Διονύσης-Χαράλαμπος Καλαματιανός: “Ενδοσχολική βία και σχολικός εκφοβισμός- Προκλήσεις και απαντήσεις”

Άρθρο του Διονύση-Χαράλαμπου Καλαματιανού, Βουλευτή Ηλείας, Τομεάρχη Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Το Παρόν της Κυριακής”.

Η ενδοσχολική βία και ο σχολικός εκφοβισμός έχουν λάβει δραματικές διαστάσεις στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Καθημερινά καταγράφονται περιστατικά σωματικής, ψυχολογικής και λεκτικής βίας και κακοποίησης από μαθητές σε μαθητές, μια  συνθήκη που οδηγεί, μεταξύ άλλων, σε σοβαρές συναισθηματικές, ψυχολογικές και μαθησιακές αρνητικές επιπτώσεις. Τα στοιχεία είναι συγκλονιστικά καθώς υπολογίζεται πως ένας στους τρεις μαθητές έχει βιώσει κάποια μορφή εκφοβισμού.

Για να υπάρξει ανάσχεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτής της αρνητικής κατάστασης, απαιτείται η βαθιά κατανόηση των αιτιών που δημιουργούν το πρόβλημα. Έτσι μπορούν να αναπτυχθούν οι κατάλληλες στρατηγικές για να σημειωθούν επιτυχή αποτελέσματα.

Πρέπει, καταρχάς, να γίνει κατανοητό πως η σχολική βία και ο εκφοβισμός είναι σύνθετα ζητήματα που επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες. Μια σημαντική αιτία είναι το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουν τα παιδιά. Η έκθεση στη βία μέσα στο σπίτι ή στα μέρη που συναναστρέφονται, ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για την εκδήλωση επιθετικής συμπεριφοράς. Επιπλέον, κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες, όπως οι ανισότητες, ο αποκλεισμός, η φτώχεια, μπορούν να οδηγήσουν σε άγχος, απογοήτευση και οργή, που συχνά εκδηλώνεται ως επιθετικότητα προς άλλα παιδιά και μαθητές. Βεβαίως, είναι και τα ζητήματα κοινωνικής δυναμικής που προκύπτουν μέσα στο σχολείο. Η επιθυμία ορισμένων παιδιών για αποδοχή και επιβολή, μπορεί να τους ωθήσει στον εκφοβισμό των συνομήλικών τους.

Είναι, επίσης, ξεκάθαρο ότι οι επιπτώσεις της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού είναι βαθιές. Τα θύματά τους συχνά παλεύουν με το άγχος και την κατάθλιψη, ενώ οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις μπορεί να επεκταθούν και στη μετέπειτα ενήλικη ζωή τους.

Συνεπώς, η επιστήμη και οι ειδικοί αποφαίνονται ότι για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της σχολικής βίας και του εκφοβισμού, είναι απαραίτητη μια πολύπλευρη προσέγγιση, που θα ενσωματώνει τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών, των γονέων και των επαγγελματιών ψυχικής υγείας, ώστε να δημιουργηθούν ασφαλή περιβάλλοντα στα σχολεία μας, χωρίς αποκλεισμούς. Χρειάζεται να εστιάσουμε στην ίδια την εκπαίδευση, με αξιοποίηση των σύγχρονων μεθόδων της παιδαγωγικής επιστήμης και των καλών διεθνών πρακτικών. Προτάσσοντας την πρόληψη -με έμφαση από την προσχολική και πρωτοβάθμια εκπαίδευση-, δίνοντας βάση στην ενσυναίσθηση και στην επίλυση συγκρούσεων. Ασφαλώς, χρειάζεται να υπάρχει επαρκής αριθμός ψυχολόγων σε όλα τα σχολεία, για να διασφαλιστεί ένα υγιές και υποστηρικτικό μαθησιακό περιβάλλον, που εκτός όλων των άλλων θα συμβάλλει στην κοινωνικοποίηση και στην πρόοδο των νέων.

Η οικοδόμηση ενός θετικού σχολικού κλίματος με επίκεντρο τον αλληλοσεβασμό και τη διαφορετικότητα μπορεί να μειώσει σημαντικά τις περιπτώσεις βίας και εκφοβισμού εντός του σχολείου. Παράλληλα, πρέπει να υπάρξουν εκστρατείες ενημέρωσης όλων. Αυτές οι συνθήκες μπορούν να βοηθήσουν αποτελεσματικά αφενός στη βαθιά κατανόηση του προβλήματος και των αιτιών, αφετέρου στην πρώιμη ανίχνευση αυτών των φαινομένων.

Αντίθετα, τα μέτρα καταστολής και τιμωρίας δεν μπορούν να αποτελέσουν σύγχρονη απάντηση σε αυτή την προβληματική κατάσταση. Άλλωστε, η συνεχής διόγκωσή της αποδεικνύει ότι με αυστηροποίηση των ποινών δεν αντιμετωπίζεται το πρόβλημα στη ρίζα του. Η επιμονή της κυβέρνησης να προτάσσει ένα τιμωρητικό πλαίσιο σε συνδυασμό με την επικοινωνιακή διαχείριση εντυπωσιασμού της κοινής γνώμης, δεν δίνει λύσεις και συντηρεί την αποκλίνουσα συμπεριφορά. Η αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας και του σχολικού εκφοβισμού απαιτεί συλλογική προσπάθεια από εκπαιδευτικούς, μαθητές, γονείς, επιστήμονες και τις τοπικές κοινωνίες. Απαιτεί από την Πολιτεία, να παράγει πολιτικές άρσης των ανισοτήτων και του κοινωνικού αποκλεισμού. Με τη συνεργασία, μπορούμε να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε ολοκληρωμένες στρατηγικές πρόληψης, που προάγουν την ευαισθητοποίηση, παρέχουν υποστήριξη και εγγυώνται ένα ασφαλές και θετικό σχολικό περιβάλλον για τα παιδιά μας. Για ένα σχολείο ίσων ευκαιριών, ανοιχτό, δημοκρατικό και συμπεριληπτικό.