Εύη Αναστοπούλου: “Πρόσω ολοταχώς… με την όπισθεν”

Γράφει η Εύη Αναστοπούλου, φιλόλογος 4ου Γυμνασίου Πύργου

Ήδη από το καλοκαίρι έχει διακινηθεί στο διαδίκτυο και απεστάλη και στα σχολεία η νέα εγκύκλιος που αφορά στα λεγόμενα «παιδαγωγικά μέτρα», κοινώς το νέο ποινολόγιο. 

Από την εποχή Γαβρόγλου άρχισε μια προσπάθεια διαφοροποίησης της προσέγγισης των  πειθαρχικών ζητημάτων στα σχολεία, λιγότερο «τιμωρητικής» και περισσότερο με τη λογική της παιδαγωγικής παρέμβασης. 

Μέχρι πέρυσι ο/η Διευθυντής/ντρια είχε το δικαίωμα ως μονοπρόσωπο όργανο να επιβάλει απομάκρυνση από τα μαθήματα για μία ημέρα και ο Σύλλογος των καθηγητών/τριών μέχρι δύο, ανεξαρτήτως του μεγέθους του παραπτώματος. Τις μέρες αυτές το παιδί ερχόταν στο σχολείο και ήταν υποχρεωμένο το σχολείο να «το απασχολήσει δημιουργικά». 

Ας σκεφτεί κανείς πόσο εύκολη είναι η δημιουργική απασχόληση ενός παιδιού που έχει αποβληθεί, άρα δεν έχει κάτι άλλο να χάσει, και περιφέρεται στους χώρους του σχολείου, εκτός τάξης, εκτός πλαισίου, με ασαφείς και ρευστές οδηγίες για τον ακριβή τρόπο διαχείρισής του. 

Συμπληρωματικά μέτρα ήταν οι παρεμβάσεις στην οικογένεια και το παιδί μέσα από το επιτελείο ψυχολόγου/κοινωνικού λειτουργού/συμβούλου σχολικής ζωής. 

Έσχατο μέτρο η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος, η οποία, για να πραγματοποιηθεί, απαιτούνταν μια εξοντωτική και εξαιρετικά χρονοβόρα γραφειοκρατικά και ψυχολογικά διαδικασία. Έφτανε λοιπόν το τέλος της χρονιάς για να γίνει πράξη η απομάκρυνση του παιδιού από το σχολείο, αλλά το παράλογο δεν τελείωνε εκεί: ο νομοθέτης έδινε τη δυνατότητα στον μαθητή που απομακρύνθηκε από ένα σχολείο να ξαναφοιτήσει εκεί την επόμενη χρονιά απλά αιτούμενος/η μετεγγραφή!

Στην πράξη αυτό δεν λειτούργησε όπως αναμενόταν, καθώς στα σχολεία η παραβατικότητα αυξήθηκε εκθετικά, ζήτημα πολυπαραγοντικό και όχι της παρούσης.  

Επιστρέφουμε, λοιπόν, στο προηγούμενο πλαίσιο, με κάποιες θετικές προσαρμογές και με σαφή αυστηροποίηση στη διαχείριση των κρίσεων. Πλέον, ο/η Διευθυντής /ντρια μπορεί να επιβάλει το παιδαγωγικό μέτρο της απομάκρυνσης από τα μαθήματα για τρεις ημέρες και ο Σύλλογος για πέντε, κατά τις οποίες ο/η μαθητής/τρια θα πρέπει να παραμένει στο σπίτι του. Επανήλθε η δυνατότητα αποβολής για τρεις, τέσσερεις και πέντε ημέρες και, αν επιβληθεί αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος, ο/η μαθητής/τρια δεν μπορεί πια να επιστρέψει στο σχολείο από το οποίο απομακρύνθηκε. Ο Σύλλογος, επίσης, μπορεί πλέον να αποκλείει παραβατικούς/ές μαθητές/τριες από εκδρομές/ δραστηριότητες ή να τους αλλάζει τμήμα, αν το κρίνει επωφελές για τη σχολική κοινότητα. 

