Ελένη Τσετσέκου: «Να καταπολεμήσουμε τις ρητορικές μίσους και ρατσισμού»

Η επικεφαλής Τμήματος Ρομά και Μετακινούμενων του Συμβουλίου της Ευρώπης Ελένη Τσετσέκου μιλά στην «Πρωινή» ενόψει της Ημερίδας «Γέφυρες-Ππουρτ» που θα πραγματοποιηθεί στην Αμαλιάδα  στις 29 Απριλίου, για τους Ρομά

-«Οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων έχουν καταδείξει ότι η Ελλάδα απέτυχε να λάβει επαρκή μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των Ρομά, υπογραμμίζοντας την ανεπαρκή εφαρμογή κυρώσεων σε τοπικές αρχές»

Συνέντευξη στην Ελένη Παπαδοπούλου

---

Γύρω από τους Ρομά πολίτες υπάρχει ένας μύθος κι ένα… δράμα! Για πολλά χρόνια υπήρξαν ένας «αόρατος» πληθυσμός που παλεύουν  να ενσωματωθούν  στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, απέναντι σε προκαταλήψεις και στερεότυπα.  

Τα τοπικά Μέσα Ενημέρωσης που έχουν μεγαλύτερη εγγύτητα με τις τοπικές κοινότητες έχουν τη δύναμη να αλλάξουν τα αρνητικά αφηγήματα για τους Ρομά αναδεικνύοντας τις διάφορες πτυχές της ζωής τους με αντικειμενικό και αμερόληπτο τρόπο, συμβάλλοντας σημαντικά στην καταπολέμηση του αντιτσιγγανισμού.

Προς αυτήν την κατεύθυνση, το Συμβούλιο της Ευρώπης που έχει το δικό του στρατηγικό σχέδιο για τους Ρομά και Μετακινούμενους 2020-2025,  ο Δήμος Ήλιδας, η εφημερίδα “Πρωινή” και η Αέναον ΚοινΣΕπ  υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, ανοίγουν τον δημόσιο διάλογο επιδιώκοντας να δημιουργήσουν Ππούρτ – γέφυρες δηλαδή όπως σημαίνει η λέξη στην ρομανί τσιπ- ανάμεσα σε όλους τους κατοίκους του νομού μας, σε μια σπουδαία Ημερίδα που θα πραγματοποιηθεί στον Πολυχώρο Ήλιδας, στην Αμαλιάδα, την Μ. Δευτέρα 29 Απριλίου, στις 6 το απόγευμα. 

Σήμερα, έχουμε τη χαρά και την τιμή να φιλοξενούμε στην «Πρωινή» την κα. Ελένη Τσετσέκου,  Επικεφαλής Τμήματος Ρομά και Μετακινούμενων του Συμβουλίου της Ευρώπης που θα είναι και μια από τις κεντρικές ομιλήτριες της Ημερίδας μας στην Αμαλιάδα, που βάζει τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση.

-Κα Τσετσέκου, είναι μεγάλη τιμή για την Ηλεία ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης συνδιοργανώνει μαζί με τον Δήμο Ήλιδας και την εφημερίδα μας μια εκδήλωση για τους Ρομά – και μάλιστα με τη δική σας παρουσία. Τι σας έκανε να το αποφασίσετε;

Την πρωτοβουλία έλαβε η εφημερίδα σας και το Τμήμα Ρομά και Μετακινούμενων του Συμβουλίου της Ευρώπης με χαρά ανταποκρίθηκε. Η ημερίδα είναι μέρος του προγράμματος του Συμβουλίου της Ευρώπης EQUIROM το οποίο έχει ως στόχο την καταπολέμηση του αντιτσιγγανισμού μέσω εκπαιδεύσεων και ενδυνάμωσης των δημοσιογράφων ούτως ώστε να αποφύγουμε την αναπαραγωγή στερεοτύπων που γεννούν φοβίες και ρατσισμό.

