Χρειάστηκαν σχεδόν πέντε μέρες παζαριού. Πάνω στο τραπέζι έπεσαν σειρά σχεδίων, εκβιασμών και απειλών. Οι ηγέτες των κρατών – μελών της ΕΕ απέδειξαν για πολλοστή φορά ότι μέσα στους κόλπους της υπάρχουν τόσο μεγάλες αντιθέσεις που ακόμα και μπροστά σε μια πανδημία που «θερίζει» ανθρώπινες ζωές και οικονομίες πάνω από όλα μπαίνουν τα «συμφέροντα» και ο «νόμος» του ισχυρού.   

Η συμφωνία που επετεύχθη για το «Ταμείο Ανάκαμψης» και τον επταετή προϋπολογισμό της Ένωσης αποτυπώνει ακριβώς αυτούς τους αδυσώπητους ανταγωνισμούς που για μια ακόμα φορά θα οδηγήσουν στην εφαρμογή σκληρών αντιλαϊκών πολιτικών. Εξάλλου η αύξηση των δανείων προς τις χώρες -και των ανάλογων υποχρεώσεων που αυτά συνεπάγονται-  αναδεικνύουν ότι η ΕΕ τελικά δεν είναι μια “οικογένεια κρατών” αλλά μια συνύπαρξη διαφορετικών και σκληρά ανταγωνιζόμενων χωρών και οικονομικών συμφερόντων. Η «μάχη» θα κορυφωθεί το επόμενο διάστημα αφού θα υπάρξει μια κούρσα ανάμεσα στις χώρες για την ταχύτερη έξοδο από την κρίση που έχουν βυθιστεί και που για να επιτευχθεί πρέπει να πάρουν μεγαλύτερο μερίδιο από την πίτα σε βάρος άλλων.

Σε αυτό το φόντο οι 27 ενέκριναν τελικά το σχέδιο ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ, ποσού που θα αντληθεί με την έκδοση — για πρώτη φορά — κοινού ευρωπαϊκού χρέους και θα εγγραφεί στο προσεχές Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της ΕΕ (2021-2027), ύψους 1,074 τρισ. Ευρώ.

Το τελικό κείμενο της συμφωνίας προβλέπει ότι το ποσό που θα χορηγηθεί υπό μορφή επιχορηγήσεων και ενισχύσεων θα ανέλθει σε 390 δισεκ. ευρώ, θα είναι δηλαδή μειωμένο σε σχέση με ό,τι προβλεπόταν αρχικά, σε μια χειρονομία κατευνασμού των λεγόμενων «φειδωλών» κυβερνήσεων (Ολλανδία, Σουηδία, Δανία, Αυστρία, συν τη Φινλανδία) και τα υπόλοιπα 360 δισ. Δάνεια.

Επίσης προβλέπεται ότι:

— Το  70% των επιχορηγήσεων που παρέχονται από το Ταμείο θα εκταμιευτεί τα έτη 2021 και 2022. Το υπόλοιπο 30% θα αποδεσμευτεί πλήρως έως το τέλος του 2023. Με άλλα λόγια για το 2020 δεν θα δοθούν χρήματα στις κυβερνήσεις των κρατών. 

— Ο μέγιστος όγκος των δανείων για κάθε κράτος μέλος δεν θα υπερβαίνει 6,8% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος (ΑΕΕ) του.

— Το κλειδί κατανομής δεσμεύσεων του Ταμείου για τα έτη 2021-2022 καθορίζεται σύμφωνα με την πρόταση της Κομισιόν.

Ο «δίκαιος συμβιβασμός» φέρνει μνημόνιο διαρκείας

«Ήταν ένας εύλογος και δίκαιος συμβιβασμός. Καταλήξαμε σε μια ιστορική συμφωνία», δήλωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε συνέντευξη Τύπου. Η Ελλάδα, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό θα λάβει συνολικά 70 δισ. ευρώ για μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις (32 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης και τα υπόλοιπα από τον Κοινοτικό προϋπολογισμό). Όπως είπε ο ίδιος τα κεφάλαια «δεν θα τα ξοδέψουμε με την ανεμελιά του νεόπλουτου», προαναγγέλλοντας ουσιαστικά ότι η συντριπτική πλειοψηφία τους θα κατευθυνθεί για την ενίσχυση των επιχειρηματικών ομίλων και όχι για μέτρα στήριξης των λαϊκών στρωμάτων.

Ο Κ. Μητσοτάκη εξάλλου ξεκαθάρισε ότι για την χορήγηση του πακέτου θα υπάρξουν και “μεταρρυθμίσεις” και δημοσιονομικά μέτρα. Παρότι στη συνέχεια κυβερνητικοί παράγοντες υποστήριξαν ότι δεν θα υπάρξουν «προϋποθέσεις» για τη χορήγηση του πακέτου, στο κείμενο της Συνόδου γίνεται λόγω για δεσμεύσεις που θα αναλάβουν οι κυβερνήσεις. Εξάλλου ο πρωθυπουργός έκανε λόγο για ένα «εθνικό σχέδιο» στη βάσει των συγκεκριμένων κεφαλαίων, στο οποίο θα ζητήσει τη συναίνεση των κομμάτων για την υλοποίηση του. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα νέο μνημόνιο διαρκείας άσχετα με την «ταμπέλα» που θα του φορέσουν.

Ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μ. Ρούτε, ήταν πιο ξεκάθαρος για την επόμενη μέρα και τόνισε ότι η ΕΕ θα πρέπει να έχει εποπτικό ή και, σε κάποιες περιπτώσεις, παρεμβατικό ρόλο στο πολυετές μεταρρυθμιστικό πλαίσιο που θα πρέπει να ακολουθήσει η κάθε χώρα-μέλος, για να εισπράξει επιχορηγήσεις από το νέο Ταμείο Ανάκαμψης. «Έχουμε ακούσει πολλές υποσχέσεις για οικονομικές μεταρρυθμίσεις στο παρελθόν, το ερώτημα είναι τώρα πώς μπορούμε να τις οριστικοποιήσουμε», δήλωσε σε δημοσιογράφους ο Ρούτε.

Η στάση του κ. Ρούτε θυμίζει τα χρόνια των τριών μνημονίων της Ελλάδας, που ένα άτυπο συμβούλιο, χωρίς επίσημη εξουσιοδότηση, το Eurogroup, έκανε πρωτοφανείς παρεμβάσεις στο εσωτερικό της Ελλάδας και με την σύμφωνη – φυσικά – γνώμη των ελληνικών κυβερνήσεων επέβαλε πολιτικές φτωχοποίησης της κοινωνίας.

Τα μέτρα «στήριξης της οικονομίας» που αποφασίστηκαν, έχουν ξεκάθαρο ταξικό πρόσημο και θα φορτώσουν στην κοινωνία νέα δεινά, αφού οι ενισχύσεις προς τα κράτη – μέλη θα συνοδεύονται από σκληρά αντιλαϊκά μέτρα και μηχανισμούς δημοσιονομικής επιτήρησης. Το μείγμα «δανείων – επιχορηγήσεων» για  τους εργαζόμενους θα αποτελέσει το νέο αντεργατικό «τσουνάμι» με “αναδιαρθρώσεις” που θα επιχειρηθεί να διαλύσουν ό,τι έχει απομείνει να ισοπεδωθεί στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης πολτικής των Μνημονίων.