Εργασιακό bullying – Ψυχολογική βία στο χώρο της εργασίας
-Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας
Της Αριστέας Παπαδοπούλου,
Εκπαιδευτικός M.Ed.
Αν. Διοικήτρια του Γ.Ν Ηλείας Ν.Μ. Κρεστένων
Το 1977 o ΟΗΕ καθιέρωσε την Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας, ως ημέρα απολογισμού της προόδου που έχει συντελεστεί, ως ημέρα επικαιροποίησης και υπογράμμισης των αλλαγών και παρεμβάσεων που απαιτούνται. Η 8η Μαρτίου είναι, ημέρα τιμής στους αγώνες όλων των γυναικών κάθε εποχής, για άρση των ανισοτήτων μεταξύ ανδρών και γυναικών στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή.
Οι γυναίκες αποτελούν πάνω από το μισό παγκόσμιο πληθυσμό, αλλά μόνο το ένα πέμπτο των ηγετών των κέντρων λήψης αποφάσεων του κόσμου. Οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται στην επίσημη πολιτική σκηνή και συχνά δεν ακούγεται η φωνή τους στη λήψη αποφάσεων μέσα σε σημαντικούς πολιτικούς χώρους, όπως το σπίτι και η εργασία. Η έλλειψη της πρόσβασης στην εκπαίδευση και στους πόρους, τις τοποθετεί σε έντονα μειονεκτική θέση στην οικονομική σφαίρα. Κάθε μέρα, γυναίκες σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν τη διάκριση, τη φτώχεια, τη βία και την κακοποίηση
Η κοινωνία μας κάνει βήματα προόδου, ως προς την ισότητα των δύο φύλων. Γυναίκες καταλαμβάνουν διαρκώς περισσότερα αξιώματα. Υπάρχουν γυναίκες βουλευτές, αρχηγοί κρατών, πρόεδροι ανωτάτων δικαστηρίων, οργανισμών και μεγάλων ιδιωτικών επιχειρήσεων. Σημαντικό ποσοστό των γυναικών είναι εργαζόμενες και διαπρέπουν στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα με εξίσου σημαντική και σε αρκετές περιπτώσεις καλύτερη επίδοση από άνδρες συναδέλφους τους.
Παρόλα αυτά, η ίση πρόσβαση της γυναίκας στην υγεία, στην εκπαίδευση, στην εργασία δεν είναι ούτε κατοχυρωμένη ούτε αυτονόητη. Τα στοιχεία της Έκθεσης του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ είναι αμείλικτα: Η οικονομική ανισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών αυξάνεται διαρκώς και οι γυναίκες αμείβονται σαφώς λιγότερο από τους άνδρες. Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αντιμετωπίζουν προβλήματα στην πρόσβαση στην αγορά εργασίας λόγω φύλου, ενώ σε ορισμένες χώρες οι άνδρες έχουν νόμιμο δικαίωμα να μην επιτρέπουν στις γυναίκες τους να εργαστούν. Στην Ελλάδα, τα στοιχεία δείχνουν ότι από το σύνολο των εγγεγραμμένων ανέργων, το ποσοστό των γυναικών είναι σταθερά μεγαλύτερο από το ποσοστό των ανδρών ανέργων.
Η έκθεση στη βία στο χώρο της εργασίας, η οποία έχει αναγνωριστεί ως ένα σοβαρό και παγκόσμιο ζήτημα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονοι οργανισμοί, αποτελεί ένα ακόμα πρόσθετο πρόβλημα για τις εργαζόμενες γυναίκες. Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν τη βία ως σωματική επίθεση, ωστόσο η βία και η παρενόχληση στο χώρο εργασίας είναι ένα πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα. Ορίζεται και ως οποιαδήποτε πράξη κατά την οποία ένα άτομο και συγκεκριμένα μία γυναίκα να υφίσταται κακοποίηση, απειλή, εκφοβισμό ή επίθεση κατά την εργασία της.
Μία από τις πιο κοινές μορφές βίας με βάση το φύλο που βιώνουν εκατομμύρια γυναίκες στην εργασία τους είναι η ψυχολογική βία. Η ψυχολογική βία μπορεί να περιλαμβάνει διαφορετικές μορφές βίας όπως η σεξουαλική παρενόχληση, ο εκφοβισμός (bullying) ή η ηθική παρενόχληση (mobbing).