Ο ανεύθυνος τρόπος με τον οποίον συχνά παρουσιάζονται θέματα που αφορούν τους Ρομά συντηρούν προκαταλήψεις αιώνων που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο ακόμα και ζωές. Είτε μας αρέσει είτε όχι τα ΜΜΕ επηρεάζουν την κοινή γνώμη σε απίστευτο βαθμό και όταν αυτό γίνεται στιγματίζοντας μια κοινότητα αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έκρυθμες καταστάσεις. Σε κάποια κράτη μέλη δημοσιεύματα στον Τύπο οδήγησαν σε προγκρόμ κατά κοινοτήτων Ρομά. Ναι τα προγκρόμ, πρακτική του μεσαίωνα υπάρχουν ακόμα και στοχεύουν σήμερα τους Ρομά. Η ιστορία έχει διδάξει ότι η δαιμονοποίηση μια ομάδας ανθρώπων μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης έχει οδηγήσει σε φαύλες πολίτικες με  δυσμενείς κοινωνικές συνέπειες.

Ας θυμηθούμε επίσης την υπόθεση της μικρής Μαρίας που έφερε την  Ελλάδα στο προσκήνιο με την παρέμβαση του τότε Επιτρόπου του Συμβουλίου της Ευρώπης για το τρόπο με τον οποίο τα ελληνικά ΜΜΕ όξυναν τις ρατσιστικές διαθέσεις εναντίον των κοινοτήτων Ρομά παρουσιάζοντας τους ως απαγωγείς παιδιών σε πανευρωπαϊκή κλίμακα. Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας, γενιές ολόκληρες μεγάλωσαν τα παιδιά τους με την έκφραση « φάε το φαγητό σου γιατί θα σε πάρει ο γύφτος ».

“Τίποτα δεν είναι τυχαίο, αναλύοντας λίγο την ελληνική γλώσσα, τα αστεία μας, τις ιστορίες, τις βρισιές μας, τις παροιμίες, θα δούμε ότι ο αντιτσιγγανισμός είναι παντού”

Παρά το γεγονός οτι οι Ρομά δεν είναι γενετικά προγραμματισμένοι παραβατικοί  σε σχέση με τα μέλη άλλης εθνοτικής ομάδας, τα ΜΜΕ επιμένουν με λάθος και επικίνδυνο τρόπο να καλλιεργούν τον μύθο ότιι οι Ρομά είναι από την φύση τους εγκληματίες. Η διάδοση μιας τέτοιας εικόνας βλάπτει τις προσπάθειες ένταξης των μελών της ομάδας αυτή στον κοινωνικό ιστό. Πως περιμένουμε ότι οι Ρομά θα ενσωματωθούν στις ευρωπαϊκές κοινωνίες όταν σε κάθε περίπτωση τα ΜΜΕ δεν χάνουν την ευκαιρία να τους υπενθυμίσουν ότι είναι ανεπιθύμητοι;  Διαιωνίζουμε τα στερεότυπα γύρω από τους ίδιους και τις κοινότητες τους, οξύνουμε τις ρατσιστικές διαθέσεις εναντίον τους,  συμπράττοντας έτσι στην συντήρηση ενός κύκλου εσωστρέφειας και αποκλεισμού με τα παιδιά να είναι τα μεγαλύτερα θύματα

Φυσικά δεν πρέπει να τους βάζουμε όλους στο ίδιο τσουβάλι, απόδειξη η συγκεκριμένη ημερίδα η οποία είναι πρωτοβουλία φωτισμένων δημοσιογράφων. Ο έγκυρος δημοσιογραφικός  λόγος που δεν αναπαραγάγει πληροφορίες χωρίς ανάλυση, που σέβεται τους κώδικες δεοντολογίας, που έχει μια στοιχειώδη γνώση των κοινοτήτων και της ιστορίας τους εκπαιδεύει την κοινωνία αντιρατσιστικά και χτίζει γέφυρες .

Οι κοινότητες Ρομά είναι πολυποίκιλες και έχουν διαφορετικές ανάγκες και προβλήματα είναι όμως όλες θύματα ενός διάχυτου αντιτσιγγανισμού. Τα τοπικά μέσα ενημέρωσης που εχουν μεγαλύτερη εγγύτητα με τις τοπικές κοινότητες έχουν τη δύναμη να αλλάξουν τα αρνητικά αφηγήματα για τους Ρομά αναδεικνύοντας τις διάφορες πτυχές της ζωής τους με αντικειμενικό και αμερόληπτο τρόπο, συμβάλλοντας σημαντικά στην καταπολέμηση του αντιτσιγγανισμού.

