. Καπογιάννης επαναδιατύπωσε την πρόταση που είχε κάνει παλιότερα η “Αυγή”, ένας δρόμος της πόλης του Πύργου να πάρει το όνομα του Βασίλη Φάμελου για να τον τιμήσει ο τόπος του όπως του πρέπει, σαν ήρωα.
Μ. Παρασκευόπουλος: «Οι νεκροί στους αγώνες του λαού έχουν εμβληματικό ρόλο”
Στην συνέχεια το λόγο πήρε ο κ. Μάκης Παρασκευόπουλος που αναφέρθηκε αρχικά στον εμβληματικό και συμβολικό όπως είπε ρόλο που έχουν οι νεκροί στους αγώνες του λαού, φέρνοντας ως παράδειγμα στον Σωτήτρη Πέτρουλα, τον Γρηγόρη Λαμπράκη και τον Γιώργο Σεφέρη η κηδεία του οποίου μετατράπηκε σε μια παλλαϊκή διαμαρτυρία όπου ακούστηκαν για πρώτη φορά τα “απαγορευμένα” τραγούδια του Μίκη ( “πάλης ξεκίνημα νέοι αγώνες” κ.α). Συνδέοντας τα λεγόμενά του με το βιβλίο του Δ. Βεριώνη επισήμανε ότι όλοι αυτοί οι νεκροί που παρουσιάζονται ο καθένας με την ιστορία του, δεν είναι νεκροί που προέκυψαν από συμπλοκές. “Ήταν δολοφονίες! Δολοφονήθηκαν από τα όργανα της χούντας”! Μάλιστα ο κ. Παρασκευόπουλος προσπάθησε να ερμηνεύσει μια άλλη παράμετρο, αυτή της απουσίας της ένοπλης αντίστασης, της ένοπλης πάλης και αμφισβήτησης απέναντι στην χούντα. όπως έγινε σε άλλες χώρες, ίσως γιατί ήταν νωπά ακόμα τα τραύματα του εμφυλίου με τους εκατοντάδες νεκρούς εκατέρωθεν και διάχυτο το κλίμα του φόβου, με εξαίρεση την προσπάθεια δολοφονίας του Παπαδόπουλου από τον Αλέκο Παναγούλη. “Δεν είναι ότι ο λαός δείλιασε, όμως στην πραγματικότητα δεν υπήρχε καμία οργανωμένη αντίσταση και το λέω για να έχουμε πλήρη εικόνα της ιστορίας. Η χούντα ποτέ δεν δέχθηκε ότι άφησε πίσω της νεκρούς και το επίσημο δόγμα της ήταν” είμαστε αναίμακτοι επαναστάτες”! Όχι δεν ήταν! Δολοφόνοι, προδότες και επικίνδυνοι ήταν” κατέληξε ο κ. Παρασκευόπουλος συγχαίροντας τον Δημήτρη Βεριώνη γι αυτό το βιβλίο που αποκαλύπτει αυτήν την σκοτεινή πλευρά της ιστορίας”.
Ν. Κωνσταντόπουλος: “Να θυμόμαστε, να μαθαίνουμε, να μην ξεχνάμε..”
Τον κύκλο των ομιλητών έκλεισε ο κ. Νίκος Κωνσταντόπουλος αναφέροντας ότι κάθε φορά που έρχεται εδώ, περνά από τη μυαλό του μια λιτανεία από μνήμες, όταν διαβαίνοντας τον Αλφειό με ένα κάρο ερχόταν στον Πύργο για να πάει σχολείο, στην πρώτη του δημοτικού, μέσα στην καρδιά του Εμφυλίου! Αυτή η εικόνα έχει μείνει στην καρδιά του! Αναφερόμενος στην εξέγερση του Πολυτεχνείου τόνισε ότι 51 χρόνια μετά, κάνουμε καταγραφή της ιστορικής μνήμης αλλά και της συνείδησης και είναι καιρός να αποφλοιώσουμε το γεγονός και να αναδείξουμε το κουκούτσι. “Το Πολυτεχνείο είχε έναν μεγάλο συμβολισμό. Ήταν μια αγωνιστική εξέγερση, αυθόρμητη, ακαθοδήγητη και αυτόνομη που στηρίχθηκε στην αυτοθυσία των νέων. Δεν ήταν ένα φολκλορικό πανηγύρι, ούτε προβοκατόρικη ενέργεια. Το Πολυτεχνείο έπρεπε να θεσμοθετηθεί ως εθνική επέτειος” ανέφερε ο κ. Κωνσταντόπουλος. “Να θυμόμαστε λοιπόν, να μαθαίνουμε, να μην ξεχνάμε. Η επετειακή μνήμη απαιτεί έναν πολιτικό αναστοχασμό. Η ιστορία είναι ρίζα της πολιτικής και πολιτισμικής πραγματικότητας. Και το βιβλίο του Δ. Βεριώνη είναι μια τίμια δουλειά, πολύτιμη προσφορά στην δημόσια ιστορία…” Τέλος ο κ Κωνσταντόπουλος σχολίασε το καταπληκτικό εξώφυλλο του βιβλίου που φιλοτέχνησε ο γνωστός χαράκτης Τάσος.
