Επί της Αλός: 2ημερές εκδηλώσεις για τη μάχη της Αγουλινίτσας
«Το μάθατε τι έγινε μες στην Αγουλινίτσα; Χίλιοι Λαλαίοι πλάκωσαν, χίλιοι καβαλαραίοι. Μπροστά παγαίνει ο Μουσταφάς και πίσω ο Σαΐτης και παρά πίσω λεμπεσουριά, χίλιοι Αρβανίτες. Αλέξης σαν το έμαθε, τ’ ασκέρι του συνάζει μες το Κλειδί επιάσανε, τους Τούρκους καρτερούνε. Οι Τούρκοι πισωστρίψανε για την Αγουλινίτσα. Βρίσκουν τα σπίτια τους κλειστά, κλειστά, αρματωμένα. Κι ο Μοσχούλας φώναξε, ψηλή φωνή τους βάνει. -Σαΐτη, απάνου κόπιασε, να φάτε και να πιούτε. Μια μπαταριά τους έριξε, και φόνευσε καμπόσους…»
201 χρόνια μετά τη μάχη της Αγουλινίτσας, η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Επιταλίου «Επί της Αλός» και με τη συνδρομή του συμβουλίου της Κοινότητας Επιταλίου, του Συλλόγου Γυναικών Βώλακος, του Συλλόγου Γονέων & Κηδεμόνων του Δημοτικού Σχολείου Επιταλίου και του Αθλητικού Ομίλου «ΑΛΦΕΙΟΣ» Επιταλίου, συνδιοργανώνουν διήμερες επετειακές εκδηλώσεις το Σάββατο 7 και την Κυριακή 8 Μαΐου, στο Επιτάλιο.
Στις εκδηλώσεις αυτές, για πρώτη φορά, θα συμμετάσχουν και δύο (2) αναβιωτικοί Σύλλογοι, ο Σύλλογος Φίλων Ιστορίας «ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΒΙΛΑΕΤΗΣ», ο μοναδικός αναβιωτικός Σύλλογος του νομού Ηλείας, και ο Σκοπευτικός Όμιλος Παραδοσιακών Όπλων Πατρών, με τριακονταετή παρουσία και προσφορά στη διατήρηση, προβολή και ανάδειξη της ιστορικής μνήμης και της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιόδου της ελληνικής Επανάστασης. Επίσης, στις εκδηλώσεις, θα λάβουν μέρος το Λύκειο των Ελληνίδων (παράρτημα Πύργου), καθώς και ο Λαογραφικός Χορευτικός Όμιλος «ΗΛΕΙΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΣ».
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ
Το Σάββατο 7 Μαΐου 19.00 μ.μ, στην πλατεία του Επιταλίου, θα πραγματοποιηθεί από τον Σκοπευτικό Όμιλο Παραδοσιακών Όπλων Πατρών μεγάλη έκθεση με αυθεντικά ιστορικά κειμήλια του 1821 (άρματα, φορεσιές, κα), ενώ, στη συνέχεια, αναβιωτές και μαθητές των σχολείων του Επιταλίου θα λάβουν μέρος σε λαμπαδηφορία, με αφετηρία το Επιτάλιο και τερματισμό το μνημείο της μάχης, στην τοποθεσία «Αϊ-Γιάννης». Οι εκδηλώσεις του Σαββάτου θα κλείσουν με παραδοσιακούς χορούς από τη χορευτική ομάδα του Λυκείου των Ελληνίδων (παράρτημα Πύργου), στην πλατεία του Επιταλίου.
Την Κυριακή 8 Μαΐου, οι επετειακές εκδηλώσεις θα ξεκινήσουν με Ιερό Μνημόσυνο στη μνήμη των ηρωικώς αγωνισαμένων και ενδόξως πεσόντων αγωνιστών στη μάχη της Αγουλινίτσας, στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Επιταλίου.
10.30 π.μ : Πομπή πεζοπόρων αναβιωτών καθώς και έφιππου τμήματος με παραδοσιακές ενδυμασίες, θα ξεκινήσει από το κέντρο του Επιταλίου και θα καταλήξει στο μνημείο της μάχης.
11.00 π.μ : Θα τελεσθεί επιμνημόσυνη δέηση από τους ιερείς του Επιταλίου στο μνημείο της Μάχης της Αγουλινίτσας.
Μετά από την κατάθεση στεφάνων από φορείς και Συλλόγους, θα εκφωνηθεί ο πανηγυρικός της ημέρας από τον δάσκαλο και Διευθυντή του Δημοτικού Σχολείου Λάλα «ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ ΠΛΑΠΟΥΤΑΣ» κ.Χρυσοβαλάντη Δημητρόπουλο, ενώ θα τιμηθούν για την καθοριστική συμβολή των αγωνιστών της Νέας Φιγαλείας (Ζούρτσας) στη νικηφόρα έκβαση της μάχης η Τοπική Κοινότητα Νέας Φιγαλείας ( δια του Προέδρου της κ.Ν. Κουτσόπουλου) και ο Σύλλογος Νεολαίας & Άθλησης Νέας Φιγαλείας «ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΒΟΓΑΛΗ», ο Σύλλογος Φίλων Ιστορίας «ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΒΙΛΑΕΤΗΣ» και ο Σκοπευτικός Όμιλος Παραδοσιακών Όπλων Πατρών, αντίστοιχα, για την προσφορά τους στη διατήρηση, προβολή και ανάδειξη της ιστορικής μνήμης και της πολιτιστικής κληρονομιάς του 1821.
