Είναι η βία η μαμή της ιστορίας; Γιατί να μαθαίνουμε ιστορία;
Παρουσιάστηκε στο Λάτσειο το βιβλίο του Ραϋμόνδου Αλβανού «Ο ελληνικός εμφύλιος. Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες» (εκδ. Επίκεντρο, 2022).
Γράφει η Πουλχερία Γεωργιοπούλου
Το βιβλίο του καθηγητή Δημόσιας Ιστορίας του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου και συγγραφέα Ραϋμόνδου Αλβανού, με τίτλο «Ο Ελληνικός Εμφύλιος. Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες», από τις εκδόσεις «Επίκεντρον», παρουσιάστηκε την περασμένη Παρασκευή στο Λάτσειο Δημοτικό Μέγαρο (αίθουσα Δημοτικού Συμβουλίου) και ήταν έναυσμα για μια ενδιαφέρουσα αλληλεπίδραση του συγγραφέα με το κοινό.
Για το βιβλίο μίλησαν ο Φιλόλογος-Ιστορικός και Διευθυντής του 3ου Λυκείου Πύργου, Αντώνης Σπανός, ο φιλόλογος Γιάννης Χριστοδουλόπουλος και ο ίδιος ο συγγραφέας, την εκδήλωση συντόνισε ο δημοσιογράφος και διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά & Νέους, Χρήστος Κωνσταντόπουλος.
Το βιβλίο βασίστηκε στην ξενάγηση που έκανε για 8 χρόνια ο Ραϋμόνδος Αλβανός στους, πάνω από 30.000 επισκέπτες, του Πάρκου Εθνικής Συμφιλίωσης, στο δήμο Νεστορίου. Το βιβλίο διατηρεί την προφορικότητα των ξεναγήσεων και στοιχεία από τις συζητήσεις του με τους επισκέπτες του Πάρκου, αποτελώντας ένα ιστορικό έργο που δημιουργήθηκε δυναμικά, με επαφή με το πεδίο και εκτεταμένη επιστημονική έρευνα.
Μέσα από 4 κεφάλαια – Κεψάλαιο 1: Η περίοδος από τους Βαλκανικούς πολέμους μέχρι το 1940, Κεφάλαιο 2: Κατοχή και πρώτος Εμφύλιος, Κεφάλαιο 3: Ο κυρίως εμφύλιος πόλεμος, Κεφάλαιο 4: Η πρόκληση της συμφιλίωσης – ο συγγραφέας απευθύνεται στο ευρύ κοινό με απλό τρόπο με σκοπό να προσεγγίσει ένα ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο ιστορικό ζήτημα, να αναδείξει τα γεγονότα τις, συχνά αντικρουόμενες, ιστορικές ερμηνείες τους, τις διαδικασίες της μνήμης και λήθης αλλά και το βαθμό που μας επηρεάζουν όλα αυτά σήμερα.
Γιατί είναι χρήσιμη η Ιστορία; Τι συνέβη κατά τη δεκαετία του ’40 και γιατί οι δύο αντίθετες πολιτικές παρατάξεις του Εμφυλίου κλιμάκωσαν την αντιπαράθεσή τους που εξελίχθηκε σε ένοπλη και αιματηρή σύγκρουση; Πώς νοηματοδοτούσαν την τότε πραγματικότητα και πώς αντιλαμβάνονταν τους αντιπάλους τους; Πώς ο Εμφύλιος επηρεάζει σήμερα εμάς και τους άλλους γύρω μας;
Είπε στα 17 του, «ποτέ δεν θα ξαναδιαβάσω Ιστορία», πετώντας το βιβλίο της τέταρτης δέσμης. Και έγινε ιστορικός. «Συνειδητοποίησα ότι δεν είναι δυνατόν να καταλάβω τον εαυτό μου και πώς διαμορφώνεται συνολικά η κοινωνία που ζω, χωρίς να ξέρω Ιστορία», ανέφερε ο Ραϋμόνδος Αλβανός.
