Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία: Καταμετρώντας τα πουλιά στους ελληνικούς υγρότοπους

Μεσοχειμωνιάτικες Καταμετρήσεις Υδροβίων Πουλιών 2024

2/2 – Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων

Από τις λίμνες διεθνούς σημασίας του Βορρά, μέχρι τους μικρούς νησιωτικούς υγρότοπους και τα αστικά ρέματα, οι υγρότοποι είναι πολύτιμα καταφύγια για την άγρια ζωή και τον άνθρωπο. Περισσότεροι από 680 μικροί και μεγάλοι υγρότοποι έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα, πολλοί από τους οποίους φιλοξενούν κάθε χειμώνα σημαντικούς αριθμούς υδρόβιων πουλιών και άλλων ειδών που συνδέονται με την παρουσία του νερού, ανάμεσά τους πολλά σπάνια και απειλούμενα.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων (2 Φεβρουαρίου), ας δούμε αυτούς τους ξεχωριστούς τόπους μέσα από τα… κιάλια των εθελοντών παρατηρητών πουλιών που έδωσαν και φέτος ραντεβού στους υγρότοπους όλης της χώρας για τις Μεσοχειμωνιάτικες Καταμετρήσεις Υδροβίων Πουλιών (ΜΕΚΥΠ), το μεγαλύτερο και μακροβιότερο πρόγραμμα παρακολούθησης της βιοποικιλότητας στον κόσμο, που στην Ελλάδα συντονίζει η Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία.

Οι Μεσοχειμωνιάτικες Καταμετρήσεις διεξάγονται κάθε χρόνο, ταυτόχρονα, σε πάνω από 100 χώρες με τη συμμετοχή δεκάδων χιλιάδων καταμετρητών που καταγράφουν κυρίως υδρόβια και παρυδάτια είδη πουλιών που διαχειμάζουν στους υγροτόπους, αλλά και άλλα είδη που έχουν σχέση με αυτούς όπως αρπακτικά πουλιά και θαλασσοπούλια. Τα δεδομένα που συλλέγονται επιτρέπουν την εκτίμηση των τάσεων των πληθυσμών των ειδών αυτών και των μεταβολών που παρουσιάζουν οι υγρότοποι.

Με σύμμαχο τον καλό καιρό και τον ενθουσιασμό περισσότερων από 200 εθελοντών καταμετρητών που πήραν μέρος στη δράση, τη φετινή χρονιά καταγράφηκαν τα υδρόβια πουλιά στο μεγαλύτερο μέρος των υγροτόπων της χώρας ενώ σε συνεργασία με περισσότερους από 20 φορείς, Μονάδες Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών του ΟΦΥΠΕΚΑ και τοπικές ομάδες καλύφθηκε πάνω από το 85% της συνολικής έκτασής τους.

Εκτός από τους μεγάλους και σημαντικούς υγρότοπους του Βορρά και της Δυτικής Ελλάδας, εντυπωσιακή ήταν η παρουσία εθελοντών παρατηρητών σε μικρούς, περι-αστικούς αλλά και πολλούς νησιωτικούς υγρότοπους σε όλη τη χώρα, με μεγάλη συμμετοχή σε Κρήτη, Κέρκυρα και Λέσβο, ενώ μετά από αρκετά χρόνια, εθελοντές των ΜΕΚΥΠ καταμέτρησαν τα υδρόβια πουλιά και σε νησιά όπως η Κως και η Λήμνος.

Η μεγάλη κάλυψη δεν συνοδεύτηκε από μεγάλους αριθμούς πουλιών, καθώς οι υψηλές θερμοκρασίες που επικράτησαν σε όλη τη χώρα μέχρι και τις αρχές Ιανουαρίου απέτρεψαν πολλούς χειμερινούς φτερωτούς ταξιδιώτες από το να μετακινηθούν νοτιότερα. Μειωμένοι αριθμοί καταγράφηκαν και σε παραδοσιακά «προπύργια» των υδρόβιων πουλιών, όπως το Δέλτα του Έβρου, οι Πρέσπες και η λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου ενώ και τα είδη που παρατηρήθηκαν σε κάποιες περιοχές, όπως η Λίμνη Κερκίνη, θύμιζαν περισσότερο… άνοιξη παρά χειμώνα. 

Φοινικόπτερα, Φαλαρίδες, Κορμοράνοι, Γκισάρια, Κιρκίρια και άλλα είδη πάπιας παρατηρήθηκαν σε αφθονία και είχαν την τιμητική τους σε πολλούς υγρότοπους της χώρας. Αυξημένο ενδιαφέρον συγκέντρωσαν, όπως κάθε χρόνο, σπάνιοι επισκέπτες των υγροτόπων και απειλούμενα είδη ή είδη με περιορισμένη εξάπλωση όπως -μεταξύ άλλων- Βαλτόπαπιες, Θαλασσαετοί, Κεφαλούδια, Μαυρόπαπιες και Λαμπροβούτια.

Στις αξιόλογες καταγραφές, στη Λίμνη Παμβώτιδα είχαμε αριθμό ρεκόρ σε Χουλιαρόπαπιες, ενώ στη Λίμνη Κερκίνη, εκτός από τις διάσημες Νανόχηνες και τους Γερανούς που συνεχίζουν να τιμούν την περιοχή, εντύπωση έκαναν τα περίπου 150 Κεφαλούδια, που είναι ο μεγαλύτερος αριθμός που έχει καταγραφεί στη λίμνη τις τελευταίες δεκαετίες. Στις εκβολές του ποταμού Στρυμόνα, παρατηρήθηκαν Λαμπροβούτια, Μύχοι και ένα Κηλιδοβούτι ενώ στις Πρέσπες καταγράφηκαν οι πρώτοι Αργυροπελεκάνοι, που επέστρεψαν στις αγαπημένες τους λίμνες για να φτιάξουν τις φωλιές τους.

Θετικό ήταν και το γεγονός ότι δεν καταγράφηκαν κρούσματα γρίπης των πτηνών ενώ αξίζει να αναφερθεί πως ο Νανόκυκνος, ένα είδος κύκνου που διαχειμάζει σε μεγάλους αριθμούς στους υγρότοπους της Βόρειας Ελλάδας και κυρίως στο Δέλτα του Έβρου, φέτος καταγράφηκε και νοτιότερα, ακόμα και σε περιοχές της Κεντρικής Ελλάδας!

Οι υγρότοποι φιλοξενούν χιλιάδες μικρά θαύματα, το μόνο που μένει είναι να τους επισκεφθούμε και να γνωρίσουμε από κοντά τα πουλιά και όλα τα είδη που βρίσκουν σε αυτούς μόνιμο ή προσωρινό καταφύγιο. Για πολλά από αυτά, η διαφύλαξη αυτών των πολύτιμων βιοτόπων είναι συνώνυμη της ίδιας τους της ύπαρξης. 

Περισσότερες φωτογραφίες: Dropbox.com