Ξεχωριστή στιγμή στην εκδήλωση, η απονομή τιμητικής πλακέτας στην συνταξιούχο δασκάλα και απόγονο του οπλαρχηγού, Φιλικού και πολιτικού Αλέξη Μοσχούλα κα Αικατερίνη Παναγιωτακοπούλου (το γένος Μοσχούλα).
Έπειτα, η Ανέτα Γεωργουλοπούλου, θα τραγουδήσει με τη μοναδική φωνή της το δημοτικό τραγούδι της μάχης της Αγουλινίτσας, ενώ θα απαγγελθεί και σχετικό ποίημα του ποιητή Κώστα Επιταλιώτη.
Οι εκδηλώσεις θα κλείσουν με παραδοσιακούς χορούς από τα μέλη του Λαογραφικού Χορευτικού Ομίλου «ΗΛΕΙΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΣ».Σας καλούμε όλους να παρευρεθείτε στις επετειακές αυτές εκδηλώσεις και να τιμήσουμε όλοι μαζί τη μνήμη των ένδοξων προγόνων μας, οι οποίοι άναψαν τη σπίθα της Επανάστασης στην Ηλεία και πολέμησαν και θυσιάστηκαν, για να είμαστε εμείς και τα παιδιά μας σήμερα ελεύθεροι.
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΑΓΟΥΛΙΝΙΤΣΑΣ
24η Απριλίου 1821: Κυριακή των Μυροφόρων. Ένας (1) μήνας, περίπου, από την έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της 25ης Μαρτίου 1821, μία (1) ημέρα μετά από τη θρυλική μάχη της Αλαμάνας και την ίδια ακριβώς ημέρα με τον φρικτό πλην ηρωικό θάνατο του Αθανασίου Διάκου δι’ ανασκολοπισμού, διεξήχθη η νικηφόρα μάχη της Αγουλινίτσας, η οποία αποτέλεσε την πρώτη, μέχρι τότε, ήττα των Λαλαίων Τουρκαλβανών. Στη μάχη αυτή ο Αλέξης Μοσχούλας, στρατηγός του Αγώνα, μυημένο μέλος της Φιλικής Εταιρείας (από τον Αναγνωσταρά, στην Κωνσταντινούπολη, στις 6 Αυγούστου 1818), οπλαρχηγός και προεστός της Αγουλινίτσας και στενός φίλος του Παπαφλέσσα και του Κολοκοτρώνη, επικεφαλής εξήντα (60) παλικαριών από τον Πύργο (Αναγνώστης Παπασταθόπουλος, οι αδελφοί Πέτρος και Γεώργιος Μήτζου, ο Ιωάννης Διάκος (ο επονομαζόμενος και «Ζορμπάς»), κ.α.), την Αγουλινίτσα (Αλέξης Καίσαρης, Αυγερινός Καίσαρης, Βασίλειος Αποστολόπουλος, Παναγιώτης Βλάσης, Αντώνιος Βρισιώτης, Αναστάσιος Γιαννακόπουλος, Δημήτριος Γιαννόπουλος, Δημήτριος Κατζημπούμπας, Δημήτριος Κόκκινος), και άλλων (Τάσος Λελούδας, Αθανάσιος Γρηγορόπουλος) και με τη βοήθεια του Αμβρόσιου Φραντζή, Πρωτοσύγκελου της Μητρόπολης Χριστιανουπόλεως, και των εκ Κυπαρισσίας οπλαρχηγών Δημητρίου Κινά, Αναγνώστη Ντονά και Ιωάννη Κολίρη (ειδοποιηθέντες στη θέση «Κλειδί» Καϊάφα, όπου είχαν οχυρωθεί, από τον Σπήλιο Μοσχούλα, αδελφό του Αλέξη Μοσχούλα, και τον Γ. Παπαζαφειρόπουλο, οι οποίοι έσπευσαν εκεί με… μονόξυλα) κατάφερε να αποκρούσει την άγρια επίθεση τετρακοσίων (400) Λαλαίων Τουρκαλβανών και να τους τρέψει σε άτακτη φυγή.
Στο στενό με την ονομασία «Αϊ –Γιάννης», οι Έλληνες συνέλαβαν ζωντανούς δεκατρείς (13) Τουρκαλβανούς, ενώ φόνευσαν εννέα (9). Από τους τελευταίους, δε, στην προσπάθειά τους να περάσουν το ποτάμι, σκοτώθηκαν ή πνίγηκαν, ακόμα εξήντα τρεις (63). Από τους δικούς μας, εφονεύθησαν 7 και πληγώθηκαν 4 Αγουλινιτσαίοι (καθώς και ο φιλέλληνας Γάλλος αξιωματικός Μιτενζακούρ), ενώ πολλά όπλα, άλογα και σημαίες περιήλθαν ως λάφυρα στα χέρια των Ελλήνων.
Η σημαντικότατη αυτή νίκη των Ελλήνων, κατά γενική ομολογία, αναπτέρωσε το φρόνημα των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής και απέδειξε ότι, οι μέχρι τότε αήττητοι Λαλαίοι Τουρκαλβανοί, δεν ήταν πλέον οι αγέρωχοι και ακαταμάχητοι κυρίαρχοι της Ηλείας. Παράλληλα δε, αποτέλεσε και το έναυσμα για την περαιτέρω ένωση των Ελλήνων απέναντι στον κοινό εχθρό, γεγονός που, στις 13 Ιουνίου του ιδίου έτους, οδήγησε στη λαμπρή νίκη στο Πούσι και την οριστική φυγή των άγριων Τουρκαλβανών από το Λάλα και την Ηλεία.