Είναι ένα χρήσιμο αφήγημα όπου μιλώντας για μια συγκρουσιακή εμπειρία, όπως του Εμφυλίου, καταλήγει να μιλά για την αξία της δημοκρατίας. Δείχνει πως όταν λειτουργούν οι θεσμοί, οι άνθρωποι συνήθως κατορθώνουν να λύνουν τις διαφορές και τις συγκρούσεις τους. Αναδεικνύει την αξία της διαφωνίας και την απόκτηση γνώσης όχι απλά γνώμης.
Η σύγκρουση του Εμφυλίου δεν μπορεί να ξεπεραστεί διά της διαγραφής και της λήθης, όταν κάηκαν 17,5 εκατ. φάκελοι κοινωνικών φρονημάτων! Καταστράφηκε τεράστιο αρχειακό υλικό για τους ιστορικούς. Το Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης – με τη συναίνεση του Βαφειάδη και του Τσακαλώτου – είναι ένας θεσμός για να θυμόμαστε και να μαθαίνουμε.
Ιδιαίτερη δημοσιότητα δόθηκε στο βιβλίο όταν απόσπασμα της εισαγωγής του έγινε θέμα στις Πανελλήνιες εξετάσεις 2022, στο μάθημα Νεοελληνική Γλώσσα. Το εξεταστέο θέμα με τίτλο «Γιατί να μαθαίνουμε Ιστορία;», έθετε το ερώτημα γιατί αξίζει να μαθαίνουμε Ιστορία, ερώτημα που σίγουρα δεν αφορά μόνο τους μαθητές της τρίτης Λυκείου.
Με το έργο του ο συγγραφέας απευθύνει μια ανοιχτή πρόσκληση, «μια ευκαιρία αναστοχασμού, ενδοσκόπησης και κριτικής ανάλυσης των βεβαιοτήτων και των εικόνων που έχουμε τόσο για τον εαυτό μας όσο και για τους άλλους». Πρόκειται για μια διαδικασία αυτογνωσίας χρήσιμη τόσο σε συλλογικό όσο και σε ατομικό επίπεδο.
Ο Δήμαρχος Πύργου στην παρουσίαση του βιβλίου του Ακαδημαϊκού Ραϋμόνδου Αλβανού – Π. Αντωνακόπουλος:
«Η διαφορετικότητα μας κάνει να ξεπερνούμε τεράστια εμπόδια»
Στην παρουσίαση του βιβλίου του Ακαδημαϊκού Ραϋμόνδου Αλβανού που πραγματοποιήθηκε στο Λάτσειο υπό την αιγίδα του δήμου Πύργου παρευρέθηκε και ο δήμαρχος Πύργου Παναγιώτης Αντωνακόπουλος που καλωσόρισε τον συγγραφέα-ιστορικό στην πόλη και τόνισε μεταξύ άλλων:
«Το βιβλίο αυτό είναι ένα ερέθισμα για να διαπιστώσει ο καθένας, με τι πλάνες ή τι αλήθειες ζει όλα αυτά τα χρόνια, σε επίπεδο ιστορίας, κοινωνίας και οικονομίας στη χώρα. Αυτή η χώρα αποτελεί πάντα για τον ιστορικό – και για οποιονδήποτε θέλει να μπει στα ενδότερα και να καταλάβει τί γίνεται στο εποικοδόμημα – μια περίεργη κατάσταση.
Αυτό, ίσως να είναι και το διαφορετικό στοιχείο που μας κάνει να ξεπερνάμε τεράστια εμπόδια. Επειδή είμαστε διαφορετικοί και επειδή ποτέ δεν είμαστε ρεαλιστές την ώρα του κινδύνου. Δεν είμαστε “φρόνιμοι”, δεν είμαστε προβλέψιμοι και κάνουμε ανατροπές».