Με αυτό τον τρόπο χτίζονται οι γέφυρες, και ο ρόλος των ΜΜΕ θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι αυτός του πρωτομάστορα στην καταπολέμηση του αντιτσιγγανισμού.

-Η Ευρώπη μοιάζει πολύ κοντινή και ταυτόχρονα, πολύ μακρινή για τον μέσο πολίτη. Ποιες είναι οι πολιτικές που υλοποιεί για τους Ρομά;

Το Συμβούλιο της Ευρώπης, όπως και η Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει το δικό του στρατηγικό σχεδιασμό, δηλαδή το Στρατηγικό Σχέδιο για τους Ρομά και Μετακινούμενους 2020-2025.

“Το έργο του τομέα μου συνδράμει στην προώθηση και προστασία των δικαιωμάτων των Ρομά στα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και στην προώθηση των ίσων ευκαιριών, της διαφορετικότητας και της κοινωνικής ένταξης καταπολεμώντας τις διακρίσεις και τον αντιτσιγγανισμό”

Στηρίζουμε τις κυβερνήσεις και τις τοπικές αυτοδιοικήσεις των κρατών μελών στο σχεδιασμό και την εφαρμογή νόμων, πολιτικών, προγραμμάτων και μέτρων ώστε να διασφαλιστεί ότι τα πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης εφαρμόζονται αποτελεσματικά και ωφελούν πραγματικά τους Ρομά. Οι προτεραιότητες καθορίζονται από την Επιτροπή Υπουργών και αν θέλουμε να τις συνοψίσουμε είναι η καταπολέμηση του αντιτσιγγανισμού και των διακρίσεων, η υποστήριξη της δημοκρατικής συμμετοχής και η προώθηση της εμπιστοσύνης και της λογοδοσίας, η υποστήριξη της πρόσβασης σε ποιοτική εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς.

Η ενίσχυση των δεξιοτήτων της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι ένας τομέας δράσης στον οποίο έχουμε επενδύσει τα τελευταία δέκα  χρόνια, κονδύλια και εμπειρογνωμοσύμη.  Το πρόγραμμα Romact που σύντομα θα περιλαμβάνει και την Ελλάδα, μόνο στην Ρουμανία και την Βουλγαρίαέχει αποφέρει 300 εκατομμύρια ευρώ μέσω προγραμμάτων της ΕΕ για πολιτικές ένταξης των Ρομά κοινοτήτων. Η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να διαδραματίσει κομβικό ρόλο στην προστασία πληθυσμών με ευαλωτότητες καιέχουμε πολλές καλές πρακτικές σε αυτόν τον τομέα – εκεί βεβαίως που η σχέση με τις κοινότητες Ρομά δεν είναι πελατειακές, και που δεν τους θυμόμαστε μόνο λίγο πριν τις εκλογές. Τέλος ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου του Ανθρώπου που είτε άμεσα είτε έμμεσα αφορούν τους Ρομά, καθώς και εξίσου σημαντική είναι η εκτέλεσή τους από τα κράτη μέλη.

Σήμερα για την Ελλάδα ιδιαίτερη σημασία έχει η εκτέλεση της ομάδας αποφάσεων Σιδηρόπουλος και Παπακώστας κατά Ελλάδας, αποφάσεις που αφορούν την αστυνομική αυθαιρεσία, λόγω των αυξημένων περιστατικών με θανατηφόρο αποτέλεσμα που αφορούν νεαρούς Ρομά κατά τη διάρκεια αστυνομικής καταδίωξης.

–Για την Ελλάδα επί αιώνες οι Ρομά πολίτες υπήρξαν ένας αόρατος πληθυσμός – πως εκτιμάται ότι έχουν υλοποιηθεί οι πολιτικές ένταξής τους μέχρι σήμερα;

Ανάλογα με την αρμοδιότητά τους, πολλά όργανα του Συμβουλίου της Ευρώπης έχουν εξετάσει επανειλημμένα την κατάσταση των Ρομά στην Ελλάδα και έχουν αξιολογήσει τις σχετικές κρατικές πολιτικές. 

Οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων έχουν καταδείξει ότι η Ελλάδα απέτυχε να λάβει επαρκή μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των Ρομά, υπογραμμίζοντας την ανεπαρκή εφαρμογή κυρώσεων σε τοπικές αρχές. Η Επιτροπή αν και δέχθηκε ότι η παράνομη κατάληψη ενός χώρου ή μιας κατοικίας μπορεί να δικαιολογεί την έξωση εκείνων που τα έχουν καταλάβει παράνομα, η έξωση πρέπει να λάβει χώρα με βάσει μια σειρά από κανόνες που να προστατεύουν αποτελεσματικά τα δικαιώματα των υπό έξωση ατόμων, κάτι που δεν ίσχυε στην περίπτωση της Ελλάδας. Η Επιτροπή καταλήγει ότι παρά τις προσπάθειες της ελληνικής πολιτείας, η κατάσταση των Ρομά στον τομέα της στέγασης δεν έχει βελτιωθεί και άρα τελεί ακόμη σε παραβίαση του Άρθρου 16 (Το δικαίωμα της οικογένειας στην κοινωνική, νομική και οικονομική προστασία).

Μάλιστα σχετικά με τις εξώσεις, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου το 2022 αναφορικά με προσφεύγοντες κατοίκους στον οικισμό Ρομά στα Τσαΐρια, που θα διώκονταν χωρίς εξασφάλιση εναλλακτικής στέγασης, αποφάσισε να υποδείξει στην Κυβέρνηση της Ελλάδος ασφαλιστικά μέτρα, ώστε να απόσχει από την έξωση των προσφευγόντων μέχρι νεωτέρας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας (ECRI) αναφέρει ότι οι Ρομά είναι συχνά στόχοι ρητορικής μίσους, συχνά από πολιτικά πρόσωπα, ενώ οι μηχανισμοί αυτορρύθμισης (π.χ. στον τομέα των ΜΜΕ) δεν ήταν αποτελεσματικοί ως προς την πρόληψη και καταπολέμηση της ρητορικής μίσους και επισημαίνει τη σχολική διαρροή και τις αναγκαστικές εξώσεις ως μείζονα ζητήματα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης ή Εξευτελιστικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας (ΕΠΒ) παρατήρησε πως οι Ρομά που κρατούνταν στις φυλακές Κορυδαλλού υπερεκπροσωπούνταν στην πτέρυγα με τις χειρότερες συνθήκες κράτησης και διέγνωσε ότι υφίστανται διακρίσεις.

Η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας (GREVIO)  στην τελευταία της έκθεση για την Ελλάδα επισημαίνει την έλλειψη γνώσης των δικαιωμάτων από τις γυναίκες και κορίτσια Ρομά που πέφτουν θύματα έμφυλης βίας και την υποβάθμιση του φαινομένου στην κοινωνία, συνήθως με την λανθασμένη επίκληση στον πολιτισμό των Ρομά, τονίζοντας την ανάγκη για ενημερωτικές εκστρατείες και κατάλληλες υπηρεσίες υποστήριξης.Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα διαχρονικά οι φεμινιστικές οργανώσεις δεν εγκύπτουν στα ιδιαίτερα προβλήματα και στον διατομεακό χαρακτήρα των έμφυλων ζητημάτων των γυναικών Ρομά.Η Επιτροπή αναφέρθηκε επίσης στα ανησυχητικά φαινόμενα των εξαναγκαστικών γάμων και στην ανεπάρκεια του νομοθετικού πλαισίου.

Οι ελλείψεις στην προστασία και υποστήριξη παιδιών από ευάλωτες κοινότητες, κυρίως στον τομέα της εμπορίας ανθρώπων, αποτελούν επίσης μεγάλο ζήτημα, όπως αναφέρει η Ομάδα Εμπειρογνωμόνων για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων (GRETA). Διαπίστωσε ότι η δεύτερη πιο συχνή μορφή εκμετάλλευσης είναι αυτή της εξαναγκαστικής επαιτείας κυρίως από παιδιά Ρομά από την Ελλάδα, Βουλγαρία και Ρουμανία.