Προσθήκη στο επικαιροποιημένο πλαίσιο αποτελεί η αναφορά σε φθορές που προκαλούνται στο σχολείο από μαθητές/τριες: όταν αποδοθεί μια φθορά αποδεδειγμένα σε συγκεκριμένο μαθητή/τρια, τότε η δαπάνη αποκατάστασης βαρύνει τον γονέα. Σε περίπτωση άρνησης, η δαπάνη βεβαιώνεται και εισπράττεται μέσω της εφορίας. 

Για τα κινητά τηλέφωνα ισχύει ό,τι ίσχυε, με έμφαση στο κομμάτι της απαγόρευσης βιντεοσκόπησης/φωτογράφισης και με προσδιορισμό συγκεκριμένων πειθαρχικών μέτρων κατά περίπτωση. 

Τα τελευταία χρόνια οι εκπαιδευτικοί επιμορφώνονται διαρκώς στις νέες τάσεις στην εκπαίδευση. Ταυτόχρονα έρχονται νέα βιβλία και νέα προγράμματα σπουδών, που ευαγγελίζονται μια εντελώς νέα προσέγγιση στη γνώση, ενσωματώνοντας το ¨νέο¨.  

Ας αναλογιστεί κανείς πόσες φορές το “νέο” ξεπεράστηκε και απορρίφθηκε στην πράξη και επιστρέψαμε στο γνώριμο και δοκιμασμένο. Πανελλαδικές σε 4 μαθήματα, «μονομέρεια και εξειδίκευση» είπαν, πανελλαδικές με 14 μαθήματα, «εξουθένωση των μαθητών». Κόψε κάτι, πέσαμε στα 9, τελικά πολλά αποδείχτηκαν και αυτά, επιστρέψαμε στα 4 μαθήματα, απλά οι «δέσμες» έγιναν «κατευθύνσεις». Αντίστοιχα, όλες αυτές οι πρωτοπόρες, καινοτόμες μέθοδοι διδασκαλίας, που με λελογισμένη χρήση και ευφάνταστη προσέγγιση μπορούν πράγματι να λειτουργήσουν ως «πινελιές» πρωτοτυπίας, μόνο ως τέτοιες έχουν προστιθέμενη αξία. 

Η γνώση είναι μια πολύπλοκη διαδικασία, είναι κατάκτηση που έρχεται μέσα από την επισταμένη μελέτη, την επανάληψη, την τριβή. Ασφαλώς με δοκιμή και πλάνη θα πάμε παρακάτω, θα υιοθετήσουμε, θα απορρίψουμε, αλλά πρέπει να υπάρχει και ένας σχεδιασμός εξ αρχής για το τι σχολείο θέλουμε: μας ενδιαφέρει μόνο η εκμάθηση γνώσεων και δεξιοτήτων απαραίτητων για την αγορά εργασίας τον 21^ο αιώνα; Μας ενδιαφέρει η καλλιέργεια κριτικής σκέψης και φαντασίας, η αξιοποίηση των ταλέντων των μαθητών, η ανάδειξη της τόσο παραμελημένης στην Ελλάδα καλλιτεχνικής παιδείας; Μάλλον όχι. 

Στην εκπαίδευση η έλλειψη κεντρικού σχεδιασμού, με βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους σαφώς προσδιορισμένους στόχους είναι κάτι παραπάνω από εμφανής, από το επίπεδο της διαχείρισης του πειθαρχικού πλαισίου μέχρι το αμιγώς μαθησιακό κομμάτι. Καθένας που έρχεται αλλάζει ό,τι άρχισε ο προηγούμενος και πάμε ξανά από την αρχή. Και για τα πιο πολλά καταλήγουμε ξανά στο παλιό και δοκιμασμένο, αναβαπτισμένο με νέες ορολογίες, που μπορεί να στερείται πρωτοτυπίας, αλλά δουλεύει στην πράξη, κοιτάζοντας το «εδώ και το τώρα» και ποτέ «το εκεί και το μετά».