Πολλές μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες απειλούνται ιδιαιτέρως από τη βία στο χώρο εργασίας. Συγκεκριμένα, μια μελέτη του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για τη Βελτίωση της Ζωής και της Εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 Ευρωπαϊκές χώρες υπό μελέτη, συμπεριλαμβανομένων των 27 Κρατών Μελών της Ε.Ε., οι εργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bullying) στο χώρο εργασίας, σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφους τους.
Ο εκφοβισμός στο χώρο εργασίας αποτελεί επιθετική συμπεριφορά μέσω εκδικητικών, μνησίκακων, κακόβουλων ή εξευτελιστικών προσπαθειών για να υποβιβαστεί ένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων. Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσεις πάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτες, παράλογες και άδικες. Τα άτομα που εκφοβίζουν μειώνουν συστηματικά το άτομο-στόχο τους, για να διαβρώσουν την όποια υποστήριξη αυτό αναζητήσει αργότερα. Τα άτομα αυτά δυσφημούν το στόχο στους άλλους: τους συναδέλφους, τη διοίκηση, τους εκπροσώπους των συνδικάτων, το τμήμα ανθρωπίνου δυναμικού κλπ.
Οι μικροεπιθέσεις είναι μια πολύ συχνή πραγματικότητα στο χώρο εργασίας για τις γυναίκες, που συχνά μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την επαγγελματική τους πρόοδο. Πολλές μελέτες δείχνουν ότι περισσότερες από τις μισές γυναίκες λένε ότι έχουν παρενοχληθεί στη δουλειά τους και οι περισσότερες ότι δεν το καταγγέλλουν.
Η δυσκολία γίνεται εντονότερη για τις γυναίκες που είμαστε ταυτόχρονα και μητέρες και απαιτείται να ανταποκρινόμαστε στις ευθύνες μας τόσο στην εργασία όσο και στην οικογένεια. Εμείς, οι εργαζόμενες γυναίκες δεν παύουμε να είμαστε και σύζυγοι και μητέρες. Δεν παύουμε να είμαστε διπλά ευαίσθητες για τα κοινά. Γιατί είμαστε ο ακρογωνιαίος λίθος του βασικού κυττάρου της κοινωνίας που είναι η οικογένεια.
Ιδιαίτερα όσες γυναίκες έχουμε περάσει από θέσεις ευθύνης, είναι σχεδόν σίγουρο ότι έχουμε δεχτεί αρκετές φορές, απειλητικές συμπεριφορές, προφορικές απειλές, λεκτικές προσβολές, ακόμη και σωματική επίθεση. Προσωπικά, κατά τη διάρκεια των τριάντα ετών του εργασιακού μου βίου έχω γίνει αποδέκτης και μάρτυρας πολλών τέτοιων συμπεριφορών.
Οι γυναίκες, επιθυμούμε τα αυτονόητα: την εξάλειψη της σωματικής και σεξουαλικής βίας, ίσα δικαιώματα στο εργατικό και οικογενειακό δίκαιο και το δικαίωμα στην μόρφωση και τη δια Βίου Μάθηση. Πολλά από αυτά ακούγονται αυτονόητα και πιθανά απαντημένα από τη σημερινή νομοθεσία. Είναι ευτύχημα το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός μας Κυριάκος Μητσοτάκης δείχνει ιδιαίτερη ευαισθησία στα ζητήματα που αφορούν τη βία ενάντια των γυναικών και έχει θέσει ψηλά στις προτεραιότητες του κοινωνικού κράτους την ισότιμη συμμετοχή της γυναίκας με το “Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025”.
Όμως, έχουμε ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουμε. Αυτή είναι μια μάχη που πρέπει να δώσουμε όλοι. Είναι μια μάχη που ξεκινάει από την οικογένεια, συνεχίζεται στο χώρο του σχολείου και εν τέλει πρέπει να γίνει υπόθεση ολόκληρης της κοινωνίας μας.
Αφιερωμένο σε όλες τις γυναίκες που έχουν υποστεί ψυχολογική βία στο χώρο της εργασίας τους…