Τέλος αξίζει να γίνει μνεία σε μια σειρά ενδεικτικών αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) που αφορούν είτε Ρομά είτε ζητήματα που αφορούν (και) τους Ρομά καθώς και τις σχετικές υποχρεώσεις των κρατικών αρχών. Αναφορικά με περιπτώσεις πρόσβασης μαθητών Ρομά στην εκπαίδευση, το ΕΔΔΑ στην υπόθεση Σαμπάνης και λοιποί κατά Ελλάδας που αφορούσε στην φοίτηση μόνο μαθητών Ρομά σε προπαρασκευαστικά τμήματα σε χώρο μακριά από το δημοτικό σχολείο, τόνισε την σημασία της υποχρεωτικής φοίτησης από κοινού με άλλους μαθητές στο δημοτικό ότι μόνο προς απόκτηση γνώσεων αλλά και για την ένταξη όλων των παιδιών – και ειδικά παιδιών μειονοτήτων- στην κοινωνία και την αποφυγή δημιουργίας δυο διαφορετικών οντοτήτων στους κόλπους της.

Αναφορικά με περιπτώσεις αστυνομικής αυθαιρεσίας, οι υποχρεώσεις των κρατικών αρχών σε τέτοια περιστατικά κατά Ρομά δεν διαφέρουν από αυτές που σε αντίστοιχες υποθέσεις κατά μη Ρομά, με μια σημαντική διαφορά που συνιστάται στο ότι σε υποθέσεις κατά Ρομά η αστυνομική βία μπορεί να εμφορείται από ρατσιστικά κίνητρα εναντίον τους. Το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι σε περιπτώσεις αστυνομικής βίας κατά Ρομά, οι αρχές οφείλουν να διερευνούν την ύπαρξη ρατσιστικών κινήτρων.

-Υπάρχει μια διάχυτη ρομαντικοποιημένη εικόνα για τους Ρομά και, ταυτόχρονα, η αντίληψη ότι τους αρέσει να “ζουν σαν νομάδες”. Ποια είναι η πραγματικότητα που ζουν πίσω από τις αφηγήσεις;

Αρχικά, η νομαδική ζωή ήταν μια επιλογή για πολλές κοινότητες Ρομά λόγω της φύσης των επαγγελμάτων τους (π.χ., πώληση και επιδιορθώσεις, τέχνες). Ωστόσο ο “νομαδισμός” είναι σήμερα πολύ περισσότερο αποτέλεσμα κοινωνικού αποκλεισμού και έλλειψης πρόσβασης σε σταθερή στέγαση και εργασία. Η αληθινή εικόνα είναι ότι πολλές κοινότητες Ρομά σε όλα τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης αντιμετωπίζουν και αντιμετώπιζαν διαχρονικά σοβαρές μορφές κοινωνικού αποκλεισμού, διακρίσεων και φτώχειας. Αυτό περιλαμβάνει περιορισμένη πρόσβαση στην εκπαίδευση, στην υγειονομική περίθαλψη, στην εργασία και στη στέγαση, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα ζωής τους.

Για τους λόγους αυτούς το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αναγνωρίζει ότι «Ως αποτέλεσμα της πολυτάραχης ιστορίας τους και των αλλεπάλληλων ξεριζωμών, οι Ρομά έχουν καταστεί μια ευπαθής μειονοτική ομάδα ενός συγκεκριμένου τύπου. Όπως έχει επισημάνει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου σε προηγούμενες υποθέσεις, χρήζουν κατά συνέπεια ειδικής προστασίας …» (D.H. και Άλλοι κατά Τσεχικής Δημοκρατίας, προσφυγή αριθ. 57325/00, απόφαση του Τμήματος Ευρείας Σύνθεσης της 13ης Νοεμβρίου 2007, παράγραφος 182)\\

“Η απόδοση συλλογικής παραβατικότητας εναντίον των Ρομά είναι μία από τις πολυάριθμες εκφάνσεις του Αντιτσιγγανισμού”

–Στην κοινωνία  δυστυχώς – παρά τα όποια θετικά βήματα έχουν γίνει-  συναντάμε συχνά μια ρατσιστική αντίληψη για τους ρομά που εστιάζεται κυρίως σε ορισμένες παραβατικές συμπεριφορές που συμπαρασύρουν αδίκως όλη την κοινότητα. Τι θα προτείνατε για να μπορέσει να αλλάξει αυτή η άδικη αντίληψη;

Κατ’αρχάς είναι πολύ σημαντικό για τα κράτη μέλη να αναγνωρίζουν το πρόβλημα και το μέγεθος του προβλήματος. Και το πρόβλημα αυτό έχει όνομα-Αντιτσιγγανισμός. Η απόδοση συλλογικής παραβατικότητας εναντίον των Ρομά ή ότι έχουν ροπή προς την εγκληματικότητα, είναι και αυτή μία από τις πολυάριθμες εκφάνσεις του Αντιτσιγγανισμού. Δεν υπάρχει κανένας βιολογικός η πολιτιστικός παράγοντας εγκληματογένεσης.