Δ. Βεριώνης: “Οι νεκροί είχαν όνομα, όνειρα, οικογένειες…”
Η ιστορική αλήθεια αναζητά τις πραγματικές της διαστάσεις
Σειρά είχε τέλος, η ματιά του ίδιου του συγγραφέα, που χρειάστηκε περίπου 10 χρόνια έρευνας για να μπορέσει να το ολοκληρώσει. “Η σκέψη για την έρευνα και τη δημιουργία του βιβλίου – ανέφερε ο κ. Βεριώνης- γεννήθηκε μετά από μια επίσκεψη στον μουσειακό χώρο του Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974 (ΣΦΕΑ) και τη διαπίστωση πως αρκετές από τις εκεί αναρτημένες φωτογραφίες θυμάτων της περιόδου ανήκαν σε άγνωστα σε εμένα πρόσωπα. Σιγά – σιγά διαπίστωσα πως ακόμα και για τις γνωστές περιπτώσεις θυμάτων γνωρίζουμε ελάχιστα. Πιστεύω ότι αυτό το κομμάτι Ιστορίας δεν είχε ερευνηθεί, τουλάχιστον όχι επαρκώς, εκτός από την περίπτωση των θυμάτων του Πολυτεχνείου και την εξαιρετική μελέτη του Λεωνίδα Καλλιβρετάκη. Η Ιστορία κάτι χρωστάει στα θύματα και στις οικογένειές τους. Με την έρευνα αυτή στρέφουμε το βλέμμα στην Ιστορία της μικρότερης κλίμακας αλλά και στην αναγνώριση της προσωπικής οδύνης του θανάτου. Η ερευνητική και η συγγραφική διαδικασία κράτησαν περίπου δέκα χρόνια, με σχεδόν καθημερινή, εντατική εργασία. Έγινε προσπάθεια όσα καταγράφονται να είναι απολύτως τεκμηριωμένα, στοιχειοθετημένα.
Το βιβλίο περιέχει όλες τις περιπτώσεις θανάτων για τις οποίες ευθυνόταν ή κατηγορήθηκε η χούντα των συνταγματαρχών και οι κύκλοι της από το 1967 μέχρι την πτώση του καθεστώτος το καλοκαίρι του 1974, αλλά και κατά τους πρώτους μήνες της Μεταπολίτευσης. Περιέχει τους γνωστούς, επιβεβαιωμένους θανάτους του Πολυτεχνείου, θανάτους λόγω αντιδικτατορικής δράσης, τους νεκρούς των πρώτων ημερών της χούντας, τα θύματα του «αντικινήματος» του Κωνσταντίνου, τους θανάτους στην εξορία ή συνεπεία αυτής, τους ύποπτους θανάτους πολιτών, φοιτητών, στρατιωτών, στρατιωτικών, αστυνομικών, κληρικών, περιπτώσεις εξαφανίσεων πολιτών, ενώ έγινε και μια προσπάθεια προσέγγισης των φημολογούμενων επώνυμων ή ανώνυμων περιπτώσεων θανάτων από όλη την περίοδο αυτή.»
Μέσα από περισσότερες από 250 συνεντεύξεις οικείων προσώπων, 290 φωτογραφίες, άγνωστα ή δημοσιευμένα αρχεία και μαρτυρίες και μετά από πολυετή έρευνα, αποτυπώνονται αναλυτικά για πρώτη φορά οι ιστορίες των θυμάτων της χούντας, συνολικά και εξατομικευμένα. Διερευνώνται υποθέσεις γνωστές ή κρυμμένες στην αφάνεια που περιμένουν να δικαιωθούν από την ιστορική μνήμη. «Η ιστορική αλήθεια – τόνισε- αναζητά τις πραγματικές της διαστάσεις μέσα στις ανείπωτες προσωπικές μαρτυρίες και βιώματα, στα «ψιλά γράμματα» και σε όσα αφέθηκαν στη σιωπή. Με την έρευνα αυτή επιστρέφουμε στους ανθρώπους που τους χρωστάει η Ιστορία. Αυτή ήταν η ζωή τους και αυτός ο θάνατός τους…”
Οι δολοφονηθέντες Ηλείοι και η προσφορά της Φιλάνθης Ψυρρή
Ολοκληρώνοντας ο συγγραφέας ανέφερε ότι καθοριστική για την έρευνά του ήταν η προσφορά της αγωνίστριας δικηγόρου Φιλάνθης Ψυρρή με καταγωγή από την ορεινή Ηλεία, μιας γυναίκας που μετά τη μεταπολίτευση ξεκίνησε έναν ανένδοτο αγώνα μέχρι την τελική δικαίωση αναλαμβάνοντας συνολικά 36 υποθέσεις δολοφονημένων από τα χουντικά βασανιστήρια που εμφανίζονταν από τις Αρχές ως αυτόχειρες. Τέλος αναφέρθηκε ονομαστικά στα θύματα της χούντας που κατάγονταν από την Ηλεία και οι ιστορίες τους βρίσκονται μέσα σε αυτό το βιβλίο, ανάμεσά τους και ο Βασίλης Φάμελος, γιατί όπως είπε “όλα τα θύματα έχουν όνομα, δεν πρέπει να τους αποκαλούμε μόνο “οι νεκροί” , δεν ήταν ένας αριθμός, ήταν άνθρωποι που είχαν ζωή, όνειρα, οικογένειες…”