Τα φαινόμενα παραβατικότητας που παράγονται σε συνθήκες περιθωριοιποίησης και αποκλεισμού, δεν έχουν καμία σχέση με την εθνοτική καταγωγή. Ως προς τα αίτια δηλαδή του εγκληματικού φαινομένου, είναι δηλαδή σαν να προτάσσει κανείς τα αποτελέσματα του κοινωνικού αποκλεισμού στον κοινωνικά αποκλεισμένο. Οι εκφάνσεις του αντιτσιγγανισμού είναι πολυάριθμες. Χωρίς ιδιαίτερη σειρά, τα πιο κοινά είναι προκαταλήψεις και στερεότυπα, ρητορική μίσους και έγκλημα μίσους, διακρίσεις – ατομικές, θεσμικές και δομικές, σχολικός διαχωρισμός παιδιών Ρομά, στεγαστικός διαχωρισμός, αναγκαστικές εξώσεις, βία των υπαλλήλων επιβολής του νόμου κατά των Ρομά, καταναγκαστικοί καταυλισμοί, προλεταριοποίηση, αναγκαστική στείρωση γυναικών Ρομά, πολιτικές αφομοίωσης (απαγόρευση της χρήσης γλώσσας, ένδυση παραδοσιακών ενδυμάτων, τοποθέτηση παιδιών Ρομά σε ανάδοχες οικογένειες, αλλαγή ονομάτων, κ.λπ.), βία από όχλο και επιθέσεις σκίνχεντ, απελάσεις, συμπεριλαμβανομένης της εθνοκάθαρσης, δολοφονίες, απόπειρες εξόντωσης, Ολοκαύτωμα των Ρομά, η άρνησή του, η διαστρέβλωση και η παραποίηση του, ο παθητικός ρόλος των κρατικών αρχών στην προστασία των δικαιωμάτων των Ρομά, η έλλειψη πληροφόρησης για τους Ρομά στα βασικά προγράμματα σπουδών, η άρνηση ίσης προστασίας του νόμου για τους Ρομά, αγνοώντας το ιστορικό καταπίεσης και την επιλεκτική εφαρμογή του νόμου και των πολιτικών. (πηγή https://edoc.coe.int/en/roma-and-travellers/11121-antigypsyism-causes-prevalence-consequences-possible-responses.html )

Παρά την πρόοδο που έχει γίνει σε συγκεκριμένους τομείς, πολλοί Ρομά εξακολουθούν να έρχονται αντιμέτωποι με την ανισότητα, την προκατάληψη, τις διακρίσεις και σοβαρά εμπόδια στην πλήρη άσκηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους. Η πρόσβασή τους σε βασικές υπηρεσίες, όπως η υγειονομική περίθαλψη, η στέγαση, η εκπαίδευση και η εργασιακή απασχόληση συχνά παρεμποδίζεται από υποκείμενο βαθιά ριζωμένο αντιτσιγγανισμό. Τα προβλήματα αυτά οξύνονται λόγω της συχνής αρνητικής προβολής τους στα ΜΜΕ, της υποεκπροσώπησής τους στο δημόσιο και πολιτικό βίο και στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Οι γυναίκες Ρομά αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα υψηλά εμπόδια όσον αφορά την ισότητα και την συμμετοχή λόγω της διατομεακότητας των πολλαπλών διακρίσεων, της έμφυλης προκατάληψης και των στερεοτύπων. (πηγή EQUIROM)

Τα αποτελέσματα των δραστηριοτήτων παρακολούθησης του Συμβουλίου της Ευρώπης, ιδίως εκείνων του Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας (ECRI), και στοιχεία από άλλες πηγές, δείχνουν ότι οι Ρομά και οι Μετακινούμενοι στην Ευρώπη εξακολουθούν να υποφέρουν από εκτεταμένοκαι επίμονο αντιτσιγγανισμό – που αναγνωρίζεται ως μια συγκεκριμένη μορφή ρατσισμού που τροφοδοτείται από προκαταλήψεις και στερεότυπα – και εξακολουθούν να είναι θύματα διαφόρων μορφών διακρίσεων, συμπεριλαμβανομένου του σχολικού διαχωρισμού και της καταναγκαστικής καθιστικής ζωής, της ρητορικής μίσους και, μερικές φορές, εγκλημάτων μίσους σε πολλά μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης

Αυτές οι διαδικασίες διαιωνίζουν την περιθωριοποίηση των Ρομά κοινοτήτων και θέτουν σοβαρά εμπόδια για οποιεσδήποτε πολιτικές πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της κατάστασής τους.Η προκατάληψη κατά των Ρομά, οι διακρίσεις και τα εγκλήματα πρέπει να αντιμετωπιστούν με συνδυασμό νομικών μέτρων, εκπαίδευσης των δημοσίων αρχών, επαγγελματιών του δικαίου και φορέων επιβολής του νόμου με βάση τη σχετική νομολογία του ΕΔΔΑ και τα πρότυπα του ΣτΕ, την ανάπτυξη ικανοτήτων της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και πρωτοβουλίες εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου παρέχει ισχυρό κανονιστικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση των διακρίσεων και του αντιτσιγγανισμού, όπως και η πάγια νομολογία του ΕΔΔΑ.

«Παρόλο που το άρθρο 14 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου , απαγορεύει τις διακρίσεις κατά την απόλαυση «των αναγνωρισμένων από τη Σύμβαση δικαιωμάτων και ελευθεριών », το Άρθρο 1 του Δωδέκατου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου [της

Σύμβασης] επεκτείνει το πεδίο προστασίας σε «κάθε δικαίωμα που προβλέπεται στον νόμο» Εισάγει κατ΄αυτόν τον τρόπο, μια γενική απαγόρευση των διακρίσεων». (Sejdić και Finci κατά Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, απόφαση του Τμήματος Ευρείας Σύνθεσης της 22^ης Δεκεμβρίου, παράγραφος.

Η Σύσταση Γενικής Πολιτικής Νο. 13 της ECRI (Ευρωπαϊκή Επιτροπή Καταπολέμησης του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας) για την καταπολέμηση του αντιτσιγγανισμού και των διακρίσεων κατά των Ρομά ενισχύει τη Σύσταση Γενικής Πολιτικής Νο. 3, ως απάντηση στην επιδείνωση της κατάστασης του πληθυσμού των Ρομά της Ευρώπης. Σε αυτή τη σύσταση, η ECRI καλεί τα κράτη μέλη να υιοθετήσουν τουλάχιστον 90 μέτρα: αφενός, να εξασφαλίσουν την πρόσβαση των Ρομά στην εκπαίδευση, την απασχόληση και άλλα αγαθά και υπηρεσίες και, αφετέρου, για την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους, των ρατσιστικών εγκλημάτων και της βίας κατά των Ρομά, τόσο μέσω της εφαρμογής των διατάξεων του ποινικού δικαίου όσο και μέσω μέτρων πρόληψης και ευαισθητοποίησης.

Τέλος, τονίζει ότι μόνο μια ολοκληρωμένη και πολυεπιστημονική προσέγγιση στα ζητήματα των Ρομά, με τη συμμετοχή εκπροσώπων των Ρομά σε όλα τα επίπεδα χάραξης πολιτικής (σύλληψη, ανάπτυξη, εφαρμογή και αξιολόγηση) μπορεί να ενισχύσει την αμοιβαία εμπιστοσύνη και να συμβάλει στην καταπολέμηση του αντιτσιγγανισμού. Ειδικά προς τα ΜΜΕ η σύσταση προτείνει την εκπαίδευση των επαγγελματικών των μέσων ενημέρωσης σχετικά με την ευθύνη τους να μην μεταδίδουν προκαταλήψεις ή υποκινούν διακρίσεις, μίσος ή βία κατά των Ρομά καθώς και την προώθηση της συμμετοχής στα μέσα ενημέρωσης στρατολογώντας και εκπαιδεύοντας δημοσιογράφους Ρομά.